Kuulti

Kuulti (Latinnerisut: aurum) tassaavoq grundstof 79-issaat kemi-mi nalunaaqqutserneqarsimasoq Au. Kuulti naliginnaasumi piffinniikkuni isikkuagut oqimaannerusuuvoq aamma ilusilersoruminartuulluni.

Kuulti

Saffiugassaq erlinnartoq

Pinnersaasiat allallu kuultimik sanaat allanngoratik sivisuumik nunamiissinnaaneranut pissutaavoq kuultip saffiugassat allat assiginagit silaannarmik, sialummik anorimillu sunnerneqartannginnera. Kuultip qaavata sananeqaatit allat allannguutigineq ajorpai, qillertuaannarpoq sungaartumillu qali- paateqartuaannarluni. Taamaattumik kuulti taasarparput saffiugassaq erlinnartoq.

Taamaattumik aamma kulti pinnersaasiassaqqissuuvoq, soorlu kiaguup isugutaanit sunnerneqarnerluunniit ajorami.

Qangarsuaaniilli kuultimik pinnersaasiorneq ajornakusoortuusimanngilaq. Kuultip 1000 °C-ip missaa aaffigilertarpaa, tamannalu aamarsuup aamaarnerani pisinnaalluni. Kultilu aqilillaqqissuugami ilu- silersoruminartuuvoq. Taamaammallu kulti sannatiliassaqqissuunngilaq, soorlu saviliaralugu ulimaa- siaraluguluunniit.

Kuulti tassaagunarpoq inuup saffiugassatut ilisimaleqqaagaa. Kuultimi nunap sananeqaataanut allanut akuliunneq ajorami immikkoortikkuminartuuvoq, nassaariuminartuullunilu. Saffiugassat amerlanerit allat immikkut akuiaanikkut aatsaat piiaaqqaarluni pissarsiassaasarput.

Tamani tamaani kuultiminermik seqummanilluunniit nassaartoqartarpoq. Niutsiviusaq imermik imalik atorlugu kuulti sioqqanit ujaraaqqanillu immikkoortinneqarsinnaavoq. Periuseq taanna kuultisiortartut atortarsimavaat. Kuultimi oqimaatsorsuuvoq. Imermiit 19-eriaamik oqimaanneruvoq, sioqqaniillu ujaraaqqaniillu arfineq-marloriaatip missaani oqimaannerulluni.

Ullumikkut kuultimik pinnersaatisigutta pisiarput saffiugassanik assigiinngitsunik akuugaassaaq, kuultip manngersaatigisaanik. Kuultitaata qanoq atsiginera karatinngorlugu nalunaarneqartarpoq. Kuulti akuitsoq 24 karatiuvoq. Pinnersaatit kuultiusut 14 karatiugajuttarput.

Kuulti pappialatut saatsigisumik ilusilersorneqarsinnaavoq

Tassa 14-erarterutaa kuultiusarpoq sinnerilu qulerarterutai saffiugassaasarput allat, soorlu kanngussaasinnaalluni.

Kuulti aamma saattumik pladiliarineqarsinnaavoq, allaammi 1/10000 millimeteriinnarmik issussusillit kusassaasiassat - aamma silami atorneqarsinnaasut, kuultimi nungujartorneq ajorpoq.

Kuultimi manngertornissannginnami aajartortaraniluunniit imaassinnaavoq kalaallit naliginnaalluinnartut aappariinnerminni assamiutaat qanga Indiami kunngip paniata ujamerisimagaa kingorna aatseqqillugu assammiuliaasimasoq.

Saffiugassat erlinnartut allat

Sølvi platinilu kuultitulli saffiugassaapput erlinnartut, itsarsuarlissaaq ilisimaneqartut. Sølvili qillerunnaartarpoq avatangiisinit sunnerneqartarami, taamaattumillu qillersartariaqalersarluni. Sølvili qillersaraanni qallersaa katagartinneqartarpoq.

Sølvi kuultimiit nassaassaaneruvoq, taamaattumillu kuultimiit akikinnerulluni. Sølvi aamma pinnersaasiarineqartarpoq, annertoqisorlu aamma assiliissutip imassaata qalipaateqanngitsup sanaartorneranut atorneqartarluni.

Platini kuultimit qaqutigoorneruvoq kuultimillu akisunerulluni. Manngertuuvoq, allanngujaatsorsuulluni, allallu atortussiat akornutiginagit akuliussinnaalluni. Taamaattumik kemi atorlugu suliffissuarni atorneqaqaaq.

Saffiugassat erlinnartut akisoqimmata saffiugassat allat aamma atorlugit pinnersaasiortoqartarpoq. Ajoraluartumilli pinnersaasiat tamakku ilaat pitsaanngitsortaqarput. Saaffiugassiat tamakku saffiugassanut akisuunut sanilliullutik inuup amia isugutaalu sunnertiffigisinnaasarpaat, tamannalu pisarluni saffiugassap qaava sananeqaatinik allanik sunnerneqarluni allanngoraleraangat. Tamanna nammineq ajornerpaajunngikkaluarpoq, ajornerullunili inuup amiata pinnersaasiap sananeqaataa saperaangagu.

Saffiugassap aqqa	Pinngoqqaatini nr.	1cm³ oqimassusaa	Aalersarfik
Sølv (Ag)	47	10,47 g	961 °C
Platin (Pt)	78	21,45 g	1.769 °C
Kuulti (Au)	79	19,27 g	1.063 °C

Wikimedia Commons assinik nipinilluunniit peqarpoq, uunga tunngasunik: Kuulti