ევროპის ოქროს ბუცი

„ოქროს ბუცი“ (ინგლ. European Golden Shoe (Boot)) — საფეხბურთო ჯილდო, ყოველწლიურად გადაეცემა უეფა-ს წევრი ქვეყნის ეროვნული ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირს.^[1] პირველად პრიზი გაიცა 1967 წელს. 1997 წლიდან ორგანიზატორები არიან ევროპის სპორტული გამოცემები (ინგლ. European Sports Magazines) და კომპანია „ადიდასი“.

ევროპის ოქროს ბუცი
წარადგენს	უეფა
პირველად გადაეცა	1967
მიმდინარე მფლობელი	ლიონელ მესი
eusm.eu

გამარჯვებული ხდება ფეხბურთელი, რომელიც ყველაზე მეტ ქულას დააგროვებს 1 სეზონის განმავლობაში. ამ პრიზის არსებობის განმავლობაში არსებობდა მისი მოპოვების სხვადასხვა წესები (იხ.წესების სექცია). ამჟამად სულ არსებობს 51 ოქროს ბუცის მფლობელი ფეხბურთელი, რომელიც 47 წლის განმავლობაში გამოვლინდა. 1992 წლიდან 1997 წლის სეზონამდე ოქროს ბუცის გადაცემის ცერემონია არ ჩატარებულა. 1997 წლიდან კი ისევ განახლდა ოქროს ბუცით დაჯილდოების ცერემონია.

წესები

1968–1991

ფრანგულმა გაზეთმა „L'Equipe“-მ და „ადიდასმა“ შექმნეს საკმაოდ მარტივი წესი: მოთამაშე, რომელიც გაიტანდა ყველაზე მეტ გოლს მიუხედავად ჩემპიონატის დონისა და ხანგრძლივობისა, მიიღებდა პრიზს. ამ პერიოდში გერდ მიულერმა, დუდუ გეორგესკუმ და ფერნანდო გომესმა 2-ჯერ მოიგეს ჯილდო.^[2] ამ პერიოდში შეინიშნა ბევრი დარღვევა, მიუხედავად ამისა 1991 წლამდე ჯილდო გაიცემოდა.

1992–1996

კვიპროსის ფეხბურთის ფედერაციამ გამოთქვა პროტესტი, რომლის მიხედვითაც პრიზი უნდა მიეღო კვიპროსელ ფეხბურთელს, რომელსაც 40 გოლი ჰქონდა აქტივში (თუმცა ოფიციალურ ბომბარდირებს 19-19 გოლი ჰქონდათ გატანილი). ამის გამო 1991 დან 1996 წლამდე მიუხედავად გამარჯვებულების გამოვლენისა დაჯილდოება არ ჩატარებულა, თუმცა „ადიდასი“ გამარჯვებულებს აძლევდა არაოფიციალურ ჯილდოს. ჯილდო არ მიუღია ქართველ ზვიად ენდელაძესაც, რომელმაც ზესტაფონის „მარგვეთის“ რიგებში 40 გოლის გატანა შეძლო.

1997–დღემდე

1996–97 წლების სეზონიდან, „ევროპის სპორტულმა მედიამ“(ინგლ. European Sports Media) ოქროს ბუცის დაპატრონების შანსი გაუზარდა ისეთ ფეხბურთელებს, რომელთაც უფრო რთულ ჩემპიონატში გაჰქონდათ ბევრად ნაკლები გოლი. ახალი ქულათა სისტემის მიხედვით ეს დონე განისაზვრა უეფას არეალში მყოფი გუნდების ჩემპიონატებში მოთამაშე კლუბების ბოლო ხუთი წლის კოეფიციენტზე. უეფას რეიტინგით ხუთ საუკეთესო ჩემპიონატში გატანილი გოლი ჩაითვლება ორ ქულად, ექვსიდან 21-ემდე კი 1.5 ქულად,^[3] ყველა დანარჩენი 1 ქულად. 1 ქულიანებს შორის არის საქართველოც, რომელიც 42-ე ადგილზეა. ასე და ამგვარად უფრო ძლიერ ჩემპიონატში გატანილი გოლი უფრო მეტი ქულით ფასდება და შესაძლებელია ნაკლები გოლით გახდეს ფეხბურთელი ოქროს ბუცის მფლობელი.^[4]

გამარჯვებულები

გამარჯვებულები 1967–2014

  გაზიარებული ტიტული

ეუსებიო ოქროს ბუცის პირველი გამარჯვებული

გერდ მიულერი იყო პირველი ფეხბურთელი, რომელმაც პირველად შეძლო ოქროს ბუცის 2 ჯერ მოგება, 1970 და 1972 წლებში.

ზვიად ენდელაძე, ოქროს ბუცის ქართველი მფლობელი, რომლისთვისაც კუთვნილი ჯილდო არ გადაუციათ

რონალდო, ოქროს ბუცის პირველი მფლობელი მას შემდეგ, რაც ახალი წესები შემოიღეს

ექტორ იასალდე — პირველი არაევროპელი ფეხბურთელი, რომელმაც მოიგო ეს ჯილდო

უგო სანჩესი — პირველი ფეხბურთელი ცენტრალური ამერიკიდან, რომელმაც შეძლო ოქროს ბუცის მოგება

იან რაში, ოქროს ბუცის პირველი ბრიტანელი გამარჯვებული

მარკო ვან ბასტენი, ჯილდოს მფლობელი 1986

ლიონელ მესი — 2012/2013 წლების სეზონში დაამყარა რეკორდი და მესამედ გახდა ევროპის ოქროს ბუცის გამარჯვებული

ტიერი ანრი, ოქროს ბუცის ორგზის გამარჯვებული

დიეგო ფორლანი, ოქროს ბუცის ორგზის გამარჯვებული

კრიშტიანუ რონალდუ, რომელმაც 2014 წელს მესამედ მოიგო ოქროს ბუცი

ლუის სუარესი, რომლისთვისაც 2014 წელს რონალდუსთან გაზიარებული ოქროს ბუცი პირველი იყო მის კარიერაში

ევროპის ოქროს ბუცის გამარჯვებულები

სეზონი	ეროვნება	მოთამაშე	კლუბი	ლიგა	გოლი	ქულა
1967–68	POR  პორტუგალია	ეუსებიო	ბენფიკა	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&043.&&&&&043	—
1968–69	BUL  ბულგარეთი	ჟეკოვი, პეტარპეტარ ჟეკოვი	ცსკა სოფია	BUL  საფეხბურთო ჯგუფი „ა“	&&&&&&&&&&&&&036.&&&&&036	—
1969–70	GER  გერმანია	მიულერი, გერდგერდ მიულერი	ბაიერნი მიუნხენი	GER  გერმანიის ბუნდესლიგა	&&&&&&&&&&&&&038.&&&&&038	—
1970–71	YUG  იუგოსლავია	სკობლარი, იოსიპიოსიპ სკობლარი	მარსელი	FRA  საფრანგეთის ლიგა 1	&&&&&&&&&&&&&044.&&&&&044	—
1971–72	GER  გერმანია	მიულერი, გერდგერდ მიულერი	ბაიერნი მიუნხენი	GER  გერმანიის ბუნდესლიგა	&&&&&&&&&&&&&040.&&&&&040	—
1972–73	POR  პორტუგალია	ეუსებიო	ბენფიკა	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&040.&&&&&040	—
1973–74	ARG  არგენტინა	იასალდე, ექტორექტორ იასალდე	სპორტინგი ლისაბონი	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&046.&&&&&046	—
1974–75	ROM  რუმინეთი	გეორგესკუ, დუდუდუდუ გეორგესკუ	დინამო ბუქარესტი	ROM  რუმინეთის ა დივიზია	&&&&&&&&&&&&&033.&&&&&033	—
1975–76	CYP  კვიპროსი	კაიაფასი, სოტირისსოტირის კაიაფასი	ომონია ნიქოზია	CYP  კვიპროსის პირველი დივიზიონი	&&&&&&&&&&&&&039.&&&&&039	—
1976–77	ROM  რუმინეთი	გეორგესკუ, დუდუდუდუ გეორგესკუ	დინამო ბუქარესტი	ROM  რუმინეთის ა დივიზია	&&&&&&&&&&&&&037.&&&&&037	—
1977–78	AUT  ავსტრია	კრანკლი, ჰანსჰანს კრანკლი	რაპიდი ვენა	AUT  ავსტრიის ბუნდესლიგა	&&&&&&&&&&&&&041.&&&&&041	—
1978–79	NED  ნიდერლანდები	კისტი, კესკეს კისტი	ალკმარი	NED  ნიდერლანდის ერედივიზია	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	—
1979–80	BEL  ბელგია	ვანდერბერგი, ერვინერვინ ვანდერბერგი	ლიერსი	BEL  ბელგიის ლიგა	&&&&&&&&&&&&&039.&&&&&039	—
1980–81	BUL  ბულგარეთი	სლავკოვი, გიორგიგიორგი სლავკოვი	ბოტევი პლოვდივი	BUL  საფეხბურთო ჯგუფი „ა“	&&&&&&&&&&&&&031.&&&&&031	—
1981–82	NED  ნიდერლანდები	კიფტი, ვიმვიმ კიფტი	აიაქსი ამსტერდამი	NED  ნიდერლანდის ერედივიზია	&&&&&&&&&&&&&032.&&&&&032	—
1982–83	POR  პორტუგალია	გომესი, ფერნანდოფერნანდო გომესი	პორტუ	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&036.&&&&&036	—
1983–84	WAL  უელსი	რაში, იანიან რაში	ლივერპული	ENG  ინგლისის პირველი დივიზიონი	&&&&&&&&&&&&&032.&&&&&032	—
1984–85	POR  პორტუგალია	გომესი, ფერნანდოფერნანდო გომესი	პორტუ	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&039.&&&&&039	—
1985–86	NED  ნიდერლანდები	ვან ბასტენი, მარკომარკო ვან ბასტენი	აიაქსი ამსტერდამი	NED  ნიდერლანდის ერედივიზია	&&&&&&&&&&&&&037.&&&&&037	—
1986–87	ROM  რუმინეთი	როდიონ კემეტარუ	დინამო ბუქარესტი	ROM  რუმინეთს ა დივიზია	&&&&&&&&&&&&&044.&&&&&044	—
1987–88	TUR  თურქეთი	ჩოლაქი, თანჟუთანჟუ ჩოლაქი	გალათასარაი	TUR  თურქეთის სუპერლიგა	&&&&&&&&&&&&&039.&&&&&039	—
1988–89	ROM  რუმინეთი	მატეუცი, დორინდორინ მატეუცი	დინამო ბუქარესტი	ROM  რუმინეთის ა დივიზია	&&&&&&&&&&&&&043.&&&&&043	—
1989–90	MEX  მექსიკა	სანჩესი, უგოუგო სანჩესი	რეალ მადრიდი	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&038.&&&&&038	—
	BUL  ბულგარეთი	სტოიჩკოვი, ხრისტოხრისტო სტოიჩკოვი	ცსკა სოფია	BUL  საფეხბურთო ჯგუფი „ა“
1990–91	YUG  იუგოსლავია	პანჩევი, დარკოდარკო პანჩევი	ცრვენა ზვეზდა	YUG  იუგოსლავიის პირველი ლიგა	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	—
1991–92	SCO  შოტლანდია	მაკ-კოისტი, ალიალი მაკ-კოისტი	რეინჯერსი	SCO  შოტლანდიის პრემიერ დივიზიონი	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	—
1992–93	SCO  შოტლანდია	მაკ-კოისტი, ალიალი მაკ-კოისტი	რეინჯერსი	SCO  შოტლანდიის პრემიერ დივიზიონი	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	—
1993–94	WAL  უელსი	ტეილორი), დევიდდევიდ ტეილორი)	პორთმადოგი	WAL  უელსის ლიგა	&&&&&&&&&&&&&043.&&&&&043	—
1994–95	ARM  სომხეთი	ავეტისიანი, არსენარსენ ავეტისიანი	ჰომენეტმენი	ARM  სომხეთის პრემიერ-ლიგა	&&&&&&&&&&&&&039.&&&&&039	—
1995–96	GEO  საქართველო	ენდელაძე, ზვიადზვიად ენდელაძე	მარგვეთი ზესტაფონი	GEO  საქართველოს უმაღლესი ლიგა	&&&&&&&&&&&&&040.&&&&&040	—
1996–97	BRA  ბრაზილია	რონალდო	ბარსელონა	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	&&&&&&&&&&&&&068.&&&&&068
1997–98	GRE  საბერძნეთი	მახალასი, ნიკოსნიკოს მახალასი	ვიტესი	NED  ნიდერლანდის ერედივიზია	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	&&&&&&&&&&&&&068.&&&&&068
1998–99	BRA  ბრაზილია	ჟარდელი, მარიომარიო ჟარდელი	პორტუ	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&036.&&&&&036	&&&&&&&&&&&&&072.&&&&&072
1999–2000	ENG  ინგლისი	ფილიპსი, კევინკევინ ფილიპსი[5]	სანდერლენდი	ENG  ინგლისის პრემიერ ლიგა	&&&&&&&&&&&&&030.&&&&&030	&&&&&&&&&&&&&060.&&&&&060
2000–01	SWE  შვედეთი	ლარსონი, ჰენრიკჰენრიკ ლარსონი[6]	სელტიკი	SCO  შოტლანდიის პრემიერ-ლიგა	&&&&&&&&&&&&&035.&&&&&035	&&&&&&&&&&&&&052.50000052,5
2001–02	BRA  ბრაზილია	ჟარდელი, მარიომარიო ჟარდელი[7]	სპორტინგი ლისაბონი	POR  პორტუგალიის პრიმეირა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&042.&&&&&042	&&&&&&&&&&&&&084.&&&&&084
2002–03	NED  ნიდერლანდები	მაკაი, როიროი მაკაი	დეპორტივო ლა-კორუნია	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&029.&&&&&029	&&&&&&&&&&&&&058.&&&&&058
2003–04	FRA  საფრანგეთი	ანრი, ტიერიტიერი ანრი[8]	არსენალი	ENG  ინგლისის პრემიერ ლიგა	&&&&&&&&&&&&&030.&&&&&030	&&&&&&&&&&&&&060.&&&&&060
2004–05	FRA  საფრანგეთი	ანრი, ტიერიტიერი ანრი	არსენალი	ENG  ინგლისის პრემიერ ლიგა	&&&&&&&&&&&&&025.&&&&&025	&&&&&&&&&&&&&050.&&&&&050
	ურუგვაი  ურუგვაი	ფორლანი, დიეგოდიეგო ფორლანი	ვილიარეალი	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა
2005–06	ITA  იტალია	ტონი, ლუკალუკა ტონი[9]	ფიორენტინა	ENG  იტალიის სერია ა	&&&&&&&&&&&&&031.&&&&&031	&&&&&&&&&&&&&062.&&&&&062
2006–07	ITA  იტალია	ტოტი, ფრანჩესკოფრანჩესკო ტოტი[10]	რომა	ITA  იტალიის სერია ა	&&&&&&&&&&&&&026.&&&&&026	&&&&&&&&&&&&&052.&&&&&052
2007–08	POR  პორტუგალია	რონალდუ, კრიშტიანუკრიშტიანუ რონალდუ[11]	მანჩესტერ იუნაიტედი	ENG  ინგლისის პრემიერ ლიგა	&&&&&&&&&&&&&031.&&&&&031	&&&&&&&&&&&&&062.&&&&&062
2008–09	ურუგვაი  ურუგვაი	ფორლანი, დიეგოდიეგო ფორლანი[12]	ატლეტიკო მადრიდი	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&032.&&&&&032	&&&&&&&&&&&&&064.&&&&&064
2009–10	ARG  არგენტინა	მესი, ლიონელლიონელ მესი[13]	ბარსელონა	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&034.&&&&&034	&&&&&&&&&&&&&068.&&&&&068
2010–11	POR  პორტუგალია	რონალდუ, კრიშტიანუკრიშტიანუ რონალდუ[14]	რეალ მადრიდი	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&040.&&&&&040	&&&&&&&&&&&&&080.&&&&&080
2011–12	ARG  არგენტინა	მესი, ლიონელლიონელ მესი[15]	ბარსელონა	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&050.&&&&&050	&&&&&&&&&&&&0100.&&&&&0100
2012–13	ARG  არგენტინა	მესი, ლიონელლიონელ მესი[16]	ბარსელონა	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&046.&&&&&046	&&&&&&&&&&&&&092.&&&&&092
2013–14	POR  პორტუგალია	რონალდუ, კრიშტიანუკრიშტიანუ რონალდუ	რეალ მადრიდი	SPA  ესპანეთის ლა ლიგა	&&&&&&&&&&&&&031.&&&&&031	&&&&&&&&&&&&&062.&&&&&062
	ურუგვაი  ურუგვაი	სუარესი, ლუისლუის სუარესი	ლივერპული	ENG  ინგლისის პრემიერ ლიგა

არაერთგზის გამარჯვებულები

მხოლოდ ლიონემ მესიმ და კრიშტიანუ რონალდუმ შეძლეს ევროპის ოქროს ბუცის ნომინაციაში სამჯერ გამარჯვება. ცხრა ფეხბურთელმა შეძლო ჯილდოს 2-ჯერ მოპოვება. გერდ მიულერი იყო პირველი ვინც 2-ჯერ მოიგო ეს პრიზი 1969–70 და 1971–72 წლების სეზონებში. ალი მაკ-კოისტი (1991–92 და 1992–93), ტიერი ანრი (2003–04 და 2004–05) და ლიონელ მესი (2011–2012 და 2012–2013), მხოლოდ მათ შეძლეს ჯილდოს ზედიზედ 2 სეზონში მოპოვება. დიეგო ფორლანი („ვილიარეალი“ და „ატლეტიკო“ მადრიდი) და მარიო ჟარდელი („პორტუ“ და „სპორტინგი“), მხოლოდ მათ აქვთ 2-ჯერ მოგებული ევროპის ოქროს ბუცი ერთი და იგივე ლიგის 2 კლუბში. კრიშტიანუ რონალდუ არის პირველი და ერთადერთი ფეხბურთელი, რომელმაც შეძლო პრიზის მოპოვება ორ სხვადასხვა ლიგის კლუბში, „მანჩესტერ იუნაიტედი“ ინგლისის პრემიერ ლიგიდან და მადრიდის „რეალი“ ესპანეთის ლა ლიგიდან.

ევროპის ოქროს ბუცის არაერთგზის გამარჯვებულები

მოთამაშე	No.	სეზონი
რონალდუ, კრიშტიანუკრიშტიანუ რონალდუ	&&&&&&&&&&&&&&03.&&&&&03	2007–08, 2010–11, 2013–14*
მესი, ლიონელლიონელ მესი	&&&&&&&&&&&&&&03.&&&&&03	2009–10, 2011–12, 2012–13
ეუსებიო	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1967–68, 1972–73
მიულერი, გერდგერდ მიულერი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1969–70, 1971–72
გეორგესკუ, დუდუდუდუ გეორგესკუ	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1974–75, 1976–77
გომესი, ფერნანდოფერნანდო გომესი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1982–83, 1984–85
მაკ-კოისტი, ალიალი მაკ-კოისტი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1991–92, 1992–93
ჟარდელი, მარიომარიო ჟარდელი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	1998–99, 2001–02
ანრი, ტიერიტიერი ანრი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	2003–04, 2004–05*
ფორლანი, დიეგოდიეგო ფორლანი	&&&&&&&&&&&&&&02.&&&&&02	2004–05*, 2008–09

გასაღები

*	გაზიარებული ტიტული

კლუბის მიხედვით

ევროპის ოქროს ბუცის გამარჯვებულები კლუბის მიხედვით

კლუბი	ჯამში	მოთამაშე
დინამო ბუქარესტი	4	3
ბარსელონა	4	2
რეალ მადრიდი	3	2
პორტუ	3	2
ლივერპული	2	2
სპორტინგი ლისაბონი	2	2
ცსკა სოფია	2	2
აიაქსი ამსტერდამი	2	2
რეინჯერსი	2	1
ბენფიკა	2	1
ბაიერნი მიუნხენი	2	1
არსენალი	2	1
მარსელი	1	1
ომონია ნიქოზია	1	1
რაპიდი ვენა	1	1
ალკმარი	1	1
ლიერსი	1	1
ბოტევი პლოვდივი	1	1
ავსტრია ვენა	1	1
გალათასარაი	1	1
ცრვენა ზვეზდა	1	1
პორთმადოგი	1	1
ჰომეთმენი ბეირუთი	1	1
ზესტაფონი	1	1
ვიტესი	1	1
სანდერლენდი	1	1
დეპორტივო ლა-კორუნია	1	1
ვილიარეალი	1	1
ფიორენტინა	1	1
რომა	1	1
მანჩესტერ იუნაიტედი	1	1
ატლეტიკო მადრიდი	1	1

ეროვნების მიხედვით

ევროპის ოქროს ბუცის გამარჯვებულები ეროვნების მიხედვით

ეროვნება	ჯამში	მოთამაშე(ები)
პორტუგალია	7	3
ნიდერლანდები	4	4
რუმინეთი	4	3
არგენტინა	4	2
ბულგარეთი	3	3
ბრაზილია	3	2
ურუგვაი	3	2
უელსი	2	2
იტალია	2	2
იუგოსლავია	2	2
საფრანგეთი	2	1
გერმანია	2	1
შოტლანდია	2	1
ავსტრია	2	2
კვიპროსი	1	1
ბელგია	1	1
მექსიკა	1	1
სომხეთი	1	1
საქართველო	1	1
საბერძნეთი	1	1
ინგლისი	1	1
თურქეთი	1	1
შვედეთი	1	1

საფეხბურთო ლიგის მიხედვით

ევროპის ოქროს ბუცის გამარჯვებულები საფეხბურთო ლიგის მიხედვით

საფეხბურთო ლიგა	ჯამში
ესპანეთი	8
პორტუგალია	7
ინგლისი	5
ნიდერლანდი	4
ბულგარეთი	3
რუმინეთი	3
ავსტრია	2
გერმანია	2
იტალია	2