სოციალური კლასი
From Wikipedia, the free encyclopedia
სოციალური კლასი — სოციალურ მეცნიერებებსა და პოლიტიკურ თეორიებში გამოყენებული კონცეფციების ერთობლიობა, რომელიც ემყარება სოციალური სტრატიფიკაციის მოდელებს. ეს მოდელები კი გვხვდება კლასის საზოგადოებაში, რომელშიც ადამიანები ჯგუფდებიან იერარქიული სოციალური კატეგორიების ერთობლიობად, [1] ყველაზე გავრცელებულია ზემო, საშუალო და ქვედა კლასები.
„კლასი“ არის ანალიზის საგანი სოციოლოგებისთვის, პოლიტოლოგებისთვის, ანთროპოლოგებისა და სოციალური ისტორიკოსებისთვის. ამასთან, არ არსებობს კონსენსუსი „კლასის“ განმარტებასთან დაკავშირებით და ტერმინს ზოგჯერ წინააღმდეგობრივი მნიშვნელობის ფართო სპექტრი აქვს. ზოგი ამტკიცებს, რომ სოციალური მობილობის გამო, კლასობრივი საზღვრები არ არსებობს. ტერმინი "სოციალური კლასი", როგორც წესი, სინონიმია " სოციო-ეკონომიკური კლასისა" და განმარტებულია, როგორც "ადამიანები, რომლებსაც აქვთ იგივე სოციალური, ეკონომიკური, კულტურული, პოლიტიკური ან საგანმანათლებლო სტატუსი", მაგალითად: " მუშათა კლასი "; ”განვითარებადი პროფესიონალი კლასი”. [2] ამასთან, აკადემიკოსები განასხვავებენ სოციალურ კლასს და სოციალურ-ეკონომიკურ სტატუსს, მათგან პირველი ეხმიანება შედარებით სტაბილურ სოციოკულტურულ ფონს, ხოლო ეს უკანასკნელნი ეხმიანებიან სხვის ამჟამინდელ სოციალურ და ეკონომიკურ მდგომარეობას. შესაბამისად, ეს ტერმინი დროთა განმავლობაში უფრო და უფრო ცვალებადი ხდება. [3]
ზუსტი საზომი, თუ რა განსაზღვრავს საზოგადოებაში სოციალურ კლასს არ არსებობს და იგი დროთა განმავლობაში იცლვებოდა. კარლ მარქსის აზრით, "კლასი" განისაზღვრა ერთი ადამიანის ურთიერთმიმართებით წარმოების საშუალებებთან (წარმოებულის ურთიერთობები). თანამედროვე კაპიტალისტურ საზოგადოებაში კლასები, მარტივი გაგებით არის პროლეტარიატი, ვინც მუშაობს, მაგრამ არ ფლობს წარმოების საშუალებებს და ბურჟუაზია, ისინი, ვინც ინვესტიციას ახორციელებენ და ცხოვრობენ პროლეტარიატის მიერ ჭარბად წარმოებული საშუალებებით. ეს ეწინააღმდეგება სოციოლოგ მაქს ვებერის მოსაზრებას, რომელიც ამტკიცებდა, რომ "კლასი" განპირობებულია ეკონომიკური პოზიციით, "სოციალური სტატუსისგან განსხვავებით, რომელიც განპირობებულია სოციალური პრესტიჟით და არა უბრალოდ წარმოების საშუალებით. [4] ტერმინი "კლასი" ეტიმოლოგიურად მომდინარეობს ლათინური classis-დან, რომელიც გამოყენებულ იქნა მოსახლეობის აღწერის დროს. აღმწერები მოქალაქეების სიმდიდრის კატეგორიებად დალაგების მიზნით და სამხედრო სამსახურის ვალდებულებების დასადგენად სწორედ კლასობრივ დანაწილებას იყენებდნენ. [5]
მე -18 საუკუნის ბოლოს, ტერმინმა ”კლასი” დაიწყო ისეთი კლასიფიკაციების ჩანაცვლებით, როგორიცაა ქონება, წოდება და დავალებები, როგორც საზოგადოების იერარქიულ დანაყოფებად ორგანიზების ძირითადი საშუალება. ეს ნიშნავდა ისეთი ზოგადი მნიშვნელობების შემცირებას, როგორიც იყო მემკვიდრეობითი მახასიათებლები. ამის ნაცვლად კი წინა პლანზე გადმოვიდა სიმდიდრე და შემოსავლიები, როგორც სოციალურ იერარქიაში პოზიციის ინდიკატორები. [6] [7]