Джон Вильям Дрэпэр

Джон Вильям Дрэпэр (5.05.1811, Сент-Хеленс - 4.01.1882, Нью-Йорк штаты) - ағылшын ғалымы. Физика, химия, физиология және тарих ғылымдарымен шұғылданған әмбебап оқымысты.

Джон Вильям Дрэпэр

Россияда Дрэпэрдің «Еуропа ақыл-ойының даму тарихы» және «Адам физиологиясы, оның қалыпты даму жолы» еңбектері орыс тіліне аударылған. Соңғы кітабында Дрэпэр жеке халықтардың тарихын (зерттелу ғасыры, сенім ғасыры, ақыл-ой ғасыры т. б.) барлық халықтардың өмірінде қайталанатын ерекше «ғасырларға», «кезеңдерге» бөліп қарастырған. Осы еңбектерді Абай Семей кітапханасынан алып оқыған.^[1]

Еңбектерінде қоғамның дамуына табиғаттың тікелей әсер ететінін, алдағы даму бағдарын дұрыс анықтауына байланысты екенін ғылыми мәселе ретінде қойды. Дрэпердің бұл еңбектерімен Абай таныс болған, Әуезов те оқыған. Ол Абайдың философиялық көзқарасының қалыптасуына әсер еткен Еуропа ғұламаларын талдай келе: «

Абайдың Сократты, Аристотельді оқығаны «Қара сөзінен», Гете, Байронды білгені өлеңінен байқалады. Спиноза, Спенсер, әсіресе Дрэпердің «Еуропаның есею тарихы» деген философиялық еңбектерімен де оқып танысқан

» деп айрықша атап өтеді («Абайтанудан жарияланбаған материалдар», 1988, 175-бет). «Абай - қазақтың классигі» атты мақаласында Абай Дрэпердің «Еуропаның ақыл-ойының даму тарихының» толық курсын тәмәмдаған деген де пікір білдіреді (сонда, 75-бет).^[2]