Йоганн Себастиан Бах

Йоганн Себастиан Бах (нем. Johann Sebastian Bach, 21 Наурыз 1685, Эйзенах, Германия — 28 шілде 1750, Лейпциг, сонда) — ұлы неміс композиторы, органшы.

Скрипкаға арналған соль минор сонатасы

Йоганн Себастьян Бах
Туған кездегі есімі	Йоганн Себастиан Бах
Туған күні	21 Наурыз 1685
Туған жері	Эйзенах, Қасиетті Рим империясы
Қайтыс болған күні	28 шілде 1750
Қайтыс болған жері	Лейпциг, Қасиетті Рим империясы
Ұлты	неміс
Қызметі	композитор, органшы
Әкесі	Иоганн Амброзиус Бах
Анасы	Мария Элизабет Леммерхирт
Жұбайы	Мария Барбара Бах
Балалары	Катарина Доротея (1708—1774) Вильгельм Фридеман (1710—1784) Иоганн Кристоф (1713) Мария София (1713) Карл Филипп Эммануил (1714—1788) Иоганн Готфрид Бернгард (1715—1739) Леопольд Августус (1718—1719)

Өмiрбаяны

Иоганн Себастьян Германиядағы атақты музыканттар отбасында дүниеге келген. Оның аталары да ерекше музыкалық қабілетке ие болған. Мысалы Фейт Бах, Иоганнес Бах секілді адамдар музыкалық қабілетімен руының абыройын асқақтатып жүрді. Олардың отбасыларының танымалдығы сонша, «Bach» сөзі қалада "қала музыканты" деген ұғымда қолданылды. Бахтың әкесі Иоганн Амвройский қаладағы танымал музыканттардың бірі болған. Иоганн Себастьянның ағасы Иоганн Кристоф органшы ретінде халыққа танымал болды. Осылардың әсері болса керек Бах жастайынан көркем дыбыстарды құлағына сіңіріп өсті. 1693 жылы Бах шіркеу мектебіне оқуға түседі. 1695 жылы Иоганн Себастьян ата-анасынан айырылады. Осылайша ол Ордфурдағы ағасының қолына өтеді. 1695 – 1700 жылдары Ордфурда мектеп оқи жүріп, музыкамен де айналысты. Түнде ай жарығымен ағасының дәптерінен ноталарды көшіріп жүріп, ақыры көзінің көруі қатты нашарлайды. Осыдан соң, мектептегі мұғалімі оған Люнебургке ауысуға кеңес береді. Бах сонда ауысып, органшы Георг Бёмнен тәлім алады. 1702 жылы мектепті бітірген соң, университетке түсуге мүмкіндік алады. Дегенмен қаражат жеткіліксіздігінің себебінен, туған ауылы Тюрингияға оралады. Осында ханзада Иоганна Эрнеста Саксонскийдің жеке капелласында скрипкашы болып қызмет атқарады. Кейінірек Арнштадтқа көшіп, сол жақта 4 жыл өмірін өткізеді. 1703 – 1707 жылдар. Арнштадт. Бах шіркеуде органшы болып қызмет атқара жүріп, танымал музыканттардың техникасын зерттейді. 1707 жылы Бахты Мюльхаузендегі қасиетті Власия атындағы шіркеуге органшы қызметіне шақырады. Композитор осы жерде алғашқы кантаталарын жазады. Сонымен қатар, қосымша табыс көзі ретінде орган жөндеумен де айналысады. Осылайша Мюльхаузенде бір жыл өмірін өткізеді. 1708 жылы Иоганн Себастьян Бах өзінің туыс қарындасына үйленіп, отбасын құрады. Әйелі Мария Барбара да өзі секілді жетім еді. Барбарадан туған 7 баланың төртеуі ғана тірі қалып, өмір сүруді жалғастырады. Осы жылы Бах Веймарға қоныс аударады. Бұл жерде біршама тұрақтаған ол өзінің композиторлық шығармашылығына шындап кіріседі. Орган мен клавесинге арнап, біршама пьеса жазып шығады. 1717 – 1723 жылдары Бах Кетен елді мекенінде князь Леопольд Ангальт-Кетенскийдің сарайында капельмейстер болып қызмет етеді. Оның міндетіне князьдің әндерін сүйемелдеу мен 18 музыканттан тұратын капелланы басқару кірді. Өмірінің тап осы кезеңінде Иоганның өмірінде шығармашылық төңкеріс болды. Бірнеше соната, скрипка мен виолончелге арналған сиюта, алты Бранденбургтық концерт дүниеге келді. Бахтың капельмейстер қызметіне тағайындалуының өзі қызық болды. Дрезден қаласына сол кездің әлемдік жұлдызы Маршан өнер көрсестуге келді. Концерттің алдында екі музыкант танысып, табақтас болады. Тіпті бірігіп музыкалық композицияларды ойнап көреді. Ақыры не керек, Маршан Бахтың шеберлігін мойындап, бас иіпті. Осы оқиғадан кейін, Бахқа князь Леопольдтің көзі түскен екен. 1720 жылдың маусым айында жұбайы Мария Барбара өмірден өтеді.

1721 жылы Бах екінші рет отбасы құрады. Бұл жолы сол кездері белгілі музыканттың қызы Анна Магдалинаға үйленеді. Анна музыканттар отбасынан болғандықтан, әсерлі әуенге ерекше елітіп тұрды. Күйеуіне көмектесе жүріп, музыканттың көптеген шығармаларын қағазға түсіреді. Жалпы айтсақ Бахтың бұл жолғы құрған отбасы біршама сәтті болды. Соның әсері болса керек, Иоганн жұбайына «Анна Магдалина Бахтың нота дәптері» атты шығармасын тарту етеді. Анна Бахқа 13 сәби сыйлайды.Көп балалардың тек алтауы ғана тірі қалады. 1723 жылы Бах Лейпцигке кантор қызметіне ауысады. Осы уақытқа дейін танымал болып үлгерген оны қасиетті Фома атындағы шіркеудің директоры күтіп алады. Музыкант ұстаз болып, қыздар хорына тәрбие беруге кіріседі. Дегенмен, оқытушылықтың да өзіндік қиындықтары бары белгілі. Оның үстіне балалардың музыкалық дарыны да мәз емес еді. Осының барлығы музыкантты шығармашылықтан аздап алыстатты. Дегенмен, «Матфейге құштарлық», «Иоанға құштарлық», «Ұлы месса», «Ұлы оратория» секілді шығармалары дүниеге келеді. Лейпцигте Бахтың Вильгельм Фридеман, Филипп Эммануил, Иоанн Христиан атты үш ұлы дүниеге келеді. Ұлдарының музыкаға икемдерінің жақсы болғандығын айтып өтелік. Бахтың музыкалары қанша әдемі болса да, шіркеу әуенімен көп ұйқаса бермейтін. Ақыры, осы мәселе ашық текетіреске ұласты. 1740 жылдан кейін, Бах осы келіспеушіліктердің әсерінен жұмыстан кетпесе де, қызметіне бұрынғыдай көңіл бөлмеді. Жеке шығармашылығына бас ұрып, инструменталды музыкалар жазып, еңбектерін кітап етіп шығаруға талпынады. 1747 жылы Берлинде Фридрих екіншінің алдында өнер көрсетеді. Бұл концертті сол жақта қызмет ететін ұлы Филипп Эммануэль ұйымдастырып берген еді. Сапардан оралған соң, музыкант "Музыкалық тарту" деп ат қойып, Фридрих екіншіге шығарма арнайды. Өмірінің соңғы кезінде Бахтың көзінің көруі нашарлап, операцияға бекінеді. Дегенмен дәрігерлік назардың еш пайдасы тимей, Иоганның көзі тіптен көрмей қалады. Бірақ музыкаға жаны ынтық Бах шығармашылығын тоқтата қоймады. Ол 1750 жылдың 28 шілдесінде дүние салады.

Шығармалары

• “Дұрыс жүйедегі клавир”
• “Хроматикалық фантазия және фуга”
• “Италия концерті”
• “Бранденбург концерті”
• “Матфейше құштарлық”
• “Иоаннша құштарлық”

Дереккөздер