Гагаузла

Гагаузлула — тюрк тилли халкъды. Адам саны бютеулей — 250 минг адам чакълы бир болады. Асламысы Молдавия бла Украинада джашайдыла. Гагауз тил тюрк тиллени огъуз тюбкъауумуна киреди. Динлери — православиеди. Молдавияны къурамында Гагауз Ери атлы, гагаузлуланы асламсы джашагъан автономия барды.

Гагаузлула Гагауз
Гагауз сабийле
Миллетни саны
Миллетни бютеулей саны	230 000
Джашагъан джерлери
Молдавия: 147 500 ( 2004)[1][2]  Гагаузия: 127 835 (2004 дж.) [2]  Украина: 31 923 (2001)[3] Одесса область: 27 617 [3]  Россия: 12 210 (2002) [4]  Тюмень область: 2 573 (2002 дж.) [4]  Ханты-Манси автоном округ: 1 556 (2002 дж.) [4]  Ямал-Ненец автоном округ:  857 (2002 дж.) [4]  Москва: 1 001 (2002 г.) [4]  Москва область:  677 (2002 г.) [4]  Тюрк: 5 000 (орталама)[5]  Приднестров Молдав Республика: 4 100 (2004) [6]  Греция: 3 000 (орталама)[5]
Башха билгиле
Тиллери	гагауз тил
Динлери	провославие
Джууукъ миллетле	тюрклюле Алтай юйюр Тюрк къауум Огъуз тюбкъауум
тюрлендириу

Тил

Гагауз тил тюрк тиллени огъуз тюбкъауумуна киреди. Бусагъатдагъы гагауз джазма латин алфавитни тамалындады.

Гагауз тил XX ёмюрню арасына дери джазмасыз тил болгъанды, гагауз тилге алфавит 1957 джыл къуралады, тамалы уа къалгъан совет халкъланыча кириллица болады. Ол замандан башлаб, гагауз тил аз-аз айный башлайды, алай а джарсыугъа, энчи автономиясы болмагъаны, аны санында автономиялы халкъладан миллет тилни, культураны айныуунда артха къалдыргъанды. Аз кёб болсада ол заманлада китабла чыгъа башлагъандыла: «Легенданын изи» (Таурухланы ызы, 1974), «Узун керван» (Узун кериуан, 1985), «Жанавар йортулары» (Бёрюню къууанчлары, 1990) эмда башхала.

Дин

Гагаузлуланы динлери — православиеди. Гагаузлула джангыз христиан тюрк тилли халкъды дегенле бардыла, алай а ол тюз тюлдю, сёз ючюн, чувашлыланы, кряшенлени, нагъайбеклени эмда якъутлуланы асламысында динлери православиеди.

Джаратылыулары

Гагаузлуланы къайдан къуралгъанларыны юсюнден талай гипотеза барды:

• Гагаузлуланы ата-бабалары буруннгу кёчюучю тюрк юйюрле болгъандыла (огъузла, печенегле, куманла).
• Гагаузлула — Осман империяни бийлик заманында болгарлыланы тюрклешген кесегидиле.
• Сельджук теория: гагаузлула XIII ёмюрде Добруджада джерлешиб куманла бла бирге Огъуз къралны къурагъандыла.
• Гагаузлула — VII ёмюрде Итилни джагъасындан Балканлагъа кёчюб IX ёмюр христиан диннге кёчген тюрк тилли протобулгарладан чыкъгъандыла.