1973

Árið 1973 (MCMLXXIII í rómverskum tölum) var 73. ár 20. aldar og hófst á mánudegi samkvæmt gregoríska tímatalinu.

Árþúsund:	2. árþúsundið
Aldir:	19. öldin 20. öldin 21. öldin
Áratugir:	1951–1960 1961–1970 1971–1980 1981–1990 1991–2000
Ár:	1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976

Atburðir

Janúar

• janúar - Hljómsveitin Kiss var stofnuð í New York-borg.
• 1. janúar - Danmörk, Írska lýðveldið og Bretland urðu aðilar að Evrópubandalaginu.
• 22. janúar - Flugvél frá Royal Jordanian fórst við Kano í Nígeríu. 176 manns létust í slysinu.
• 23. janúar - Eldgos braust út á Heimaey.
• 27. janúar - Beinni þátttöku Bandaríkjahers í Víetnamstríðinu lauk með friðarsamningum í París.
• 31. janúar - Bláfjallafólkvangur var stofnaður.

Febrúar

• Watergate-nefndin var sett á stofn af Bandaríkjaþingi.
• 6. febrúar - Bygging CN-turnsins hófst í Torontó í Kanada.
• 11. febrúar - Fyrstu bandarísku stríðsfangarnir í Víetnam voru látnir lausir.
• 11. febrúar - Ellefu fórust þegar Sjöstjarnan KE 8 sökk undan Dyrhólaey.
• 11. febrúar - Kvikmyndin Brekkukotsannáll var frumsýnd í Ríkissjónvarpinu.
• 21. febrúar - Ísraelsk herflugvél skaut niður líbíska farþegavél yfir Sínaískaga. 101 maður lést.
• 27. febrúar - American Indian Movement hertók Wounded Knee á Pine Ridge-verndarsvæðinu í Suður-Dakóta.
• 28. febrúar - Stangveiðifélagið Ármenn var stofnað.

Mars

• 1. mars - Palestínsku hryðjuverkasamtökin Svarti september gerðu árás á sendiráð Sádí-Arabíu og tóku þrjá vestræna diplómata af lífi.
• 8. mars - IRA stóð fyrir sprengjutilræðum í Whitehall og Old Bailey í London.
• 8. mars - Íbúar Norður-Írlands kusu að vera áfram hluti af Bretlandi. Írskir þjóðernissinnar hvöttu fólk til að sniðganga kosningarnar.
• 21. mars - Í Danmörku slitnaði upp úr kjarasamningum og 750.000 verkamenn hófu verkfall.
• 24. mars - Kjarvalsstaðir í Reykjavík voru vígðir.
• 24. mars - Hljómplata Pink Floyd, Dark Side of the Moon, kom út í Bretlandi.
• 29. mars - Síðasti bandaríski hermaðurinn fór frá Víetnam.

Apríl

Pioneer 11 sendur út í geim

• 2. apríl - Stafrófsmorðin: Wanda Walkowicz hvarf í Rochester (New York).
• 2. apríl - LexisNexis opnaði fyrir tölvukeyrða leit í dómasafni.
• 3. apríl - Motorola sýndi í fyrsta sinn farsíma sem gat hringt í gegnum farsímakerfi.
• 4. apríl - World Trade Center var formlega opnað í New York-borg.
• 6. apríl - Pioneer 11-geimfarið var sent af stað.
• 7. apríl - Lúxemborg sigraði í Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva með laginu Tu te reconnaîtras sem Anne-Marie David söng.
• 17. apríl - GSG 9 var stofnuð í Þýskalandi til að takast á við hryðjuverk.

Maí

Nixon og Pompidou í Reykjavík 31. maí 1973

• 1. maí - Um 1,6 milljón verkamanna í Bretlandi fóru í daglangt verkfall til að mótmæla verðbólguaðgerðum ríkisstjórnarinnar.
• 1. maí - Íslenski dansflokkurinn var stofnaður.
• 3. maí - Byggingu Sears Tower lauk í Chicago.
• 8. maí - Átökum milli alríkislögreglunnar og American Indian Movement við Wounded Knee lauk með uppgjöf mótmælenda.
• 10. maí - Skæruliðasamtökin Polisario voru stofnuð í Vestur-Sahara.
• 14. maí - Fyrsta geimstöð Bandaríkjanna, Skylab, var sett í loftið.
• 17. maí - Íþróttafélagið Leiknir var stofnað í Efra Breiðholti í Reykjavík.
• 18. maí - Breski sjávarútvegsráðherrann Joseph Godber lýsti því yfir að herskip myndu gæta breskra fiskiskipa við veiðar innan 50 mílna landhelgi Íslands.
• 20. maí - Ísland bannaði lendingar breskra herþota á Keflavíkurflugvelli.
• 24. maí - Rúður voru brotnar í breska sendiráðinu í Reykjavík þegar hópur fólks mótmælti landhelgisdeilunni.
• 31. maí - Richard M. Nixon og Georges Pompidou funduðu á Kjarvalsstöðum í Reykjavík. Nixon-Pompidou mótmælin voru haldin af því tilefni.

Júní

• Herskylda var afnumin í Bandaríkjunum.
• 1. júní - Gríska herforingjastjórnin lýsti yfir stofnun lýðveldis.
• 4. júní - Donald Wetzel, Tom Barnes og George Chastain fengu einkaleyfi fyrir nettengdum hraðbanka.
• 13. júní - Frjálsar fóstureyðingar eru heimilaðar í Danmörku.
• 20. júní - Ezeiza-blóðbaðið: Hægrisinnaðir perónistar skutu á vinstrisinnaða perónista sem fögnuðu heimkomu Juan Perón úr útlegð á Spáni.
• 24. júní - Leoníd Bresnjev varð fyrstur Sovétleiðtoga til að ávarpa bandarísku þjóðina í sjónvarpi.

Júlí

• 1. júlí - Þjóðbókasafn Bretlands varð að sjálfstæðri stofnun en var áður deild í British Museum.
• 1. júlí - Bandaríska lyfjaeftirlitið var stofnað.
• 3. júlí - Ráðstefna um öryggi og samvinnu í Evrópu, sem síðar varð Öryggis- og samvinnustofnun Evrópu, hófst í Helsinki í Finnlandi
• 10. júlí - Bahamaeyjar fengu fullt sjálfstæði innan Samveldis sjálfstæðra ríkja.
• 11. júlí - Farþegaþota frá Varig fórst við Orly í Frakklandi. 123 létust.
• 20. júlí - Íslensku flugfélögin Loftleiðir og Flugfélag Íslands sameinuðust undir heitinu Flugleiðir.
• 20. júlí - Frakkar tóku aftur upp kjarnorkusprengingar í tilraunaskyni á Mururóa þrátt fyrir mótmæli Ástralíu og Nýja Sjálands.
• 21. júlí - Lillehammeratvikið: Útsendarar ísraelsku leyniþjónustunnar Mossad myrtu marokkóskan þjón í Lillehammer í Noregi. Þeir töldu hann vera Ali Hassan Salameh úr hryðjuverkasamtökunum Svarta september.
• 31. júlí - Flugvél frá Delta Airlines fórst í lendingu í Boston með þeim afleiðingum að 89 létust.

Ágúst

• 1. ágúst - Samband Karíbahafsríkja (CARICOM) var stofnað.
• 5. ágúst - Þrír létust og yfir 50 særðust þegar skæruliðasamtökin Svarti september hófu skothríð á flugvellinum í Aþenu.
• 8. ágúst - Andlát Dean Corll leiddi til þess að fjöldamorðin í Houston uppgötvuðust.
• 15. ágúst - Bandaríkjaher hætti sprengjuárásum á Kambódíu. Þar með lauk tólf ára stríðsrekstri Bandaríkjanna í Suðaustur-Asíu.
• 23. ágúst - Bankaránið á Norrmalmstorgi átti sér stað í Stokkhólmi.

September

Áhöfnin á pólsku skútunni Copernicus sem tók þátt í Whitbread Round the World Race 1973.

• 5. september - Notkun bókstafsins z var hætt í íslensku.
• 8. september - Siglingakeppnin Whitbread Round the World Race var sett í fyrsta skipti í Portsmouth í Bretlandi.
• 11. september - Herinn í Chile undir stjórn Augusto Pinochet rændi völdum með stuðningi Bandaríkjamanna. Forsetinn, Salvador Allende, framdi sjálfsmorð.
• 15. september - Karl 16. Gústaf varð konungur Svíþjóðar, við andlát afa síns, Gústafs 6. Adolfs.
• 18. september - Vestur-Þýskaland, Austur-Þýskaland og Bahamaeyjar urðu aðilar að Sameinuðu þjóðunum.
• 22. september - Menntaskólinn í Kópavogi var settur í fyrsta skipti.
• 24. september - Gínea-Bissá lýsti einhliða yfir sjálfstæði frá Portúgal.
• 27. september - Sovétmenn sendu Sojús 12 á loft, fyrsta mannaða geimfarið frá Sojús 11-slysinu 1971.

Október

• 6. október - Jom kippúr-stríðið hófst milli Ísraels, Sýrlands og Egyptalands.
• 10. október - Spiro T. Agnew sagði af sér embætti varaforseta Bandaríkjanna.
• 12. október - Jóhann Hafstein dró sig í hlé sem formaður Sjálfstæðisflokksins og varaformaðurinn, Geir Hallgrímsson, tók þá við.
• 16. október - Samtök olíuframleiðenda, OPEC, settu viðskiptabann á Ísrael og bandamenn þeirra. Þar með hófst olíukreppan 1973.
• 20. október - Óperuhúsið í Sydney var opnað.
• 25. október - Siglingasamband Íslands var stofnað af siglingafélögum í Reykjavík, Akureyri og Kópavogi.
• 26. október - Stríðinu milli Ísraels, Sýrlands og Egyptalands lauk með vopnahléi.

Nóvember

• 3. nóvember - Marineráætlunin: NASA sendi ómannaða könnunarfarið Mariner 10 til Merkúrs.
• 7. nóvember - Ályktunin um beitingu hervalds varð að lögum í Bandaríkjunum og takmarkaði heimildir forsetans til að hefja stríð án samþykkis þingsins.
• 16. nóvember - NASA sendi mannaða geimfarið Skylab 4 af stað.
• 16. nóvember - Richard Nixon heimilaði lagningu Alaskaolíuleiðslunnar.
• 17. nóvember - Uppreisn gegn herforingjastjórninni í Grikklandi hófst í Tækniskólanum í Aþenu.
• 22. nóvember - Vegna olíukreppunnar ákvað stjórnin í Noregi að loka öllum bensínstöðvum um helgar.
• 26. nóvember- Stafrófsmorðin: Michelle Maenza hvarf í Rochester (New York).
• nóvember - Hljómsveitin AC/DC var stofnuð.

Desember

• 1. desember - Papúa Nýja-Gínea fékk heimastjórn.
• 1. desember - Frjálslyndi flokkurinn var stofnaður á Íslandi af Bjarna Guðnasyni, fyrrum þingmanni Samtaka frjálslyndra og vinstri manna.
• 4. desember - Í þingkosningum í Danmörku guldu gömlu flokkarnir afhroð og tveir nýir flokkar, Miðjudemókratar og Danski framfaraflokkurinn, fengu þingmenn kjörna.
• 5. desember - Vegna olíukreppunnar ákvað stjórnin í Noregi að banna alla bílaumferð um helgar.
• 15. desember - Bandarísku geðlæknasamtökin tóku samkynhneigð út af lista yfir geðraskanir.
• 28. desember - Lög um tegundir í útrýmingarhættu voru samþykkt í Bandaríkjunum.

Ódagsettir atburðir

• Þýski hagfræðingurinn Ernst Friedrich Schumacher gaf út bókina Small is Beautiful.
• Bókin Bróðir minn Ljónshjarta kom út eftir Astrid Lindgren.

Fædd

• 6. janúar - Þórunn Lárusdóttir, íslensk leikkona.
• 9. janúar - Sean Paul, jamaíkískur reggítónlistarmaður.
• 12. janúar - Hande Yener, tyrknesk söngkona.
• 23. janúar - Youddiph, rússnesk söngkona.
• 26. janúar - Sólveig Arnarsdóttir, íslensk leikkona.
• 4. febrúar - Oscar De La Hoya, bandarískur hnefaleikakappi.
• 11. febrúar - Varg Vikernes, norskur tónlistarmaður.

Heri Joensen

• 21. febrúar - Heri Joensen, færeyskur gítarleikari.
• 26. febrúar - Ole Gunnar Solskjær, norskur knattspyrnuþjálfari.
• 28. febrúar - Örn Úlfar Sævarsson, íslenskur spurningahöfundur.
• 3. mars - Ólafur Darri Ólafsson, íslenskur leikari.
• 10. mars - Eva Herzigová, tékknesk fyrirsæta.
• 15. mars - Robin Hunicke, bandarískur tölvuleikjahönnuður.
• 26. mars - Larry Page, bandarískur tölvunarfræðingur.
• 30. mars - Auður Jónsdóttir, rithöfundur.
• 31. mars - Þrúður Vilhjálmsdóttir, íslensk leikkona.
• 28. apríl - Pauleta, portúgalskur knattspyrnumaður.
• 29. apríl - Rúnar Freyr Gíslason, íslenskur leikari.
• 30. apríl - Naomi Novik, bandarískur rithöfundur.
• 8. maí - Höskuldur Þórhallsson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 9. maí - Sigurður Kári Kristjánsson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 11. maí - Jóhann Hjörleifsson, íslenskur trommuleikari.
• 17. maí - Sasha Alexander, bandarísk leikkona.
• 24. maí - Ruslana Lyzhichko, úkraínsk söngkona.
• 1. júní - Heidi Klum, þýsk fyrirsæta.
• 1. júní - Sigurður Líndal, íslenskur leikari.
• 4. júní - Róbert I. Douglas, íslenskur kvikmyndaleikstjóri.
• 14. júní - Steingrímur Jóhannesson, íslenskur knattspyrnumaður (d. 2012).
• 15. júní - Neil Patrick Harris, bandarískur leikari.
• 16. júní - Eddie Cibrian, bandarískur leikari.
• 25. júní - Guðmundur Ingi Þorvaldsson, íslenskur leikari.
• 29. júní - Embla Ýr Bárudóttir, íslenskur myndasöguhöfundur.

Ólafur Stefánsson

• 3. júlí - Ólafur Indriði Stefánsson, íslenskur handknattleiksmaður.
• 14. júlí - Andri Snær Magnason, íslenskur rithöfundur.
• 14. júlí - Kouta Hirano, japanskur teiknimyndahöfundur.
• 15. júlí - John Dolmayan, líbanskur trommuleikari.
• 18. júlí - Kristín Rós Hákonardóttir, íslensk afrekskona í sundi.
• 20. júlí - Hákon krónprins Noregs.
• 22. júlí - Rufus Wainwright, kanadískur söngvari.
• 22. júlí - Herbert Sveinbjörnsson, íslenskur kvikmyndagerðarmaður.
• 23. júlí - Monica Lewinsky, bandarísk kaupsýslukona.
• 26. júlí - Sævar Helgason, íslenskur gítarleikari.
• 5. ágúst - Björn Ingi Hrafnsson, íslenskur stjórnmálamaður.
• 9. ágúst - Filippo Inzaghi, ítalskur knattspyrnumaður.
• 11. ágúst - Frank Caeti, bandarískur leikari.
• 13. ágúst - Einar Ágúst Víðisson, íslenskur söngvari.
• 13. ágúst - Agnar Jón Egilsson, íslenskur leikari.
• 19. ágúst - Andrea Ferro, ítalskur söngvari.
• 21. ágúst - Sergey Brin, bandarískur tölvunarfræðingur.
• 24. ágúst - Carmine Giovinazzo, bandarískur leikari.
• 7. september - Elma Lísa Gunnarsdóttir, íslensk leikkona.
• 14. september - Nas (Nasir Jones), bandarískur tónlistarmaður og rappari.
• 2. október - Ólafur Teitur Guðnason, íslenskur blaðamaður.
• 14. október - Davíð Stefánsson, íslenskt skáld.
• 26. október - Seth MacFarlane, bandarískur teiknimyndahöfundur.
• 1. desember - Sigurður Ragnar Eyjólfsson, íslenskur knattspyrnuþjálfari.

Tyra Banks

• 4. desember - Tyra Banks, bandarísk fyrirsæta.
• 12. desember - Dagur Kári, íslenskur kvikmyndaleikstjóri.
• 15. desember - Gísli Örn Garðarsson, íslenskur leikari.
• 22. desember - Traci Dinwiddie, bandarísk leikkona.

Dáin

• 6. janúar - Einar Vigfússon, íslenskur sellóleikari (f. 1888).
• 22. janúar - Lyndon B. Johnson, Bandaríkjaforseti (f. 1908).
• 8. febrúar - Steinþór Guðmundsson, íslenskur kennari og stjórnmálamaður (f. 1890).
• 15. febrúar - Björgúlfur Ólafsson, íslenskur læknir (f. 1882).
• 3. mars - Freymóður Jóhannsson, íslenskur myndlistarmaður og dægurlagahöfundur (f. 1895).
• 12. mars - Einar Sveinsson, íslenskur arkitekt (f. 1906).
• 29. mars - Adolfo Zumelzú, argentínskur knattspyrnumaður (f. 1902).
• 8. apríl - Pablo Picasso, spænskur myndlistarmaður (f. 1881).
• 8. apríl - E.R. Dodds, breskur fornfræðingur (f. 1893).
• 28. apríl - Robert Buron, franskur stjórnmálamaður (f. 1910).
• 12. maí - Frances Marion, bandarísk blaðakona og handritshöfundur.
• 23. maí - Jón Þórðarson, íslenskur knattspyrnuþjálfari (f. 1915).
• 7. júlí - Veronica Lake, bandarísk leikkona (f. 1922).
• 20. júlí - Bruce Lee, kínversk-bandarískur bardagalistamaður og leikari. (f. 1940).
• 1. desember - Richard Pryor,
• 7. ágúst - José Villalonga, spænskur knattspyrnuþjálfari (f. 1919).
• 31. ágúst - John Ford, bandarískur kvikmyndaleikstjóri (f. 1894).
• 2. september - J. R. R. Tolkien, breskur prófessor og rithöfundur (f. 1892).
• 11. september - Salvador Allende, forseti Chile (f. 1908).
• 11. september - E. E. Evans-Pritchard, breskur mannfræðingur (f. 1902).
• 15. september - Gústaf 6. Adolf Svíakonungur (f. 1882).
• 23. september - Pablo Neruda, chileskt skáld (f. 1904).
• 29. september - W. H. Auden, breskt skáld (f. 1907).
• 10. október - Ludwig von Mises, austurrískur hagfræðingur (f. 1881).
• 1. desember - David Ben-Gurion, fyrsti forsætisráðherra Ísraels (f. 1886).

Nóbelsverðlaunin

• Eðlisfræði - Leo Esaki, Ivar Giaever, Brian David Josephson
• Efnafræði - Ernst Otto Fischer, Geoffrey Wilkinson
• Læknisfræði - Karl von Frisch, Konrad Lorenz, Nikolaas Tinbergen
• Bókmenntir - Patrick White
• Friðarverðlaun - Henry Kissinger, Le Duc Tho
• Hagfræði - Wassily Leontief