Әмір Темір
Орта Азиялық әмір, атақты қолбасшы, Темір әулеті мемлекетінің негізін қалаушы / From Wikipedia, the free encyclopedia
Әмір Темір; Ақсақ Темір; Темірлан (қаз. Темір бін-Тарағай Барлас; өз. Amir Temir ibn-Tarag’ay; пар. تيمور لنگ ; моң. ᠲᠡᠮᠦᠷ; 8 сәуір 1336 жыл, Қожа-Илғыр ауылы, қазіргі Шахрисабз[2] — 18 ақпан 1405 жыл, Отырар) — атақты түркі тектес халықтары билеушісі, Темір әулеті империясының негіздеушісі. 1370 жылы Мәуереннахрды басып алып, 1405 жылға дейін 35 жыл билік құрған, 27 мемлекетті қол астына бағындырған «әлем жаулаушысы». Шайқастардың бірінде Темірдің екі саусағы кесіліп бір аяғы жаншылады. Аяғы өмір бойы сырқырап ауырып ақсақ болып қалған. Ол Темирлан (дұрысы Темирленг, «ленг» парсыша-ақсақ) Ақсақ Темір атанады[3].
Әмір Темір өзб. Amir Temur ibn Amir Tarag'ay парсы: تیمور لنگ | |
1370 — 1405 | |
---|---|
Ізашары | Хусейн (1364–1370) |
Ізбасары | Халил-Султан (1405–1409) |
Өмірбаяны | |
Діні | Ислам, суфизм |
Дүниеге келуі | 8 сәуір 1336 (1336-04-08) Мәуереннахрдағы Кеш қаласы, қазіргі Шахрисабз, Самарқан |
Қайтыс болуы | 18 ақпан 1405 (1405-02-18) (68 жас) Отырар |
Жерленді | Гур Эмир, Самарқан, Өзбекстан |
Династия | Темір әулеті |
Әкесі | Мухаммад Тарағай |
Анасы | Текина-хатун |
Жұбайы | Турмуш ага, Ульджай-туркан ага, Сарай-мульк ханым, Улус ага, Ислам ага, Туман ага, Тугди-би, Дильшад ага, Чолпан-мульк ага, Тукал ханым, Кутлуг ага, Туглук-текин |
Балалары | ұлдары: Жихһангер (1356 — 1376) Әмір Шейї (1356 — 1394) , Мираншах (1366 — 1408) Шаһрух (1377 — 1447). қыздары: Ука бегим, Султан Бахт ага, Биги джан, Саадат султан, Мусалла. |
Әскери қызметі | |
Құрамында болды | Темір әулеті империясы |
Атағы | «Ұлы Әмір», Бек, Мырза, Абу Мансур, Абу Фатих, Абу Гази, Сахиб-и Кирани, Қаған, Гете Стани, Султан, Искандар Ул Ахад, Гурган[1]. |
Шайқасы | Алдыңғы (Батыс) Азияны жаулау жорықтары: үш жылдық (1386 - 1389) бес жылдық (1392 - 1397) және жеті жылдық (1399 - 1405) жасаған жорықтары Шайқастары: Ыстықкөл батысындағы шатқалдардағы шайқас |
өңдеу |