Босния және Герцеговина
From Wikipedia, the free encyclopedia
Босния және Герцеговина (босн. Bosna i Hercegovina; серб. Босна и Херцеговина; xорв. Bosna i Hercegovina) — Еуропадағы Балқан түбегінде орналасқан ел.
Босния және Герцеговина босн. 'және xорв. Bosna i Hercegovina серб. Босна и Херцеговина | |||||
| |||||
Әнұран: «Интермецо» | |||||
Тарихы | |||||
---|---|---|---|---|---|
Тәуелсіздік күні | 5 сәуір 1992 жыл (Югославиядан) | ||||
Мемлекеттік құрылымы | |||||
Ресми тілдері | босняк тілі, серб тілі, хорват тілі | ||||
Елорда | Сараево | ||||
Ірі қалалары | Сараево, Баня-Лука, Тузла, Зеница, Мостар | ||||
Үкімет түрі | Парламенттік республика | ||||
Бас төраға Президиум мүшелері Министрлер кеңесі төрағасы |
Валентин Инцко Милорад Додик Желько Комшич Шефик Джаферович Денис Звиздич | ||||
Географиясы | |||||
Жер аумағы • Барлығы • % су беті |
Әлем бойынша 125-ші орын 51 129 км² 1,4 | ||||
Жұрты • Сарап (2013) • Тығыздығы |
3 511 372[1] адам (133-ші) 69 адам/км² | ||||
Экономикасы | |||||
ЖІӨ (АҚТ) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда |
50,045 млрд.[2] $ 14,291[2] $ | ||||
ЖІӨ (номинал) • Қорытынды (2019) • Жан басына шаққанда |
20,720 млрд.[2] $ 5,917[2] $ | ||||
АДИ (2017) | 0,768[3] (жоғары) (77-ші) | ||||
Валютасы | Босния маркасы | ||||
Қосымша мәліметтер | |||||
Интернет үйшігі | .ba | ||||
ISO коды | BA | ||||
ХОК коды | BIH | ||||
Телефон коды | +387 | ||||
Уақыт белдеулері | +1 |
Босния мен Герцеговина — Балқан түбегінің орталығында, негізінен, Динар таулы қыратын алып жатқан мемлекет. Жерінің аум. 51 мың км². Халқы 4,4 млн. Халқының 31,4%-і — сербтер, 17,3%-і — хорваттар, қалғандары албан, түрік және т.б. ұлт өкілдері. Астанасы — Сараево қаласы. Ресми тілдері: босняк, серб, хорват тілдері. Тұрғындарының көпшілігі мұсылмандар, бұған қоса православие және католик дініндегілер де тұрады. Париж бейбіт келісімі бойынша Б. мен Г-ны 3 адамнан тұратын Президиум басқарады. Заң шығарушы орган — Парламент ассамблеясы, үкіметті Министрлер кеңесі басқарады.
2010 жылы Босния мен Герцеговина НАТО-ға кіру әрекетінің жоспарын алды. 2022 жылдың 15 желтоқсанында Босния мен Герцеговинаға Еуропалық Одаққа кіруге үміткер мәртебесі берілді.
Югославия болған кезде Босния және Герцеговина ең кедей республика болды, қазір ол жұмыссыздық деңгейі өте жоғары Еуропадағы ең кедей елдердің бірі. Негізгі сыртқы сауда серіктестері Еуропалық Одақ елдері болып табылады. Валюта айырбасталатын белгі болып табылады.
Босния мемлекеті 10-11 ғасырларда пайда болды. Билеушілер католицизмді ұстанды, жалпы халық босниялық шіркеуді ұстанды. XIV ғасырда Серб және Хорват жерлерінің аннексиялануымен Босния өзінің ең үлкен көлеміне жетті. 1463 жылы түріктер жаулап алды, халықтың едәуір бөлігі ислам дінін қабылдады. 1878-1918 жылдары - Аустрия-Мажарстан құрамында, 1918-1929 жылдары - Сербтер, Хорваттар және Словендер Корольдігі, 1929-1941 жылдары - Югославия Корольдігі, 1941-1945 жылдары - Тәуелсіз Хорватия мемлекеті, 1945 ж. 1992 - Югославия Социалистік Федеративтік Республикасы. Босния соғысының аяқталуымен 1995 жылғы Дейтон келісімдеріне сәйкес ол өзінің заманауи атауы мен конституциялық құрылымын алды.