Nikola Kopernik
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nikola Kopernik d amussnayyur, aẓar-is d apuluni. Ittwassen s teẓri I d-iqqaren : iṭij d areggag (ur ittmimiḍ ara) di tlemmast n umeɣrad (univers). Amaḍal itezzi ɣef yiman-is abrid i wass, deg usseggwas ɣef iṭij (système hélicocentrique).
Nikola Kopernik | |
---|---|
Tameddurt | |
Isem-is ummid | Niklas Koppernigk |
Talalit | Toruń (fr) , 19 Fuṛaṛ 1473 |
Taɣlent |
Royaume de Pologne (fr) aucune valeur Prusse royale (fr) |
Axxam-is |
Toruń (fr) Frombork (fr) Cracovie (fr) Padova Bologne (fr) |
Tutlayt tayemmat | moyen bas allemand (fr) |
Lmut | Frombork (fr) , 24 Mayyu 1543 |
Ideg n uẓekka | cathédrale de l'Assomption-et-Saint-André de Frombork (fr) |
Tamentilt n tmekkest | isragen igamanen (accident vasculaire cérébral (fr) ) |
Tawacult | |
Baba-s | Niklas Koppernigk the Elder |
Yemma-s | Barbara Koppernigk |
Tiɣri | |
Alma mater |
université Jagellonne (fr) (1491 (Grégorien) - 1495 (Grégorien)) université de Bologne (fr) (1496 (Grégorien) - 1500 (Grégorien)) université de Padoue (fr) (1501 (Grégorien) - 1503 (Grégorien)) université de Ferrare (fr) (1503 (Grégorien) - 1503 (Grégorien)) Doctor of Canon Law (fr) |
Thesis director |
Domenico Maria Novara (fr) Leonhard von Dobschütz (fr) |
Doctoral students | Georg Joachim Rheticus (fr) |
Tutlayin |
latin humaniste (fr) moyen polonais (fr) moyen bas allemand (fr) Tagrigit Talatint Tapulunit |
Iselmaden |
Urceo Codro (fr) Albert Brudzewski (fr) Domenico Maria Novara (fr) Leonhard von Dobschütz (fr) |
Inelmaden | |
Amahil | |
Amahil | Amesnallun, juriste (fr) , économiste (fr) , amusnak, juriste (fr) , Amsengam, afelsuf, ṭṭrejman, ṭṭbib, diplomate (fr) d amaru |
Ideg n umahil | Frombork (fr) |
Imɛellmen |
université de Padoue (fr) université Jagellonne (fr) |
Important works |
Commentariolus (en) De revolutionibus orbium coelestium (fr) |
Prizes |
ẓer
|
Influenced by | Aristarque de Samos (fr) , Martianus Capella (fr) , Domenico Maria Novara (fr) , Claude Ptolémée (fr) , Aristot, Al-Battani (fr) d Nasir al-Din al-Tusi (fr) |
Taflest | |
Asɣan |
Takatulikt Tamezdayt takatulikt |
Kupernik ilul ass n 19 di furar 1473 di temdint n Torun di tmurt n Pulunya, gar twacult n imzenza d yinawuren (fonctionnaires). Xal-is Lukas Watzelrude imended ɣef tɣuri ines. Deg usseggwas n 1491, Kupernik ikcem ɣer tesdawit n Krakubi, syin akkin iruḥ ar tmurt Ṭelyan ad iɣer tussna n tijjit d wezref di Padu (tasdawit anda isɣer, kra n 100 issegwassen d asawen, umussnaw ameqqwran Galili).
Deg usseggwas n 1497, yuɣ timsirin ɣef wezref di tesdawit n Bologne, din i yezdi taxxamt d usalmad amussnak Dominico Maria Novara (1454-1504). Kupernik, ilha-d s trakalt (géographie) d tussnayyurt (astronomie).
Deg usseggwas 1500, ifka isaragen ɣef tussnayyurt di Rome.
Deg usseggwas 1503, Kupernik ikfa Duktura-ines n uzref, di Ferrare.
Seg usseggwas 1503 ar usseggwas 1510, Kupernik illa ɣer xal-is di Plogne. Gar usseggwas 1507 d usseggwas 1515, ikfa adlis ɣef tussnayyurt De Hypothesibus Motuum Coelestium a se Commentariolus. Deg usseggwas 1512, Kupernik ittekka di tesmilt I teknawt (comission de réforme) n uszemz. Deg usseggwas 1517, yura-d adlis ɣef isurdiyen, ibda lsas n udlis-is De Revolutionibus Orbium Coelestium I ikfa deg usseggwas 1530.
Zzat tegrawla takupernikit, imussnawen la d-qqaren: amaḍal ur ittmimiḍ ara. Tiknurin (planètes) illan tezzint I umaḍal.
Anagraw akuperniki (système de Copernic) ibedd ɣef:
- Yiwet : amaḍal itezzi deg yiwen wass ɣef yiman-is, deg usseggwas ɣef iṭij.
- Tis-snat, tiknurin nniḍden zgant tezzint ɣef iṭij.
S waya, Kupernik isebrurez-ed amek illa wass d yiḍ. Maca, ayen i d-inna, di lqern XVI, d kra kan imussnawen I t)irefden; I t-yumnen; tugett ugin ayen I d-yenna; ayen id- yufa.