Oryza

Ti Oryza ket ti henero dagiti mula iti pamilia ti ruot.^[3][4] Mangiraman daytoy kadagiti nangruna nga apit ti makan a bagas (sebbangan ti Oryza sativa ken Oryza glaberrima). Natayag nga agtubo dagiti kameng ti henero, ruruot iti kalugnakan, nga agtubo iti katayag aginggana iti 1–2 m; mangiraman ti henero ti tinawen ken perenial a sebbangan.^[5]

Oryza
Taksonomia
Pagarian:	Plantae
Klado:	Tracheophytes
Klado:	Angiospermae
Klado:	Monocots
Klado:	Commelinids
Urnos:	Poales
Pamilia:	Poaceae
Subpamilia:	Oryzoideae
Tribu:	Oryzeae
Subtribu:	Oryzinae
Henero:	Oryza L.
Sebbangan-kita
Oryza sativa L.[1]
Kapada a nagan[2]
Padia Moritzi Porteresia Tateoka Indoryza A.N.Henry & B.Roy

Mabirukan ti Oryza iti tribu ti Oryzeae, a morpolohiko a mailasin babaen ti bugbugtong a sabong a kuntirad a ganggani a malappedan dagiti taep. Iti Oryza, dua a lupes a lemma a mangisimulado kadagiti taep. Ti tribu ti Oryzeae ket adda iti subpamilia ti Ehrhartoideae,^[6] ti maysa a grupo dagiti tribu ti Poaceae nga agraman kadagiti agpada a naisangayan a langa ti akin-uneg nga anatomia ti bulong. Ti kakarkarnaan a pakailasinan ti bulong iti daytoy a pamilia ket dagiti selula ti ima ken dagiti selula a naidekket a mabirukan kadagiti bulongda.^[7]

Iti kaunegan ti henero ti Oryza, mabalin a mabingbingay dagiti sebbangan babaen ti kita dagiti henomada. Mangiramanda ti diploid (2n = 24) AA iti naimuyongan a pagay, BB, CC, EE, FF ken GG ken ti pay tetraploid (4n = 48) BBCC, CCDD, HHJJ, HHKK ken KKLL. Dagiti sebbangan iti isu met laeng a kita ti henoma ket nalakada maiyallatiw, bayat a ti mangihibrido kadagiti nadumaduma a kita ket makasapul iti pamay-an a kas ti embryo rescue.^[8][9]

Ti maysa a sebbangan, ti pagay ti Asia (O. sativa), ket mangipaay iti 20% iti sangalubongan a bukbukel ken maysa nga apit ti makan a nangruna iti sangalubongan. Nabingbingay ti sebbangan kadagiti dua a subgrupo iti kaunegan ti henero.

Dagiti sebbangan

Adda dagiti sumurok a 300 a nagnagan a naisingasing para iti sebbangan, subsebbangan, ken dagiti sabali nga impraespesipiko a takso iti kaunegan ti henero. Di agtunos dagiti naipablaak a taudan no mano kadagitoy ti nasken a mabigbig a kas naiduma a sebbangan. Suroten ti sumaganad ti World Checklist a tinartaripato babaen ti Kew Garden iti Londres.^[2]

• Oryza australiensis (EE) – Australia
• Oryza barthii (AA) – tropikal nga Aprika
• Oryza brachyantha (FF) – tropikal nga Aprika
• Oryza coarctata (KKLL) – India, Pakistan, Banglades, Myanmar
• Oryza eichingeri (CC) – tropikal nga Aprika, Sri Lanka
• Oryza glaberrima (AA) – pagay ti Aprika – tropikal nga Aprika
• Oryza grandiglumis (CCDD) – Brasil, Venezuela, Guiana a Pranses, Colombia, Peru, Bolivia
• Oryza latifolia (CCDD) – Latin nga Amerika ken West Indies manipud iti Sinaloa ken Luba aginggana iti Arhentina
• Oryza longiglumis (HHJJ) – Baro a Guinea
• Oryza longistaminata (AA) – Madagascar, tropikal ken akin-abagatan nga Aprika
• Oryza meyeriana (GG) – Tsina, Subkontinente Indiano, Abagatan a daya nga Asia
• Oryza minuta (BBCC) – Himalaya, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Akin-amianan a Teritorio ti Australia
• Oryza neocaledonica (GG) – Baro a Caledonia
• Oryza officinalis (CC) – Tsina, Subkontinente Indiano, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Australia
• Oryza punctata (BB) – Madagascar, tropikal ken akin-abagatan nga Aprika
• Oryza ridleyi (HHJJ) – Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea
• Oryza rufipogon (AA) – brownbeard wenno nalabbasit a pagay – Tsina, Subkontinent Indiano, Abagatan a daya nga Asia, Baro a Guinea, Australia
• Oryza sativa (AA) – pagay ti Asia – Tsina, India, Hapon, Abagatan a daya nga Asia; naturalisado kadagiti adu a lugar
• Oryza schlechteri (HHKK) – Baro a Guinea

Dati a nairaman^[2]

Adu itan kadagiti sebbangan a naikeddeng a nasaysayaat a maikabil kadagiti sabali a henero: Echinochloa Leersia Maltebrunia Potamophila Prosphytochloa Rhynchoryza