ხუთი დინასტია და ათი სამეფო
From Wikipedia, the free encyclopedia
ხუთი დინასტია და ათი სამეფო, ასევე უ ტაი (ჩინ.: 五代十國; ჩინ.: 五代十国; ფინინი: wǔ dài shí guó) — აჯანყებებისა და პოლიტიკური დაყოფის ხანა 907-979 წლებში, საიმპერატორო ჩინეთის ტერიტორიაზე. ეპოქა იწყება 907 წელს, თანგის დინასტიის დაცემით და სრულდება სუნგის დინასტიის დაარსებით, 960 წელს. მომდევნო 19 წლის განმავლობაში სუნგმა სამხრეთ ჩინეთში თანდათან დაიმორჩილა დარჩენილი სახელმწიფოები, ლიაოს სამეფოს გამოკლებით. გვიანი თანგის დინასტიის კონტროლი მრავალრიცხოვან ჩინოვნიკ ფანგჭენგებზე შემცირდა, ამიტომ 907 წლამდე დიდი ხნით ადრეც არსებობდა მრავალი დე ფაქტო დამოუკიდებელი სახელმწიფო. თანგის დინასტიის დაცემის შემდეგ, ცენტრალური დაბლობის რამდენიმე მეომარმა თავი იმპერატორად გამოაცხადა. 907 წლიდან 979 წლამდე პერიოდის მანძილზე წარმოქმნილ სამეფოებსა და მათ ალიანსებს შორის პირველობის მოსაპოვებლად გამუდმებული საომარი მოქმედებები მიმდინარეობდა. ხუთი დინასტიის და ათი სამეფოს უკანასკნელი დინასტიური სახელმწიფო იყო ჩრდილოეთი ხანი, რომელსაც 979 წელს სუნგის დინასტია იპყრობს. მომდევნო რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში სუნგის დინასტიის პარალელურად არსებობდა ლიაოს და ძინის დინასტიები და სხვა რეჟიმები ჩინეთის ჩრდილოეთ ნაწილში, სანამ საბოლოოდ ყველა მათგანი არ გაერთიანდა იუენის დინასტიაში.
ჩინეთის ისტორია | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ძველი | |||||||
3 მონარქი და 5 იმპერატორი | |||||||
სიას დინასტია ძვ. წ. 2100–1600 | |||||||
შანგის დინასტია ძვ. წ.1600–1046 | |||||||
ჭოუს დინასტია ძვ. წ.1045–256 | |||||||
დასავლეთი ჭოუ | |||||||
აღმოსავლეთი ჭოუ | |||||||
გაზაფხულისა და შემოდგომის პერიოდი | |||||||
მებრძოლი სამეფოების პერიოდი | |||||||
იმპერიები | |||||||
ცინი ძვ. წ. 221 –206 | |||||||
ხანის დინასტია ძვ. წ. 206 – ახ. წ. 220 | |||||||
დასავლეთი ხანი | |||||||
სინის დინასტია | |||||||
აღმოსავლეთი ხანი | |||||||
სამმეფობა 220–280 | |||||||
ვეი, შუ და უ | |||||||
ძინის დინასტია 265–420 | |||||||
დასავლეთი ძინი | 16 სამეფო 304–439 | ||||||
აღმოსავლეთი ძინი | |||||||
სამხრეთისა და ჩრდილოეთის დინასტიები 420–589 | |||||||
სუის დინასტია 581–618 | |||||||
ტანის დინასტია 618–907 | |||||||
(მეორე ჭოუ 690–705) | |||||||
5 დინასტია და 10 სამეფო 907–960 |
ლიაო 907–1125 | ||||||
სუნის დინასტია 960–1279 |
|||||||
ჩრდილოეთი სუნი | დ. სია | ||||||
სამხრეთი სუნი | ძინი | ||||||
იუანის დინასტია 1271–1368 | |||||||
მინის დინასტია 1368–1644 | |||||||
ცინის დინასტია 1644–1911 | |||||||
თანამედროვე ერა | |||||||
ჩინეთის რესპუბლიკა 1912–1949 | |||||||
ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა 1949–დღემდე |
ჩინეთის რესპ. (ტაივანი) 1949–დღემდე | ||||||
იხილეთ აგრეთვე
ჩინეთის ისტორიოგრაფია | |||||||
ეს დაფა: |
რეალურად, სამხრეთის სამეფოები სრულიად დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს წარმოადგენდნენ, გააჩნდათ რა საკუთარი დინასტიები. ხუთი დინასტიისა და ათი სამეფოს პერიოდი იყო ჩინეთის ფეოდალური დაქუცმაცებულობის, სხვადასხვა სამხედრო-ფეოდალურ ჯგუფებს შორის გამუდმებული ომების ხანა. დაეცა სოფლის მეურნეობა, ხელოსნობა და ვაჭრობა. მოგვიანებით სუნგის დინასტიამ გააერთიანა ჩინეთი და ბოლო მოუღო უ ტაის პერიოდს ჩინეთის ისტორიაში.[1]