ឧបសេនវង្គន្តបុត្ត
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរ គឺជាព្រះអរហន្តសាវកមួយអង្គ មានតំណែងឋានន្តរសក្តិ និងទ្រទ្រង់កេរ្តិ៍ឈ្មោះក្នុងចំណោមព្រះមហាសាវកនៃព្រះពុទ្ធ ទាំងជាកម្លាំងសំខាន់ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព្រះធម្មវិន័យនៃព្រះពុទ្ធសាសនាអោយទូលំទូលាយទៅ។
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Remove ads
អតីតជាតិ
ព្រះបទុមុត្តរៈសម្មាសម្ពុទ្ធ
សម័យមួយលោកបានចូលគាល់ព្រះបទុមុត្តរៈសម្ពុទ្ធ បានឃើញផ្កាកណិការី ក៏កាច់ផ្កានោះត្រង់ទង យកមកធើ្វប្រដាប់លើឆ័ត្រ ហើយបង្អោនចូលទៅថ្វាយព្រះសម្ពុទ្ធ និងបានប្រគេនភត្តដល់ភិក្ខុសង្ឃ៨អង្គ មានព្រះបទុមុត្តរៈសម្ពុទ្ធជាប្រធានរួមជា៩អង្គ។ ព្រះអង្គបានត្រាស់អនុមោទនា ការថ្វាយស្វេតច្ឆ័ត្រផ្កាកណិកា និងការប្រគេនអាហាររបស់ខ្ញុំថា ដោយសេចក្តីជ្រះថ្លានៃកុលបុត្រនេះ កុលបុត្រនេះនឹងបានសោយទិព្វសម្បត្តិ ជាកំពូលនៃទេវតាទាំងឡាយ ក្នុងឋានសួគ៌៣០ជាតិ នឹងបានជាសេ្តចចក្រពត្តិ ២១ជាតិ ហើយនឹងបានជារាជាក្នុងបទេសរាជ រាប់ចំនួនមិនបាន កុលបុត្រនោះនឹងបានជាសាវ័ករបស់ព្រះគោតមសម្ពុទ្ធក្នុងកាលអនាគត មាននាមថាឧបសេន។
Remove ads
បច្ចុប្បន្នជាតិ
ជីវប្រវត្តិ
ព្រះឧបសេនជាបុត្ររបស់វង្គន្តព្រាហ្មណ៍ ដែលជាមេស្រុក និងនាងសារីព្រាហ្មណីក្នុងស្រុកឈ្មោះនាលកៈ ឬហៅថា នាលន្ទា ក្នុងដែនមគធរដ្ឋ។ ហេតុដែលហៅថា ឧបសេនវង្គន្តបុត្ត ព្រោះ ឈ្មោះរបស់លោកឧបសេនត្រូវបានបូកជាមួយនឹងឈ្មោះរបស់បិតា វង្គន្តៈ។ លោកជាប្អូនប្រុសរបស់ព្រះសារីបុត្រត្ថេរ។ លោកមានបងប្អូនទាំងអស់៧នាក់ ប្រុស៤នាក់ ស្រី៣នាក់។ ប្រុស៤នាក់គឺ ព្រះសារីបុត្តត្ថេរ១ ព្រះចុន្ទត្ថេរ១ ព្រះឧបសេនត្ថេរ១ ព្រះរេវតត្ថេរ១។ ស្រី៣នាក់គឺ នាងចាលា១ ឧបចាលា១ និងនាងសីសុបចាលា១។ ឧបសេនមាណព មានវ័យចម្រើនឡើងបានរៀនចប់វិជ្ជាត្រៃវេទក្នុងសាសនារបស់ព្រាហ្មណ៍តាមត្រកូល មានការបូជាយញ្ញជាមន្តសម្រាប់សែនបួងសួង និងសូត្រអង្វរព្រះជាម្ចាស់របស់គេដើម្បីសុំសេចក្តីសុខនិងការប្រាថ្នាផ្សេងៗ។
បព្វជ្ជា
ក្រោយមកឧបសេនមាណពបានទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ ហើយបានស្តាប់ព្រះធម៌របស់ព្រះបរមសាស្តា មានសទ្ធាជ្រះថ្លា គឺការជឿក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយបានចេញបព្វជ្ជាជាភិក្ខុប្រព្រឹត្តបដិបត្តិសមណកិច្ចតាមនាទី។
ការបញ្ញតសិក្ខាបទរបស់ព្រះសាស្តា
ក្រោយពីបព្វជ្ជាហើយបាន១វស្សា ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្ត គិតចង់ជួយធ្វើអោយព្រះសាសនារីកចម្រើន ទើបតាំងខ្លួនជាឧបជ្ឈាយ៍បំបួសកុលបុត្រមួយក្នុងសម្មាក់របស់លោក។ ក្នុងវស្សាទី ២ លោកក៏បាននាំសិស្សដែលបានបំបួសអស់១វស្សានោះទៅគាល់ព្រះសាស្តា។ ព្រះមានព្រះភាគត្រាស់សួរថា "ម្នាលឧបសេន អ្នកបួសបានប៉ុន្មានវស្សាហើយ?" ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តក្រាបទូលថា "បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន ខ្ញុំព្រះអង្គបួសបានពីរវស្សាហើយ ព្រះអង្គ"។ ព្រះបរមសាស្តាត្រាស់សួរបន្ត "ភិក្ខុរូបនេះបួសបានប៉ុន្មានវស្សា?" ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តទូលតបថា "បពិត្រព្រះអង្គ ភិក្ខុរូបនេះបួសបានមួយវស្សាហើយ ព្រះអង្គ" ព្រះអង្គត្រាស់សួរទៀតថា ម្នាលឧបសេន ភិក្ខុរូបនេះត្រូវជាអ្វីនឹងអ្នក? ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តទូលថា បពិត្រព្រះអង្គ ភិក្ខុរូបនេះជាសទ្ធិវិហារិករបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តក្រាបទូល ដោយប្រាថ្នានឹងបានទទួលស្តាប់ពុទ្ធតម្រាស់សរសើរអំពីហេតុដែលខ្លួនគិត។
ម្នាល មោឃបុរស ការធ្វើក្នុងកិច្ចនេះជារបស់ដែលមិនសមគួរ មិនគួរដល់សមណៈទ អ្នកជាអ្នកគួរទទួលនូវការប្រៀនប្រដៅ តែហេតុអីទើបយល់ថា ខ្លួនគួរប្រៀនប្រដៅអ្នកដទៃ អ្នកស្វែងរករឿងខ្វល់លំបាក គឺទាក់ទងពួកគណៈច្រើន ការធ្វើរបស់អ្នកនេះមិនមែនជាហេតុនាំអោយកើតសេចក្តីជ្រះថ្លាដល់អ្នកដែលមិនទាន់ជ្រះថ្លា ឬអោយកើតសេចក្តីជ្រះថ្លាក្រៃលែងឡើងដល់អ្នកដែលជ្រះថ្លាហើយក៏ទេ ការធ្វើរបស់អ្នកនេះ មានតែធ្វើមិនអោយកើតសេចក្តីជ្រះថ្លា ដល់អ្នកដែលមិនទាន់ជ្រះថ្លា ធ្វើអោយអ្នកដែលជ្រះថ្លាហើយ ឈប់ជ្រះថ្លាវិញប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះមានព្រះភាគទ្រង់តិះដៀលដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់បញ្ញតសិក្ខាបទថា ភិក្ខុមានវស្សាតិចជាង១០វស្សា មិនគួរអោយឧប្បសម្បទាដល់កុលបុត្រ ភិក្ខុណាអោយ ភិក្ខុនោះត្រូវអាបត្តិទុក្កដ តថាគតអនុញ្ញាតអោយភិក្ខុមានវស្សា១០ ឬច្រើនជាង១០វស្សាឡើងទៅ អោយឧបសម្បទាដល់កុលបុត្របាន គឺធ្វើជាឧបជ្ឈាយ៍បាន។
សម្រេចគុណធម៌ជាន់ខ្ពស់
ក្រោយពីត្រូវព្រះសាស្តាតិះដៀលហើយ ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តក្រាបថ្វាយបង្គំលាចេញពីទីគាល់ ហើយគិតថា យើងត្រូវតិះដៀលព្រោះបរិវារ យើងនឹងអោយព្រះពុទ្ធអង្គប្រទានសាធុកាដល់យើងព្រះអាស្រ័យបរិវាររបស់យើង ដោយទ្រង់មានព្រះភក្ត្រដែលប្រៀបដូចព្រះចន្ទពេញវង់ដូច្នោះ។ កាលគិតហើយ លោកក៏ទៅចម្រើនវិប្សនានៅក្នុងទីកន្លែងដ៏សមគួរមួយដោយមិនប្រមាទ មិនយូរប៉ុន្មានលោកក៏សម្រេចព្រះអរហត្ត ជាព្រះអរិយបុគ្គលជាន់ខ្ពស់ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយលោកជាអ្នកប្រព្រឹត្តនៅក្នុងធុតង្គ ១៣ប្រការ ទាំងលោកបានឈ្មោះថា មានសិស្សនិងបរិវារច្រើន។
១០គាថា
ក្រោយពីបានជាព្រះអរហន្តហើយ ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរ បានពោលគាថាទុក១០គាថា មាននៅក្នុងបាលីគម្ពីរខុទ្ធកនិកាយថេរគាថា មានសេចក្តីថា
- ភិក្ខុគួរនៅក្នុងអាសនៈដ៏ស្ងាត់ មិនមានសម្លេងគឹកកង ដែលជាទីអាស្រ័យនៅរបស់សត្វព្រៃទាំងឡាយ ព្រោះនឹងបានកើតសភាពស្ងប់ដល់ខ្លួន។
- ភិក្ខុគួរប្រើសំពត់ដែលរើសមកអំពីគំនរសម្រាម ឬរើសមកពីព្រៃស្មសាន ឬរើសពីផ្លូវតូចធំ ទើបសមគួរ។
- ភិក្ខុគួរធ្វើចិត្តអោយទាប (គួរកម្ចាត់មានះ គឺការប្រកាន់ខ្លួនចេញ) គួរត្រាច់បិណ្ឌបាតតាមលំដាប់ត្រកូល គួរសង្រួមរវាំងទ្វារ បានដល់ភ្នែក ត្រចៀក ច្រមុះ អណ្តាត កាយ ចិត្ត។
- ភិក្ខុគួរត្រេកអរចំពោះតែវត្ថុរបស់ខ្លួន សូម្បីជារបស់សៅហ្មង មិនគួរត្រូវការរសអាហារអោយច្រើនយ៉ាង ព្រោះចិត្តរបស់បុគ្គលដែលជាប់នៅក្នុងរសអាហារ រមែងមិនត្រេកអរក្នុងការសម្លឹងមើលនូវធម៌ (មិនត្រេកអរក្នុងឈាន)។
- ភិក្ខុគួរជាអ្នកប្រាថ្នាតិច គួរសន្តោស គឺត្រេកអរតាមមានតាមបាន គួរជាអ្នកស្ងាត់ មិនគួរច្រឡូកច្រឡំជាមួយគ្រហស្ថ និងបព្វជិតទាំងឡាយ។
- ភិក្ខុគួរធ្វើខ្លួនអោយដូចជាមនុស្សឆ្កួត និងមនុស្សគ មិនគួរនិយាយច្រើនក្នុងកណ្តាលសង្ឃ។
- ភិក្ខុមិនគួរជេរបុគ្គលណា គួរលះការប៉ះទង្គិចនឹងអ្នកដទៃ គួរសង្រួមក្នុងព្រះបាតិមោក្ខ (ប្រមូលសីលរបស់ព្រះសង្ឃដែលសូធ្យរាល់កន្លះខែ មាន២២៧) គួរស្គាល់ប្រមាណក្នុងអាហារ។
- ភិក្ខុគួរឈ្លាសក្នុងការកើតឡើងនៃចិត្ត ដែលមាននិមិត្តដែលខ្លួនកាន់យកល្អហើយ គួរប្រកបសមថៈ (ការធ្វើចិត្តអោយស្ងប់) និងវិបស្សនា(គឺឃើញថា វត្ថុដែលបច្ច័យតាក់តែងទាំងពួងជាត្រៃលក្ខណ៍)ក្នុងវេលាដ៏គួរ។
- ភិក្ខុដែលមានបញ្ញា ជាអ្នកប្រកបដោយសេចក្តីព្យាយាមជានិច្ច គួរប្រកបចិត្តតែក្នុងផ្លូវដែលត្រូវគ្រប់កាល ដោយតាំងចិត្តថា បើនៅមិនទាន់អស់ទុក្ខ នឹងមិនដាក់ធុរៈ។
- អាសវៈ (កិលេសដែលត្រាំនៅក្នុងសន្តាន) ទាំងអស់របស់ភិក្ខុដែលនៅយ៉ាងនេះ ជាអ្នកប្រាថ្នាសេចក្តីបរិសុទ្ធយ៉ាងនេះ រមែងអស់ទៅ ភិក្ខុនោះរមែងបានដល់ព្រះនិព្វាន។
ហេតុដែលកុលបុត្រជ្រះថ្លា
មូលហេតុដែលកុលបុត្រជ្រះថ្លា ចូលមកបព្វជ្ជាឧបសម្បទាក្នុងសម្នាក់របស់លោកច្រើនដូច្នោះ ព្រោះព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តចេញបព្វជ្ជាអំពីត្រកូលធំ១ លោកជាធម្មកថិកដ៏ឈ្លាស សម្តែងធម៌ដែលប្រៀបដូចជាផែនដី១ ទើបមានកុលបុត្រចំនួនច្រើនមានសទ្ធាជ្រះថ្លា គឺមានជំនឿនិងជ្រះថ្លាក្នុងធម្មកថារបស់លោក ហើយចេញបួសក្នុងសម្នាក់របស់លោក អំពីត្រកូលដែលជាញាតិខ្លះ ជាមិត្តសម្លាញ់ខ្លះ និងត្រកូលអាមាត្យខ្លះ។ មុននឹងលោកបំបួសកុលបុត្រ លោកតែងពោលថា ខ្ញុំជាអ្នកសមាទានអារញ្ញិកធុតង្គ កាលពួកលោកអាចកាន់ធុតង្គបាន ពួកលោកក៏នឹងបានបព្វជ្ជា។ ទើបលោកបង្រៀនធុតង្គដល់អ្នកទាំងនោះ។ លុះលោកមានវស្សាគំរប់១០ហើយ ទើបលោកបព្វជ្ជាកុលបុត្រទាំងនោះមានប្រមាណ៥០០នាក់ជាភិក្ខុ។ ក្នុងសម័យមួយ ព្រះបរមសាស្តាប្រថាប់នៅក្នុងវត្តជេតពនមហាវិហារ ត្រាស់ប្រាប់ភិក្ខុសង្ឃថា ព្រះអង្គប្រាថ្នានឹងនៅតែម្នាក់ឯង មិនទាក់ទងជាមួយភិក្ខុណាមួយឡើយ។ ចំណែកភិក្ខុទាំងឡាយ ក៏តាំងកតិកាគ្នាឡើងថា "អ្នកណាចូលទៅគាល់ព្រះមានព្រះភាគ ត្រូវអោយអ្នកនោះសម្តែងអាបត្តិបាចិត្តិយៈចេញ"។ គ្រានោះព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តគិតថានឹងមកគាល់ព្រះសាស្តា ទើបមកកាន់វត្តជេតពនមហាវិហារ ជាមួយនឹងបរិវាររបស់លោក បានចូលថ្វាយបង្គំព្រះបរមលោកនាថហើយ គង់ចុះក្នុងទីដ៏សមគួរ។ ព្រះអង្គក៏ត្រាស់ជាមួយនឹងសទ្ធិវិហារិកមួយរូបរបស់ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរថា "នែ៎ភិក្ខុ សំពត់បង្សុកូលជាទីពេញចិត្តរបស់អ្នកឬ?" បពិត្រព្រះអង្គដ៏ចម្រើន សំពត់បង្សុកូលមិនជាទីពេញចិត្តរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គទេ ការដែលកាន់បង្សុកូលិកធុតង្គរបស់ខ្ញុំព្រះអង្គ ព្រោះការគោរពក្នុងព្រះឧបជ្ឈាយ៍របស់ខ្ញុំព្រះអង្គ។ ព្រះសាស្តាទ្រង់ប្រទានសាធុការដល់ព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរថា ល្អហើយៗ ឧបសេន ។
តំណែង
សម័យក្រោយមក ព្រះសាស្តាស្តេចចេញប្រថាប់គង់កណ្តាលព្រះអរិយសង្ឃ ទ្រង់សរសើរគុណតែងតាំងព្រះឧបសេនវង្គន្តបុត្តត្ថេរ ទុកក្នុងឋានន្តរសមណសក្តិថា ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយ ឧបសេន ជាអ្នកប្រសើរជាងភិក្ខុទាំងឡាយ ដែលជាសាវករបស់តថាគត ផ្នែកនាំមកនូវសេចក្តីជ្រះថា្លដោយជុំវិញ ឬដោយទូទៅក្នុងពួកជនទាំងថ្នាក់ខ្ពស់ និងថ្នាក់ទាប។
Remove ads
សេចក្តីពន្យល់
ទុក្កដ ជាឈ្មោះអាបត្តិមួយជំពូកក្នុងអាបត្តិទាំង៧យ៉ាង បានដល់ បារាជិក សង្ឃាទិសេស ថុល្លច្ច័យ បាចិត្តយៈ បាដិសេទនិយៈ ទុក្កដ ទុព្ភាសិត។
យោង
ព្រះអសីតិមហាសាវក
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads