Варшава

Варша́ва (поляк. Warszawa  полякча айтылыуу) — территориясы бла эмда халкъы бла Польшада эм уллу шахарды, 1596 джылдан бери къралны ара шахарыды^[1]. Шахарны юсю бла Висла суу ётеде.

    Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Варшава (магъаналары).

Варшава поляк. Warszawa
Герби Байрагъы
Орналгъаны
Координатлары:	52.216667, 21.03333352°13′00″ N 21°02′00″ E52.216667° N 21.033333° E (G) (O) (Я)
Тенгизден мийиклиги:	78-121 метр т. м.
Сагъат бёлгеси:	UTC+1, UTC+2 джай
Къралы:	Польша
Воеводствосу:	Мазовия воеводство
Биринчи сагъынылгъаны:	1321 джыл
Картада кёрюнюмю: Варшава (Польша)
Статистика билгиле
Майданы:	517 км²
Халкъыны саны:	1 726 581 (2014)
Басыннганы:	3317 адам/км²
Административ билгиле
Статусу:	Шахар
Башчысы:	Ханна Гронкевич-Вальц
Официал сайты:	www.um.warszawa.pl/
Телефон коду:	+48 22
Почта индекси:	00-001 - 04-999
Автомобиль коду:	W
тюрлендириу

Тарихи

Этимологиясы

Биринчи кере шахарны аты XIV ёмюрде къол джазмалада тюбейди: Warseuiensis деб (1321 джыл) эмда Varschewia деб (1342 джыл), XV ёмюрде уа Warschouia деб (1482 джыл).

Тарихчиле бла лингвистлени кёбюсю, шахарны аты — Warszewa («Варшныкъы») сёзден чыкъгъаннга санайдыла, бу сёз а уа — Warsz (Warcisław, Wrocisław атны орта ёмюрледе популяр болгъан къысха формасыды) адам атдан къуралгъаннга.

Халкъда уа Warszawa ат, Wars чабакъчыны аты бла аны юй бийчеси болгъан Sawa атлы русалканы атын бир-бирине къошхандан къуралгъанды деген оюм джайылыбды. Сава русалка, шахарны символуду^[2].

Орта ёмюрле

Онунчу ёмюрден башлаб бусагъатдагъы Варшаваны территориясында бир талай джерлешим болгъаны документал халда белгилиди, аланы орталарында эм кючлю Bródno бла Jazdów kamion болгъандыла.

Варашавада биринчи агъачдан къурулушла XII ёмюрге литвалыла бла ишленнгендиле, ташдан а уа — Тевтон орденден джакъланыу нюзюр бла XIV ёмюрге.

Джангы заман

XV—XVI ёмюрледе Варшава — Мазовия бийликни аралыгъыды, 1596—1795 джыллада — поляк королла бла литва уллу бийлени резиденциясыды, 1791—1795 джыллада — Речь Посполитаяны ара шахарыды, 1807—1813 джыллада — Варшава герцоглукъну (де-факто француз протекторатда), 1815-1915 джыллада — Поляк Патчахлыкъны (Россия империяны къурамында). 1918 джылдан 1939 джылгъа дери Варшава Польша Республиканы ара шахары болгъанды, 1944 джылдан 1989 джылгъа дери уа — Поляк Халкъ Республиканы ара шахары.

Экинчи дуния къазауатны заманында оккупацияны кёзюуюнде (1939 — 1944 дждж.) Генерал-губернаторлукъну административ аралыгъы Краковда орналгъанды. Варшаваны арасын нацистле 1944 джылда къурутхандыла.

Эм джангы заман

1989 джылдан бери Варшава, бусагъатдагъы Польша Республиканы ара шахарыды. Экинчи дуния къазауатдан сора шахар тынгылы ызыны ишленнгенди эмда илмулу реставрацияны айырма юлгюсю кибик ЮНЕСКО-ну Бюдеудуния осуйлукъны эсгертмелерини санына къошулгъанды.

Административ джарашдырылыуу

Варшава 18 гминадан (райондан) къуралады:

Оригинал аты	Аты	Халкъы	Майданы
Mokotów	Мокотув	217 651	35,4 км²
Praga Południe	Прага Полудне	187 845	12,24 км²
Wola	Воля	143 996	19,26 км²
Ursynów	Урсынув	137 716	44,6 км²
Bielany	Беляны	136 485	32,3 км²
Śródmieście	Средместье	135 000	15,6 км²
Targówek	Таргувек	124 316	24,37 км²
Bemowo	Бемово	100 588	24,95 км²
Ochota	Охота	93 192	9,7 км²
Praga Północ	Прага Пулноц	74 304	11,4 км²
Białołęka	Бялолэнка	64 000	74 км²
Wawer	Вавер	62 656	79,71 км²
Żoliborz	Жолибож	50 934	8,5 км²
Ursus	Урсус	44 312	9,35 км²
Włochy	Влохи	36 276	28,63 км²
Rembertów	Рембертув	21 893	19,30 км²
Wesoła	Весола	18 482	22,6 км²
Wilanów	Вилянув	14 032	36,73 км²
Бютеулей		1 690 821	517,90 км²

Галерея

• 
  Чап къала
• 
  Патчах къала
• 
  Вилянув къала
• 
  Острожскийлени къалалары
• 
  Президент къала
• 
  Уяздов къала
• 
  Лазенков къала
• 
  Браницк къала
• 
  Красин къала

Къарнаш шахарлары

Варшава, бу шахарлагъа къарнаш шахар болады:

Ковентри, Уллу Британия (1957) Сан-Диего, АБШ (1960) Чикаго, АБШ (1960)[3] Мадрид, Испания (1981) Дюссельдорф, Германия (1989) Хамамацу, Япония (1990) Иль-де-Франс Регион, Франция (1990) Торонто, Канада (1990) Берлин, Германия (1991) Гаага, Нидерландла (1991)

Стамбул, Тюрк (1991) Тель-Авив, Израиль (1992) Харбин, Къытай (1993) Москва, Россия (1993) Киев, Украина (1994) Тайбэй, Къытай Республика (1995) Сент-Этьен, Франция (1995) Сеул, Корея Республика (1996) Санкт-Петербург, Россия (1997) Грозный, Россия (1997)

Рио-де-Жанейро, Бразилия (1997) Вильнюс, Литва (1998) Париж, Франция (1999) Ханой, Вьетнам (2000) Вена, Австрия (2001) Рига, Латвия (2002) Астана, Къазахстан (2002) Осло, Норвегия (2005) Будапешт, Маджар (2005) Бангкок, Таиланд (2010)