ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល

ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល ( /ˈ ɛ ŋ ( ɡ ) əl z / eng-(g)əlz, ^{[១] [២] [៣]} German: [ˈfʁiːdʁɪç ˈʔɛŋl̩s] ) ពេលខ្លះត្រូវបានកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា ហ្វ្រេដេរិច អង់ហ្គែល (២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៨២០ ដល់ថ្ងៃទី ៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ១៨៩៥) គឺជាទស្សនវិទូជនជាតិអាឡឺម៉ង់ អ្នករិះគន់សេដ្ឋកិច្ចនយោបាយ ប្រវត្តិវិទូ ទ្រឹស្ដីនយោបាយនិងបដិវត្តន៍សង្គមនិយម ។ គាត់ក៏ជាពាណិជ្ជករ អ្នកសារព័ត៌មាននិងជាសកម្មជននយោបាយផងដែរ ដែលឪពុករបស់គាត់គឺជាម្ចាស់ រោងចក្រវាយនភណ្ឌដ៏ធំនៅសាល់ហ្វ័ដ (ឡេនខេស័រ ប្រទេសអង់គ្លេស) និងបាមេ៉ន, ព្រុស្ស៊ី (ឥឡូវ វ៉ូបភើរថល, អាល្លឺម៉ង់)។ ^{[៤] [៥] [៦]}

ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល
លោក អង់ហ្គែល នៅប្រៃតុន ថតដោយលោក វីល្លាម ហល ឆ្នាំ១៨៧៩
កើត	១៨ វិច្ឆិកា ១៨២០ Barmen, Jülich-Cleves-Berg, Kingdom of Prussia (part of modern Wuppertal, North Rhine-Westphalia, Germany)
ស្លាប់	៥ សីហា ១៨៩៥ ទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស
សញ្ជាតិ	អាល្លឺម៉ង់
គណបក្ស​នយោបាយ	Communist Correspondence Committee (until 1847) Communist League (1847–1852) International Workingmen's Association (1864–1872)
ហ្វ្រ៊ីឌ្រិច អង់ហ្គែល សម័យ 19th-century philosophy តំបន់ Western philosophy School Continental philosophy Marxism Main interests Political philosophy, political economy, class struggle, criticism of capitalism Notable ideas Alienation and exploitation of the worker, dialectical materialism, historical materialism, false consciousness Influenced by Feuerbach Fourier Goethe Hegel Heraclitus Hess Marx Morgan Ricardo Rousseau Smith Stirner Influenced List of Marxists ហត្ថលេខា

អង់ហ្គែល បានបង្កើតនូវអ្វីដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាលទ្ធិម៉ាក្សនិយមរួមជាមួយលោក កាល់ ម៉ាក្ស ។ នៅឆ្នាំ១៨៤៥ គាត់បានបោះពុម្ភផ្សាយ លក្ខខណ្ឌនៃថ្នាក់ការងារនៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស ដោយផ្អែកលើការសង្កេតផ្ទាល់ខ្លួន និងការស្រាវជ្រាវនៅក្នុងទីក្រុងអង់គ្លេស។ នៅឆ្នាំ១៨៤៨ អង់ហ្គែលបានសហអ្នកនិពន្ធសេចក្តីថ្លែងការណ៍កុម្មុយនិស្តជាមួយ ម៉ាក្ស ហើយថែមទាំងបាននិពន្ធនិងសហនិពន្ធ (ជាចម្បងជាមួយម៉ាក្ស) ការងារជាច្រើនទៀត។ ក្រោយមកអង់ហ្គែល បានគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរបស់ ម៉ាក្សដោយអនុញ្ញាតឱ្យគាត់ធ្វើការស្រាវជ្រាវ និងសរសេរ ដាស់ កាពីថល ។ បន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់ម៉ាក្ស អង់ហ្គែលបានកែសម្រួលភាគទីពីរ និងទីបីនៃដាស់ កាពីថល ។ លើសពីនេះទៀត អង់ហ្គែលបានរៀបចំកំណត់ចំណាំរបស់ម៉ាក្ស លើទ្រឹស្តីនៃតម្លៃលើស ដែលក្រោយមកត្រូវបានបោះពុម្ពជា "ភាគទីបួន" របស់ ដាស កាពីថល។ ^{[៧] [៨]} នៅឆ្នាំ១៨៨៤ គាត់បានបោះពុម្ពផ្សាយ ប្រភពដើមនៃគ្រួសារ ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន និងរដ្ឋ នៅលើមូលដ្ឋាននៃការស្រាវជ្រាវជនជាតិភាគតិចរបស់ម៉ាក្ស។

នៅថ្ងៃទី ៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៨៩៥ ដែលមានអាយុ ៧៤ ឆ្នាំ អង់ហ្គែលបានទទួលមរណភាពដោយ ជំងឺមហារីកបំពង់កនៅទីក្រុងឡុងដ៍។ ក្រោយ​ពេល​បូជាសព ធាតុរបស់​គាត់​ត្រូវ​បាន​រាយ​ប៉ាយ​នៅ ​ក្បាលឆ្នេរ ជិតប៊ឺនបូព៌ា ។