From Wikipedia, the free encyclopedia
Réttarríki er hugtak í réttarheimspeki sem vísar til formlegra eiginleika sem lög verða að hafa til þess að geta þjónað þeim frumtilgangi sínum að hafa áhrif á háttsemi manna. Meðal eiginleika sem uppfylla verður til að standast almennar kröfur um réttarríki eru meðal annars að lögin séu framkvæmanleg, skiljanleg, aðgengileg, framvirk og almenn.[1] Hugtakið vísar jafnframt í víðari skilningi til þeirrar hugmyndar að samfélög skuli lúta sameiginlegum og almennum lögum sem skuli gilda jafnt um valdhafana sem aðra og séu ekki byggð á geðþóttavaldi.[2]
Í víðri merkingu getur hugtakið réttarríki einfaldlega vísað til þess að fólki beri að hlýða réttinum og láta hann stjórna gerðum sínum í samfélaginu. Í þrengri merkingu vísar hugtakið gjarnan til þess að ríkisvaldið sé jafnframt háð og bundið lögum og að athafnir og ákvarðanir þess verði að vera bundnar lagaheimildum.[3]
Ísraelski réttarheimspekingurinn Joseph Raz setti fram skilgreiningu á réttarríki í greininni „Réttarríkið og dyggð þess“ sem birtist í lögfræðitímaritinu The Law Quarterly Review árið 1977. Raz skilgreindi hugtakið sem svo að til að uppfylla skilyrði réttarríkis þurfi þjóðfélög að vera lögbundin og að borgarar, þar á meðal pólitískir valdhafar, verði að fylgja lögunum. Lögin sjálf verði að uppfylla ýmsa eiginleika til að geta uppfyllt þann tilgang sinn að hafa áhrif á hegðun fólks. Raz tók saman átta meginreglur sem fylgja þyrfti við gerð laga til þess að þau séu gædd þessum eiginleikum:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.