География

Геогра́фия (бур.-урум. γεωγραφία, geōgraphía, джерни юсюнден илмуу, грекча γῆ — Джер, эмда γραφεῖν — джазаргъа):

Джерни физика картасы

1. Талай илму, Джерни юсюнден хапар джыйгъан. Кебюсюне географиялы илмуула геосфераланы (биосфера, атмосфера, литосфера, гидросфера, топракъ джабыу) тинтеди, дагъы да геосистемаланы тинтеди (джер юсю, табигъат зонала, биогеоценозла)

2.Географияны объекти - джерни тюрлю-тюрлю затларыны бир-бирине къатылгъаны джорукъларын тинтгенди. География талай кесекге бёлюнеди, къыйын илму болгъаны себебли, барысы бирге география илмуну системасы боладыла. Географияны ичинде физика-географиялы эмда социал-экономикалы илмула айырадыла.

География - эм къарт илмуланы бириди. Географияны кебюсю буруннгу греклени заманларында къуралгъанды. Ол заманда билимлени барысын бирге Клавдий Птолемей атлы грек алим бизни эрагъа дери 1-чи ёмюрде джыйгъанды. Кюнбатышда географияны заманы Возрождение ёмюрде башланнганды. Ол заманда греклени билимлерин бир джерге джыйгъандыла, тинтгендиле, эмда илмугъа санагъандыла ол заманны белгили алими Герхарда Меркатор. Бусагъатдагъы заманны географиясы XIX ёмюрню 1-чи джартысында Александр Гумбольдт бла Карл Риттер салгъандыла. Географияны тарихи.

Географий-тунемше-влакын Мланде нерген комплекснын представленийым ончыктышо ик школ представленийым еҥ-влак нерген Мландын планетысе йӧн дене палдарыше да нуным сайын палыше пӱртӱс ден социал-экономике процесс шотышто палыше ойыртеман йӧн дене палдарыше.^[1]