ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក
From Wikipedia, the free encyclopedia
ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក (ភាសាអង់គ្លេស៖ President of the United States, សរសេរ/ហៅកាត់ថា POTUS) គឺជាប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប្រធានាធិបតីជាអ្នកដឹកនាំសាខាប្រតិបត្តិនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ និងជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក President of the United States of America | |
---|---|
![]() ទង់ប្រធានាធិបតី | |
![]() ត្រាប្រធានាធិបតី | |
| |
បែបបទ | |
ប្រភេទ |
|
អក្សរកាត់ | POTUS |
សមាជិកនៃ |
|
និវេសនដ្ឋាន | សេតវិមាន |
អាសនៈ | វ៉ាស៊ីនតោន |
អ្នកចាត់តាំង | គណៈបោះឆ្នោតមណ្ឌល |
រយៈពេល | បួនឆ្នាំ (អាចបន្តបាន កំណត់ត្រឹមពីរអាណត្តិ) |
Constituting instrument | រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិក |
និម្មិតកម្ម | ២១ មិថុនា ១៧៨៨[៦][៧] |
អ្នកកាន់តំណែងដំបូង | ចច វ៉ាស៊ីនតោន[៨] |
ប្រាក់ខែ | $៤០០,០០០ ប្រចាំឆ្នាំ |
គេហទំព័រ | whitehouse.gov |
អំណាចប្រធានាធិបតីបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងចាប់តំណែងនេះត្រូវបានបង្កើតមក ក៏ដូចជាអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធទាំងមូលផងដែរ។[៩] ខណៈពេលដែលអំណាចប្រធានាធិបតីបានធ្លាក់ចុះ និងហូរទៅតាមពេលវេលា ប្រធានាធិបតីបានដើរតួយ៉ាងរឹងមាំកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងជីវិតនយោបាយអាមេរិកចាប់តាំងពីដើមសតវត្សទី២០ ជាមួយនឹងការរីកធំឡើងនៃអំណាចគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងអំឡុងពេលលោកហ្វ្រែងគ្លីន រូសឺវេលត៍កាន់អំណាច។ នៅក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន ប្រធានាធិបតីអាមេរិកត្រូវគេបានចាត់ទុកថាជាឥស្សរជននយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុតមួយរបស់ពិភពលោកក្នុងនាមជាមេដឹកនាំនៃមហាអំណាចពិភពលោកតែមួយគត់ដែលនៅសេសសល់។[១០][១១][១២][១៣] ក្នុងនាមជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេដោយ GDP ជាមធ្យម ប្រធានាធិបតីមានអំណាចមាំ និងទន់ទាំងក្នុងស្រុក និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
មាត្រាពីរនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានបង្កើតសាខាប្រតិបត្តិនៃរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ ហើយប្រគល់អំណាចប្រតិបត្តិទៅក្នុងតំណែងប្រធានាធិបតី។ អំណាចរួមមាន អំណាចប្រតិបត្តិ និងការអនុវត្តច្បាប់សហព័ន្ធ និងការទទួលខុសត្រូវក្នុងការតែងតាំងនាយកប្រតិបត្តិសហព័ន្ធ ការទូត និយតកម្ម និងមន្ត្រីតុលាការ។ ដោយផ្អែកលើបទប្បញ្ញត្តិនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលផ្តល់អំណាចយ៉ាងច្រើនដល់ប្រធានាធិបតីក្នុងការតែងតាំង និងទទួលឯកអគ្គរដ្ឋទូត និងបញ្ចប់សន្ធិសញ្ញាជាមួយមហាអំណាចបរទេស និងលើច្បាប់ជាបន្តបន្ទាប់ដែលអនុម័តដោយសភា ប្រធានាធិបតីសម័យទំនើបមានទំនួលខុសត្រូវចម្បងក្នុងការដឹកនាំគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ តួនាទីនេះរួមមាន ទំនួលខុសត្រូវក្នុងការដឹកនាំយោធាថ្លៃបំផុតនៅលើពិភពលោកដែលមានឃ្លាំងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរធំជាងគេទីពីរ។
ប្រធានាធិបតីក៏ដើរតួនាំមុខគេនៅក្នុងច្បាប់សហព័ន្ធ និងការបង្កើតគោលនយោបាយក្នុងស្រុកដែរ។ ជាផ្នែកមួយនៃប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យ និងសមតុល្យ មាត្រាមួយ ផ្នែកទី ៧ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានផ្តល់ឱ្យប្រធានាធិបតីនូវអំណាចក្នុងការចុះហត្ថលេខា ឬវេតូច្បាប់សហព័ន្ធ។ ដោយសារប្រធានាធិបតីសម័យទំនើបត្រូវបានចាត់ទុកជាធម្មតាថាជាមេដឹកនាំនៃគណបក្សនយោបាយរបស់ពួកគេ ការបង្កើតគោលនយោបាយសំខាន់ៗត្រូវបានបង្រួបបង្រួមដោយលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី ដោយប្រធានាធិបតីមានតួនាទីយ៉ាងសកម្មក្នុងការលើកកម្ពស់គោលនយោបាយអាទិភាពរបស់ពួកគេចំពោះសមាជិកសភាដែលជារឿយៗពឹងផ្អែកលើការបោះឆ្នោតលើប្រធានាធិបតី។[១៤] នៅប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះ ប្រធានាធិបតីក៏បានបង្កើនការប្រើប្រាស់បទបញ្ជាប្រតិបត្តិ បទបញ្ជារបស់ទីភ្នាក់ងារ និងការតែងតាំងតុលាការ ដើម្បីរៀបចំគោលនយោបាយក្នុងស្រុក។
ប្រធានាធិបតីត្រូវបានជ្រើសរើសដោយប្រយោលតាមរយៈគណៈបោះឆ្នោតមណ្ឌល (Electoral College) សម្រាប់បម្រើការរយៈពេលបួនឆ្នាំក្នុងមួយអាណត្តិ រួមជាមួយនឹងអនុប្រធានាធិបតីផង។ នៅក្រោមវិសោធនកម្មលើកទីម្ភៃពីរដែលបានផ្តល់សច្ចាប័នក្នុងឆ្នាំ១៩៥១ បានឱ្យដឹងថា គ្មានបុគ្គលណាដែលត្រូវបានជ្រើសរើសធ្វើជាប្រធានាធិបតីអស់រយៈពេលពីរអាណត្តិ អាចបន្តជាប់ឆ្នោតក្នុងអាណត្តិទីបីបានទេ។ លើសពីនេះ អនុប្រធានាធិបតីចំនួនប្រាំបួនរូបបានឡើងឋានៈជាប្រធានាធិបតីក្នុងករណីដែលប្រធានាធិបតីដើមទទួលមរណភាព ឬលាលែងពីតំណែង។[lower-alpha ១] សរុបមក បុគ្គលចំនួន ៤៥ រូបបានបម្រើការជាប្រធានាធិបតីចំនួន ៤៦ លើកដែលមានរយៈពេល ៥៨ អាណត្តិពេញ។[lower-alpha ២]
លោលដូណាល់ ត្រាំគឺជាប្រធានាធិបតីទី៤៧ និងបច្ចុប្បន្នរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥។
បញ្ជីនាមប្រធានាធិបតី
ខាងក្រោមនេះ គឺជាបញ្ជីនាមប្រធានាធិបតីអាមេរិកចាប់ពីបិតាស្ថាបនិកប្រទេសលោកចច វ៉ាស៊ីនតោនរហូតមកដល់ប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្នលោកចូ បៃដិន។
ភាសាខ្មែរ | ជាភាសអង់គ្លេស | ឆ្នាំ |
---|---|---|
ចច វ៉ាស៊ីនតោន | George Washington | 1789-1797 |
ចន អាដាមស៍ | John Adams | (1797-1801) |
ថូម៉ាស៍ ចេហ្វឺសុន | Thomas Jefferson | (1801-1809) |
ចេមស៍ ម៉ាឌីសុន | James Madison | (1809-1817) |
ចេមស៍ ម៉ាឌីសុន | James Madison | (1817-1825) |
ចន ឃ្វិនស៊ីអាដាមស៍ | John Quincy Adams | (1825-1829) |
អ៊ែនឌ្រូ ជែកសុន | Andrew Jakson | (1829-1837) |
ម៉ានទីន វ៉ានប៉ូរេន | Martin van Boren | (1837-1841) |
វិល្លៀម ហ៊ែនរីហ៊ែរីសុន | William Henrry Harrison | (1841-18....) |
ចន ថែល័រ | John Tyler | (1841-1845) |
ចេមស៍ ណុកផូល៍ខ | James Knox Polx | (1845-1849) |
ហ្សេខារី ថេឡរ៍ | Zachary Taylar | (1849-1850) |
មិលឡាដ ហ្វ៊ីលម៉វ | Mallard Fillmore | (1850-1853) |
ហ្វ្រែង គ្លីនភៀស | Fran Klin Pierce | (1853-1857) |
ចេមស៍ ប៊ូខាណាន់ | James Buchanan | (1857-1861) |
អាប្រាហាម លិនខូលន៍ | Abraham Lincoln | (1861-1865) |
អ៊ែនឌ្រូ ចនសុន | Andrew Johnson | (1865-1869) |
យូលីស៊ីស ហ្គែ្រន៍ | Ulyssess Grant | (1869-1877) |
រូធ័រហូដ ហេយេស៍ | Rutherford B.Hayes | (1877-1881) |
ចេមស៍ ហ្ការហ្វៀស | James A.Garfield | (1881-18.........) |
ឆេស្ទ័រ អារធ័ម | Chester A.Arthur | (1881-1885) |
ហ្ក្រេវរ័ ក្លីវឡែនដ៍ | Graver Cleveland | (1885-1889) |
ប៊ីនចេមីន ហ៊ែរីសុន | Benjamin Harrision | (1889-1893) |
ហ្ល្រូវរ័ គ្លីវឡែនដ៍ | Grover Cleveland | (1893-1897) |
វីល្លៀម ម៉ាក់ឃិនលី | William Mckinley | (1897-1901) |
ធីអូដ័រ រ៉ូសឺវេលត៍ | Theadore Roosevelt | (1901-1909) |
វិល្លៀម ហូវើដថាហ្វត៍ | William Howard Taft | (1909-1913) |
វូដ្រូ វិលសុន | Woodron Wilson | (1913-1921) |
រឺរេន ហារឌិន | Warren G.Harding | (1921-1923) |
ខេលវិន ឃូលិដដ៍ | Calvin Coolidge | (1923-1929) |
ហ៊ែរបឺត ហ៊ែវន៍ | Herbert Hoover | (1929-1933) |
ហ្រែ្វងគ្លិន រូសឺវេលត៍ | Franklin D.Roosevelt | (1933-1945) |
ហ៊ែរី ទ្រូមែន | Harry S.Truman | (1945-1953) |
ដ្វាយត៍ អែសិនហូវរ៍ | Dwight D.Eisenhower | (1953-1961) |
ចន អែហ្វកេណ្ណីឌី | John F.Kennedy | (1961-1963) |
លីនដុន បេនចនសុន | Lyndon B.Johnson | (1963-1969) |
រីឆាដ និចសុន | Richard Nixon | (1969-1974) |
ផេរ៉ល់ដ៍ ហ្វដ | Gerald R.Ford | (1974-1977) |
ជីមី ខាទ័រ | Jimmy Carter | (1977-1981) |
រ៉ូណល់ វីហ្កេន | Ronald Reagan | (1981-1989) |
ចច ប៊ូស | George H.W.Bush | (1989-1993) |
ប៊ិល គ្លីនតុន | Bill Clinton | (1993-2001) |
ចច វ៉ឃ័រប៉ូស | George Walker Bush | (2001-2009) |
បារ៉ាក់ អូបាម៉ា | Barack Obama | (2009-2017) |
ដូណាល់ ត្រាំ | Donald Trump | (2017-2019) |
កំណត់សម្គាល់
- អនុប្រធានាធិបតីទាំងប្រាំបួនដែលបានឡើងតំណែងជាប្រធានាធិបតីបន្តពីអ្នកមុនដែលទទួលមរណភាព ឬលាលែងពីតំណែង ហើយបានបម្រើការសម្រាប់អាណត្តិដែលនៅសល់រួមមាន៖ ចន តៃល័រ (១៨៤១); មីលឡាត ហ្វីលម័រ (១៨៥០); អានឌ្រូ ចនសុន (១៨៦៥); ឆេស្ទ័រ អា. អារធួរ (១៨៨១); ទីអូដ័រ រូសេវែលត៍ (១៩០១); កាល់វីន ឃូលីច្ឆ (១៩២៣); ហារី ទ្រូម៉ាន់ (១៩៤៥); លីនដុន បេ. ចនសុន (១៩៦៣); និងជេរ៉ាល់ ហ្វដ (១៩៧៤)។
- គ្រូវ័រ ឃ្លីវឡង់បម្រើការបានពីរដាច់ពីគ្នា ដូច្នេះគាត់ត្រូវបានគេរាប់ពីរដងពោលជាប្រធានាធិបតីទី២២ ផងនិងទី ២៤ ផង។[១៥]
ឯកសារយោង
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.