ហៃណាន

ហៃណាន ឬ ហាយណាន ( ភាសាចិន:海南) គឺជាខេត្តតូចបំផុត និងភាគខាងត្បូងបំផុតនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដែលមានកោះជាច្រើននៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ។ កោះហៃណាន គឺជាកោះធំជាងគេ និងមានប្រជាជនច្រើនជាងគេក្នុងប្រទេសចិន ^{[note ១]} បង្កើតបានភាគច្រើន (៩៧%) នៃខេត្ត។ ឈ្មោះនេះមានន័យថា "ភាគខាងត្បូងនៃសមុទ្រ" ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីទីតាំងរបស់កោះនេះ ភាគខាងត្បូងនៃច្រកសមុទ្រឆុងចូវ ដែលបំបែកវាពី ឧបទ្វីបលីចូវ និងចិនដីគោក។ ខេត្តនេះមានផ្ទៃដី ៣៣ ៩២០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលកោះហៃណានមាន៣២ ៩០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ហើយនៅសល់គឺកោះជាង២០០ ដែលនៅរាយប៉ាយពាសពេញ ប្រជុំកោះ ចំនួនបីគឺ ចុងសាស, សុីសាស និង ណានសា ។ វាជាផ្នែកមួយនៃខេត្តក្វាងទុង ពីឆ្នាំ ១៩៥០ – ៨៨ បន្ទាប់មកវាត្រូវបានបង្កើតជាខេត្តរបស់ខ្លួន ហើយត្រូវបានចាត់តាំងជា តំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ដោយ តេង ស៊ាវពីង ដែលជាផ្នែកមួយនៃកម្មវិធី កំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ។

ចំពោះការប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀត សូមមើល ហៃណាន (អសង្ស័យកម្ម)។

Hainan 海南
Province
Name
• Chinese	海南省 (Hǎinán Shěng)
• Abbreviation	琼 (Mandarin Pinyin: Qióng; Jyutping: king4; Pe̍h-ōe-jī: khêng)
• Hainanese	Hái-nâm-séng
Landscape of Sanya Nanshan Dongtian Park Landscape of Sanya Nanshan Dongtian Park
Location of Hainan within China Location of Hainan within China
Country	China
Guangnan West Circuit	988
Hainan Special Administrative Region	1944
Incorporation into the PRC	1 May 1950
Capital and largest city	Haikou
Divisions	4 prefectures
រដ្ឋាភិបាល
• ប្រភេទ	Province
• Body	Hainan Provincial People's Congress
• CCP Secretary	Shen Xiaoming
• CPPCC Chairman	Shen Xiaoming
ផ្ទៃក្រឡា[១]
• សរុប	៣៥១៩១ គម2 (១៣៥៨៧ ម៉ាយ ការ)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា	28th
កម្ពស់ខ្ពស់បំផុត	១៨៤០ m (៦០៤០ ft)
ប្រជាជន (2020)[២]
• សរុប	១០,០៨១,២៣២
• ចំណាត់ថ្នាក់	28th
• សន្ទភាព	០.០០០២៩/km2 (០.០០០៧៤/sq mi)
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព	17th
Demographics
• Ethnic composition	Han: 82.6% Li: 15.84% Miao: 0.82% Zhuang: 0.67%
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦	CN-HI
GDP (2021)	CN¥647.52 billion US$100.39 billion (31st)[៣]
GDP per capita	CN¥64,230 US$9,958 (25th)
HDI (2018)	0.750[៤] (high) (19th)
គេហទំព័រ	English Chinese

Hainan Island

ឈ្មោះក្នុងស្រុក: 海南岛
ភូមិសាស្ត្រ
ទីតាំង	East Asia
ប្រភេទ	Island
ផ្ទៃដី	៣៣,២១០ km២ (១២.៨២២៥ sq mi)
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃដី	42nd
ប្រវែង	១៥៦ km (៩៦.៩ mi)
ទទឹង	១៧០ km (១០៦ mi)
រយៈកម្ពស់ខ្ពស់បំផុត	១,៨៤០ m (៦.០៣៧ ft)
ចំណុចខ្ពស់បំផុត	Wuzhi Mountain
រដ្ឋបាល
People's Republic of China
Province	Hainan
ការតាំងទីលំនៅធំបំផុត	Haikou (pop. 2,873,358)
Republic of China (claimed)
Special Administrative Region	Hainan
ប្រជាសាស្រ្ត
ចំនួនប្រជាជន	c. 8,180,000
ក្រុមជនជាតិ	Han, Li, Miao, Zhuang, Utsul

Former names
Zhuya
ចិន	珠崖
Literal meaning	Pearl Cliffs
Transcriptions Standard Mandarin Hanyu Pinyin Zhūyá
Qiongya
Traditional Chinese	瓊崖
Simplified Chinese	琼崖
Literal meaning	Jade Cliffs
Transcriptions Standard Mandarin Hanyu Pinyin Qióngyá
Qiongzhou
Traditional Chinese	瓊州
Simplified Chinese	琼州
Literal meaning	Jade Prefecture
Transcriptions Standard Mandarin Hanyu Pinyin Qióngzhou

ជនជាតិដើមភាគតិចដូចជាជនជិហ្លៃai ដែលា ក្រុមជនជាតិភាគតិច និយាយភាក្រដាយai មានដើមកំណើតនៅលើកោះនេះ ហើយម១៥15% នៃប្រជាជន។ ភាសា​កំណើត​របស់​ពួក​គេ​រួម​មាន ​ភាហ្លៃសi ។ ជនជាហ្លៃតi ត្រូវ​បាន​រដ្ឋាភិបាល​ចិន​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ជា ​ក្រុម​ជនជាតិ​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​ក្រុម​ជនជាតិ ​ទាំង៥៦56 របស់​ប្រទេស។ ប្រជាជន ​ចិន ​ដែល​មាន​ចំនួន​ប្រជាជន​ភាគ​ច្រើន​មាន​ចំនួន ៨២% និយាយ​ភាសា​ច្រើន​ប្រភេទ​រួម​មាន ចិន​ស្ដង់ដារ ហៃណាំមីន យូ ចិន កា តាំង ចិន​ហាកា ជាដើម ^[៥] អ្នកនិយាយ ភាសាបេ ទោះបីនិយាយភាសាក្រ-ដាយ ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាផ្លូវការថាជាជនជាតិចិន។ ហៃណានក៏ជាស្រុកកំណើតនៃ ភាសជៀម៉ៅo ដែលជាភស្តុតាងដែលមានជម្លោះ។

មានទីក្រុងធំៗចំនួនដប់ និង ស្រុក ចំនួនដប់នៅក្នុងខេត្តហៃណាន។ រាជធានីនៃខេត្តគឺ Haikou នៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងជើងនៃកោះ Hainan ខណៈដែល Sanya គឺជាគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏ល្បីមួយនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងត្បូង។ ទីក្រុងសំខាន់ៗផ្សេងទៀតគឺ Wenchang, Sansha, Qionghai, Wanning, Wuzhishan, Dongfang និង Danzhou ។

យោងតាម ការទាមទារទឹកដី របស់ប្រទេសចិន ដែនដីចម្រូងចម្រាសជាច្រើននៅក្នុង សមុទ្រចិនខាងត្បូង រួមទាំង កោះស្ព្រាតលី ( ណានសា ) និង កោះប៉ារ៉ាសែល ( ស៊ីសា ) ^[៦] ត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្រោមទីក្រុងសានសានៃខេត្តនេះ។ ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា កោះ​ជា​ច្រើន​នៃ​កោះ​ទាំង​នេះ​ក៏​ត្រូវ​បាន​ទាមទារ​និង​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត​ដែរ​ដូច​ជា ​ហ្វីលីពីន និង ​វៀតណាម ។ ^[៧]

នៅឆ្នាំ 2020 ផែនការទ្រង់ទ្រាយធំមួយត្រូវបានប្រកាសដោយរដ្ឋាភិបាលចិនដើម្បីប្រែក្លាយខេត្តកោះទាំងមូលទៅជា កំពង់ផែពាណិជ្ជកម្មសេរី ដោយមានគោលបំណងប្រែក្លាយវាទៅជាកំពង់ផែពាណិជ្ជកម្មសេរីដ៏ធំបំផុតនៅលើពិភពលោកនៅឆ្នាំ 2035 ។ ផែនការនេះពាក់ព័ន្ធនឹងការកសាងមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាននៅឯនាយសមុទ្រ និងការដើរទិញឥវ៉ាន់ដោយមិនគិតពន្ធ ក៏ដូចជាការប្រើប្រាស់ពន្ធទាប និងកាត់បន្ថយតម្រូវការទិដ្ឋាការដើម្បីជួយទាក់ទាញអាជីវកម្មបរទេស និងភ្ញៀវទេសចរ។ ជាងនេះទៅទៀត ទំនិញទាំងអស់ដែលបានលក់ពីហៃណានទៅកាន់ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃប្រទេសចិននឹងត្រូវបានចាត់ទុកជាការនាំចូលចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2025។ ^{[៨] [៩] [១០] [១១]}

1. "Doing Business in China - Survey". Ministry of Commerce - People's Republic of China. Archived from the original on 5 សីហា 2013. Retrieved 5 August 2013.
2. "Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3)". National Bureau of Statistics of China. 11 May 2021. Retrieved 11 May 2021.
3. GDP-2020 is a preliminary data "China's Hainan sees robust economic growth in 2021"។ Press release។ http://www.chinadaily.com.cn/a/202201/20/WS61e8ca36a310cdd39bc823c1.html។ បានយកមក 4 February 2022។
4. 《2013中国人类发展报告》 (PDF) (in ចិន). United Nations Development Programme China. 2013. Archived from the original (PDF) on 11 June 2014. Retrieved 14 May 2014. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
5. Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., eds. (2017).
6. "Why is the South China Sea contentious? - BBC News" (ជាen-GB). BBC News. 12 July 2016. https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-13748349.
7. "Territorial Disputes in the South China Sea". Global Conflict Tracker (in អង់គ្លេស). Retrieved 9 March 2023.
8. "Hainan FTZ to Establish China's Biggest Free Trade Port by 2035". China Briefing News (in អង់គ្លេស). 5 June 2020. Retrieved 1 January 2021.
9. "China's Hainan free trade port: Introducing an innovative tax regime to attract investment". International Tax Review (in British English). 7 September 2020. Retrieved 1 January 2021.
10. "Exclusive: 'China's Hawaii' plans to ease entry for Hong Kong retailers, goods". South China Morning Post (in អង់គ្លេស). 2023-02-07. Retrieved 2023-02-12.
11. "China's Hainan free-trade port tipped to deepen Asean ties" (ជាen). Bangkok Post. https://www.bangkokpost.com/business/2301366/chinas-hainan-free-trade-port-tipped-to-deepen-asean-ties.

1. The island of Taiwan, which is slightly larger, is claimed but not controlled by the PRC. It is instead controlled by the Republic of China, a de facto separate country.