Kosmonavtika

Kosmonovtika — grekshe Jer atmosferasınan sırtta kosmoslıq apparatlar járdeminde kosmostı tekseriw menen shuǵıllanatuǵın ilim hám ámeliy taraw. Kosmonovtika 20-ásirdiń baslarınan rawajlana basladı. 1957-jılı 4-oktyabr kúni Jerdiń birinshi tabiyǵıy joldası ushırıldı.

1961-jılı 12-aprel kúni bolsa aspanǵa birinshi insan ushtı. Rus kosmonavtı Y.A. Gagarin«Vostok-1» hawa kemesinde Jerdiń átirapın 108 minut dawamında aylanıp ushqan. 1969-jılı amerikalıq N.Armstrong hám E.Oldrin «Apollo-11» hawa kemesinde Ayǵa qonǵan.Ótken dáwir ishinde bir qansha mámleketler tárepinen júzlegen hawa kemeleri ushırılıp, Quyash sistemasındaǵı planetalar hám olardıń joldasları úyrenildi. Sonday-aq, Quyash sistemasınan sırtta, júdá alıstaǵı aspan deneleri de úyrenilip, kóplegen ashılıwlar ámelge asırılmaqta. Házirde Jerdiń tábiyǵıy joldasları arqalı tawlarda hám shóllerde júr berip atqan hár túrli tábiyǵıy processler úyrenilmekte. Sondaq-aq, olardıń járdeminde ilimpazlar klimat, okean hám teńizlerde júz berip atırǵan ózgerislerdi tez kúnde anıqlap úyrenbekte.