Тувалу

Тува́лу (тувалу Tuvalu [tuˈvaːlu], ингил. Tuvalu [ˈtuːvəluː]; 1975 джылгъа дери — Эллис Айрымканла) — Шош океанда, Полинезияда Тувалу архипелагында 5 атолл бла 4 айрымканлада тургъан кърал.

Тувалу

тувалуTuvalu
ингил. Tuvalu

Тувалуну байрагъы

Тувалуну герби

Тувалуну картасы

Девиз	Tuvalu mo te Atua
Гимн	Tuvalu mo te Atua

Административ билги

Оноу формасы	Конституциялы монархия
Король	III Чарльз
Генерал-губернаторы	Тофига Ваевалу Фалани
Биринчи-министыры	Фелети Тео
Тил(лер)и	тувалу тил, ингилиз тил
Ара шахары	Фунафути 8°31′16″к.ш. , 179°11′54″к.д

География билги

Уллу шахар(лар)ы	Фунафути, Ваиаку
Бютеу территориясы	26 км2 (дунияда 191)
Сууну юсю	0 %
Сагъат бёлгеси	+12

Тарих билги

Эркинлиги	Уллу Британиядан
	1 октябрда 1978 джылда

Демография билги

Бютеу халкъы (2023)	11 396 адам (дунияда 234)
Къалынлыгъы	429,08 адам/км2

Экономика билги

БИП (номинал) (2018)	$ 46 млн. доллар (186)
БИП (ном.) адам башына (2018)	$ 4231 доллар (115)
ААИ (2022)	0,653 (орта) (132)
Валютасы	Тувалу доллар, Австралияны доллары

Башха билги

ISO 3166-1 коду	TV
Домен(лер)и	.tv
Телефон коду	+688

тюрлендириу

Бютеулей Тувалуну территориясы - 26 км², суу джагъасы - 24 км. Тувалуны халкъыны саны 2023 джылгъа — 11 396 адам.

Ара шахары - Фунафути (Ваиаку). 1978-чи джылны 1-чи октябрында Тувалу Уллу Британиядан бойсунаулукъ алгъанды.^[1]

Географиясы

Полинезиялы кърал Тувалу экваторну катында турады, андан бир кесек къыбыла джанында тайыбды. Тувалугъа эм джуукъ тургъан джер шимал-кюнбатышда - Кирибатини Гилбер архипелагы бла къыбыла-кюнчыгъышда - Уоллис бла Футуна архипелагыды. Тувалу 5 атолл (Нанумеа, Нуи, Нукулаэлаэ, Нукуфетау, Фунафути), 3 коралл айрымканлада (Нануманга, Ниулакита, Ниутао) эмда бир атолл-риф айрымканда (Ваитупу) орналгъанды. Тувалуну шимал-кюнбатышдан къыбыла-кюнчыгъышха узакълыкълыгъы - 595 км болады. Эм уллу айрымканы — Ваитупу атолл (5,09 км²), эм гитче — Ниулакита атолл (0,4 км²). Тувалуну эм шимал айрымканы — Нанумеа атолл, эм къыбыла — Ниулакитады.

Тарихи

Тувалуну эртеги тарихи иги тинтилмегенди. Бизни эрагъа дери 300—500 джыллада Тонга бла Самоа айрымканладан биринчи адамла Тувалугъа келгендиле. Испан суу джолоучу Альваро Менданья де Нейра 1568 джылда Тувалу айрымканы къаты бла озуб кетеди, эмда алай бла Тувалуну европачылагъа ачылады. Ингилиз капитан Джон Байрон (назмучуну лорд Джордж Байронну къарт атасы) 1764 джылда Тувалу архипелаг бла ётгенди.