léngoa de l'América do Sùd From Wikipedia, the free encyclopedia
A léngoa aymara (o vên scrîto Aimara ascì, nómme locâle Aymar aru) a l'é 'na léngoa ch'a fà pàrte da famìggia lengoìstica de léngoe aymara, da quæ a l'é a ciù difûza, parlâ da-o pòpolo Aymara inte Ànde centrâli. A l'é unn-a de pöche léngoe di pòpoli americhén con ciù de 'n milión de parlànti[1][2] e, insémme a-o Spagnòllo e a-o Quechua, a l'é léngoa ofiçiâ da Bolìvia e do Perù[3]. L'Aymara o l'é parlòu, scibén che in mezûa bén bén minô, inte di pàixi do Cîle do nòrd ascì, naçión inta quæ a l'é 'na léngoa minoritâia riconosciûa.
ZE |
Sta pàgina a l'é scrîta in zenéize |
Aymara Aymar aru | |
---|---|
Pronónçia | /ajmaɾ ˈaɾu/ |
Parlòu in | Bolivia Perù Cile Argentinn-a |
Parlànti | |
Totâle | 1.700.000 (2014) |
Clasificaçión | |
Filogénexi | Léngoe aymara Aymara |
Statûto ofiçiâ | |
Ofiçiâ in | Bolivia Perù |
Minoritâia riconosciûa in | Cile |
Còdichi de clasificaçión | |
ISO 639-1 | ay
|
ISO 639-2 | aym
|
ISO 639-3 | aym (EN)
|
Glottolog | nucl1667 (EN)
|
Estræto in léngoa | |
Diciaraçión universâle di dirìtti umâni, art. 1
Taqpach jaqejh khuskat uñjatatäpjhewa munañapansa, lurañapansa, amuyasiñapansa, ukatwa jilani sullkanípjhaspas ukham uñjasipjhañapawa. | |
Difuxón do Aymar aru. | |
Segóndo çèrti lengoìsti, l'Aymara o l'é ligòu a-o Quechua, léngoa ciù difûza parlâ inte regioìn vixìnn-e, ma a ògni mòddo a l'é 'na teorîa contestâ. Defæti, scibén che gh'é de somegiànse cómme 'na fonologîa squæxi pægia, a teorîa ciù comûne a spiêga ste somegiànse chi con de caraterìstiche derivæ da 'na vixinànsa prolongâ, ciufîto che aprêuvo a di cangiaménti naturâli derivæ da 'na pröto-léngoa comûne.
L'Aymara o l'é 'na léngoa aglutinànte e, scìnn-a 'n çèrto pónto, pöliscintética. O sò órdine de pòule o l'é sogètto-ògètto-vèrbo e o l'à 'n scistêma lògico a tréi valoî. Coscì cómme o Quecha, o l'é de sòlito scrîto con l'arfabêto latìn ma, into 2015, l'é stæto svilupòu 'n scistêma de scritûa conplêto[4].
E sò òrìgine són inte Ànde centrâli (o coscì dîto Altiplano Boliviano), inta zöna do Lâgo Titicaca. A s'é pöi difûza vèrso o sùd cómme léngoa frànca, eséndo adotâ cómme léngoa moæ da-i grùppi étnichi ciamæ "aymara" e "wari". Ciù tàrdi a l'é stæta relegâ primma da-a léngoa quechua (con l'espansción de l'inpêro Inca) e dòppo da-o spagnòllo (inti ténpi do colonialìsmo).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.