QR код

QR код (ағылш. Quick Response code — «Жылдам жауап коды») — кодталған ақпаратты оқуға арналған екі өлшемді штрих-код. QR кодты суретті өңдеу құрылғыларының, мысалы камера немесе арнайы функцияның көмегімен оқуға болады.

Көркем QR код. Қосымша ақпаратқа қарамастан, бұл код оқуға жарамды

QR төлемдер жасау үшін пайдаланушы төлем карточкасына не электрондық әмиянға байланыстырылған смартфонның көмегімен сатушының QR кодын сканерден өткізуі қажет. QR қызметтерді сауда нүктелерінде, сондай-ақ интернетте төлемдер үшін пайдаланады. QR төлемдер жасау кезінде сатушыға POS терминалдың қажет емес екенін атап өткен жөн. QR кодты сканерлеу кезінде қаражат тікелей аударылады және сатушы дереу ақша қаражатының түскені туралы хабарлама алады. Бұл тауарлар мен қызметтерге ақы төлеу процесін елеулі түрде жылдамдатады және жеңілдетеді.^[1]

1994 жылы жапондық Denso Wave компаниясы автомобиль бөлшектерін таңбалау үшін QR кодты ойлап тапқан.^[2][3] Ол камералар сияқты бейнелеу құрылғыларымен оқуға болатын ақ фонда қара шаршыларды көрсетеді және кескінді дұрыс түсінгенге дейін Рид-Соломон қателерін түзету арқылы өңделеді. Содан кейін қажетті деректер QR кескінінің көлденең және тік құрамдас бөліктерінде бар үлгілерден алынады.^[4]

Тарихы

QR код жүйесі 1994 жылы Жапониядағы автомобиль өнімдерін шығаратын Denso Wave компаниясында ойлап табылған.^[5][6][7] Масахиро Хара басқаратын зерттеушілер тобы ұсынған бастапқы ауыспалы квадрат дизайнына Го тақтасында ойналған қара мен ақ есептегіштер әсер етті^[8]; позицияны анықтау маркерінің үлгісі (1:1:3:1:1) болып табылған басып шығарылған материалда қара және ақ аймақтардың кезектесіп тұруының ең аз пайдаланылған тізбегін табу арқылы анықталды.^[9][5] QR код жүйесінің функционалдық мақсаты автомобиль бөлшектерінің әр қорабындағы жеке сканерленетін штрих-код белгілерін әрбір затбелгі деректерін қамтитын бір жапсырмамен ауыстыру арқылы автомобиль бөлшектерінің түрлері мен нөмірлерін қадағалауды жеңілдету болды. QR код жүйесінің төрт жақты конфигурациясы әртүрлі штрих-код белгілерінен алынған деректерді бір жапсырмада басылған канжи, кана және әріптік-сандық кодтармен біріктірді.^[10][9][5]

Стандарттар

QR код құрылымы (7-нұсқа), функционалдық элементтердің бөлек көрсетілуі

Деректерді QR код ретінде кодтауға арналған бірнеше стандарттар бар:^[11]

• 1997 жылғы қазан – AIM (Automatic Identification and Mobility қауымдастығы) International стандарты.^[12]
• 1999 жылғы қаңтар – JIS X 0510 (жапон стандарты).
• 2000 жылғы маусым – ISO/IEC 18004:2000
  • Автоматты сәйкестендіру және деректерді түсіру әдістеріне арналған ақпараттық технологиялар стандарты.
  • QR кодтың 1 және 2 модельдерінің символдарын анықтайды (қазіргі таңда жойылған).^[13]
• 2006 жылғы қыркүйек – ISO/IEC 18004:2006
  • QR Code 2005 моделі кеңейтілген стандарт ретінде бекітілді.
  • 1-модель QR кодтарын оқу әдісін нақтыламайды және ол міндетті емес (қазіргі таңда жойылған).
• 2015 жылғы ақпан – ISO/IEC 18004:2015
  • QR Code 2005 атауы жай ғана QR Code деп өзгертілді, сондай-ақ кейбір процедуралар нақтыланды және ұсақ қателер түзетілді.
• 2022 жылғы мамыр – ISO/IEC 23941:2022^[14]
  • Micro QR Code (тікбұрышты микро QR код) үшін талаптарды анықтайды.

Қолдану деңгейінде:

QR-кодтардың әртүрлі нұсқаларын қолдануда айырмашылықтар бар. Жапонияның NTT DoCoMo компаниясы URL-дер, байланыс ақпараттары және басқа да деректер түрлерін кодтауға арналған де-факто стандарттарды орнатты.^[15] Open-source "ZXing" жобасы QR код деректерінің түрлерінің тізімін қолдайды.^[16]