Kadipatèn Pakualaman

Kadipatèn Pakualaman (Jawa: ꦑꦢꦶꦥꦠꦺꦤ꧀ꦦꦑꦸꦄꦭꦩ꧀ꦩꦤ꧀) utawa kadhang ditulis Pakualaman iku laladan perdikan ing wewengkon Kasultanan Ngayogyakarta Hadiningrat. Pakualaman dibangun tanggal 22 Juni 1812, raja kang angka sepisan yaiku Pangéran Natakusuma (putra Hamengkubuwana I) lan kawastanan nata minangka Kanjeng Gusti Pangéran Adipati Arya (K.G.P.A.A.) Paku Alam I.

Nagari Pakualaman[1] ꦟꦒꦫꦶ​ꦦꦏꦸꦄꦭꦩ꧀ꦩꦤ꧀
1813–saiki
Flag
Pernahé Kadipatèn Pakualaman Wewengkon Pakualaman nalika taun 1830 ing petha werna kuning lan ana ing sisih kidul-kulon
Kutha krajan		Kabupaten Kota Pakualaman
Basa		Jawa
Agama		mayoritas Islam
Pamaréntahan		Monarki
Adipati
•	1813-1829	KGPAA Paku Alam I
•	1938-1950 (status diturunkan); w. 1998	KGPAA Paku Alam VIII
•	1998-2015	KGPAA Paku Alam IX
•	2015-sekarang	KGPAA Paku Alam X
Sajarah
•	Prajanjèn 1813	17 Maret 1813
•	Pengundangan UU No. 3 Taun 1950	4 Maret saiki
Sadurungé Kasultanan Ngayogyakarta Hadiningrat
--- Status Pulitik: * negara dhepèndhen saka EIC (Inggris) (1813-1816) * negara dhepènden dari Nederlands Indie (1816-1842) * negara dependen dari Kekaisaran Jepang (1942-1945) * negara dependen/daerah istimewa dari Républik Indonésia wujud monarki nyawiji pinarlemèn (1945-1950) * Status negara diudhunaké kanthi resmi dadi status dhaérah istiméwa satingkat provinsi (1950)

Laladan kakuwasan

Wewengkon sing kalebu kakuwasaning Kadipatèn Pakualaman iku ora dadi siji nanging kepecah-pecah, antarané ing Pajang, Bagelan, sapérangan ing punjering kutha Ngayogyakarta (Pura Pakualaman) uga ana sing ning wewengkon kabupatèn Kulon Praga yaiku antara Kali Praga lan Kali Bagawanta. Wewengkon sing ning Kulon Praga biyèn tau dadi kabupatèn dhéwé yaiku Kabupatèn Adikarta ning saiki wis digabung karo wewengkon kabupatèn Kulon Praga sing dadi pérangan saka kakuwasan Kasultanan Ngayogyakarta.

Raja-raja

• Paku Alam I, 1812-1829
• Paku Alam II, 1829-1858
• Paku Alam III, 1858-1864
• Paku Alam IV, 1864-1878
• Paku Alam V, 1878-1900
• Paku Alam VI, 1901-1902
• Paku Alam VII, 1903-1938
• Paku Alam VIII, 1938-1998
• Paku Alam IX, 1998-2015
• Paku Alam X, 2016-saiki

Sarasilah

Sarasilah para pengageng Pakulaman yaiku^[2] :

Ratu Ageng

Hamengkubuwana I

Srenggara puteri Bupati Bagelen

Ratu Emas

Hamengkubuwana II

Kencana Wulan

Paku Alam I 1812-1829

Pramèswari Puteri Bupati Magetan

???

Mangkudiningrat

Ratu Ayu

Paku Alam II 1830-1858

Resminingdyah

Gusti Kanjeng Raden Ayu*

Nataningprang

Pramèswari

Paku Alam III 1858-1864

Gusti Kanjeng Raden Ayu*

Pramèswari

Paku Alam V 1878-1900

Gusti Kanjeng Raden Ayu*

Paku Alam IV 1864-1878

Pramèswari

Siti Juléka

Paku Alam VI 1901-1902

Pakubuwana X

Paku Alam VII 1906-1937

BRA Retna Puwasa[3]

Purnamaningrum

Paku Alam VIII 1937-1998

Retnaningrum

Paku Alam IX 1999-2015

BRAy Kusumarini

BRAy Atika Suryadilaga[4]

Paku Alam X 2015-......

• Gusti Kanjeng Radèn Ayu dhaup saorané kaping telu, yaiku kelawan Nataningprang, Paku Alam III lan Paku Alam V.^[2]

Deleng uga

• Pratélan Ratu Mataram Enggal

Pranala njaba

• Pakualaman ing basa Inggris