El walser (nomm local: titschu, titzschu, titsch, töitschu) l'è ona lengua germanega del grupp de l'inscì ciamaa altissem alemann, parlada in tutt l'arch alpin, ma soratutt in Svizzera, Italia ocidental e Austria.
L'ha conservaa on mucc de caratteristegh arcaegh respett ai alter parlà germanegh.
In Italia l'è parlada a Gressoney, Issime, Alagna, Rimella, Macugnaga e Formazza. Al dì d'incoeu l'è a ris'c de estinzion, sostituida di lengov regionai (lombard, piemontes, arpitan, svizzer todesch) o, soratutt, de quei nazionai.

Lumbard ucidental Quest articol chì l'è scrivuu in lombard, grafia milanesa.

El nomm

La parolla "walser" l'è ona coruzion del termen Walliser, che 'l voeur dì "del Valles" (in todesch Wallis). De fatt i walser se ciamen inscì perchè hinn i discendent di popolazion germanegh migraa in del XIII secol del Canton Valles in alter zonn in gir per i Alp.
El nomm local titschu (e variant) inveci el vegn d'ona parolla germanega bella antiga, cioè *theodisk, che la corespond anca al todesch deutsch ("todesch") e a l'ingles dutch ("olandes"), al zimber tautsch, e anca al romand tuche ("svizzer todesch").
In particolar el walser l'è ciamaa localment:

  • Titzschu a Alagna.
  • Titsch a Gressoney e Macugnaga.
  • Töitschu a Issime.

Confront lenguistegh

Corp uman

LombardWalser (titzschu)Walser (titsch)TodeschIngles
barbosschinn...kinnchin
boccamundmulmundmouth
brascoruoarearmarm
caveihoorhòarhaarhair
coohaupt...kopfhead
corplijblib, kerperleib, körperbody
didfinger...fingerfinger
gambabai...beinleg
genoeuggchneww...knieknee
gombedelbougu...ellbogenelbow
manhand...handhand
nasnosa...nasenose
oeuggaug...augeeye
oreggiaour...ohrear
fuas...fussfoot
polspuls...handgelenkwrist
spallaaks...schultershoulder
stomegh ( = pecc)brust...brustchest (cf. breast)

El dì, el ciel

LombardWalser (de Alagna)TodeschIngles
togtagday
lunameinimondmoon
matinmorgandmorgenmorning
noccnachtnachtnight
siraobendabendevening
sonnasonnesun

I bes'c

LombardWalser (titzschu)Walser (titsch)TodeschIngles
canhundhònnhunddog (cf. hound)
cavallpfartrosspferdhorse
cervhïrschhérschhirschelk
gallhonu...hanerooster
gattchatza...katzecat
murigioeumus...mausmouse

I pient

LombardWalser (de Alagna)Walser (de Gressoney)TodeschIngles
abiezztannatannòtannefir
frasseneisch...ascheash
buacha...buchebeech
laresleirch...lärchelarch
pigntannatannòkieferpine
rogoraaichla...eicheoak
salesšola...weidewillow

Vos corelaa

Ligamm de foeura

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.