Bieëmele

Bieëmele (Nederlands Bemelen) ies 'n dörp in de gemeinte Èèsjde-Mergraote in 't heuvelland van Zuud Limburg gelege aan de ouwe waeg van Mesjtreech nao Aoke. Tot 1982 waor 't ein van de kleinste zelfsjtendige gemeintes van Nederland. Same mèt de buurtsjappe wone d'r óngevaer 400 luuj.

Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Bieëmeles, es te dit dialek sjpriks.

---

Bieëmele (Bemelen) Gewaeze gemeinte in Nederlandj
{{{locatie}}}
Gevörmp	1388[1]
Opgehaeve	1982
Opgegange in	Mergraote
Provincie	Nederlands Limbörg
Hoofplaats	Bieëmele
Opperflaakde (bie opluffing)	2,81[2] km²
– daovan water:	0,00 km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	310 (1971)
– deechde:	110/km²
Lies van börgemeisters

Bemeler(mergel)berg bie Bieëmele

Buurtsjappe

Gehuchte en buurtsjappe:

• Sint Antoniusbank
• Gastes (Gasthuis)
• Wolfses (Wolfshuis)

Tot 1794 waor Bieëmele 'n hièrlikheid ónder 't Slevevrouwekapittel mèt ein eige rechbank.

Bezeenswaerdig

Kèrk, kruus, waterpöt en meiden in Bieëmele

Sjpeklaoge in Bieëmele

't Plaetske ies bekènd um zien mergelgroeves, o.a. Supperberg en Izere, die 'n gooj kwaliteit mergel es boewsjtein levere. De berg (groeve) deende 't volk tot veilig ónderkómme in de tied van de bokkeriejersj, in de Franse tied en in de Twiede Waereldoorlog. In de hellinge (Bemelerberg) kómme de krietrotse aan de oppervlakte. Neve boewsjtein woort de Bemeler mergel ouch gebruuk veur verrieking van landboewgrónd en 't make van cement. De Bemelerberg ies 'n reservaat kalkweie mèt väöl soorte blome, hellingbösj en 4 óndergróndse en 1 bovegróndse mergelgrot. In ein van de eupeninge (loker) waor ièrtieds ein grotweuning (kloes) oetgehouwe. De lètste kloezenaer ies gesjtorve in 1804. 't Gehièl weurt beheerd door 't Limburgs landschap, dat hie ouch nog de Sjieëpersjberg, de Julianagroeve en de Klinkebergbösj in eigendóm haet. Vanwege de väöl heuvele en hellingbösj höbbe ziech in de loup van jaore haol waeg gevörmp mèt 'n eige interessante biotoop. Ouch de besjermde korewouf (hamster), kump hie in de umgeving veur. Op de weie loupe Mergellandsjäöp.

In Bemele sjteit de Sint Laurentiuskèrk, die groatendeils oet 1845 sjtamp, get hoager achter 'n tuinmoer mèt róntelum 't kèrkhóf. De typisch Limburgse, mergele tore ies oet de 14e ièw. 't Baksjteine einbeukige geboew ies in Watersjtaotsjtiel opgetrokke mèt neoklassieke elemente. 't Interieur ies groatendeils 19e ièws. Aan de voot van de kèrk bevingk ziech 'n pöthuuske mèt 'n zaaldaak woa-in de dörpspómp. Dao tegenaan hingk 'n waegkruus. In dezelfde sjtraot bevinge ziech drie monumentaal hoezer (in veldbrand, mergel, sjpeklaoge en vakwerk) oet de 18e ièw. In de umgeving liegke nog 'n paar monumentaal häöf en 'n aantal waegkruzer.

Waope

---

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

---

Op 15 miert 1957 kraog de gemeinte vaan d'n Hoege Raod vaan Adel officieel e waope touwgekind, wat ziech zoe liet umsjrieve:

Gedweersbalk vaan goud (geel) en sabel (zwart) ach stökker, de daarde dweersbalk belaoje mèt 'n roej (sic!) zespuntege staar, euver alles heer e roed achinder-hertegewei. 't Sjèld gedèk mèt 'n kroen mèt drei blaajer en twie perele.

Dit waope kump euverein mèt 't aajd femiliewaope vaan de Van Bieëmeles, die hei iewe heersde; de staar verwijs evels nao Slevrouw (stella maris, staar vaan de zie), umtot Bieëmele vreuger oonder 't Mestreechs Slevrouwekepittel veel.^[1]

Historische inwoenertalle

Bieëmele waor ummer ein vaan de kleinste Limbörgse gemeintes. Veur d'n Twiede Wereldoorlog is 't koelek gegreujd, en zelfs daonao góng d'n aonwas mer rillatief besjeie. Bij zien oplufting in 1982 waor Bieëmele mèt veursprunk de kleine gemeinte in Limbörg.

Jaor Aontal Oontwikkeling (gans Limbörg) 1830 223[3] -- 1840 235[4] +5,4% (+5,6%) 1849 222[5] -5,5% (+4,3%) 1859 268[6] +20,7% (+4,4%) 1869 250[7] -6,7% (+4,5%) 1879 266[8] +6,4% (+7,0%) 1889 280[9] +5,3% (+6,8%) 1899 250[10] -10,7% (+10,2%)

Jaor Aontal Oontwikkeling (gans Limbörg) 1909 235[11] -6,0% (+17,8%) 1920 230[12] -2,1% (+32,6%) 1930 246[13] +7,0% (+25,1%) 1947 292[14] +18,7% (+24,2%) 1956 337[15] +15,4% (+27,3%) 1960 337[16] =0% (+7,4%) 1971 310[2] -8% (+13,9%)

Opmerkinge

• De gemeinte Bieëmele umvatde de naobersjappe Gastes (gans) en Wolfses (deils), meh neet Sint Antoniusbank.^[17][2]
• De ciefers veur 1971 zien aofgeroond op ganse vieftalle. Gelèt op 't klein aontal inwoeners vaan Bieëmele is 't greujciefer hei daorum neet exakter es in ganse percinte.
• Op 1 juli 1970 stoont Bieëmele 0,80 km² groond aof aon de gemeinte Mestreech. Op dat stök woende toen 57 lui.^[18] Es me dat extrapoleert, woende op de awwe groond vaan Bieëmele in 1971 oongeveer 370 lui; dat gief t.o.v. 1960 'ne greuj vaan 9 à 10 percint.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeinte Bieëmele
Blauw: Provincie Limbörg

Dörpsvereiniginge

• Harmonie Sint Laurentius
• Jonkheid Bemelen
• Vogelwerkgroep Bemelen
• FC Bemelen
• De Berggeite, carnavalsvereiniging
• De Bemeler Zoepnaze, carnavalsvereiniging