Lengua emiliana
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
L'Emilian (nom nativ: Emijan, Emilian, Emiglian) l'è ona lengua romanza gall-italega. Formad a soa voeulta di variant, l'è parlad ind la region storega de l'Emilia, che la comprend i province de Piasenza, Parma, Resg, Modena, Ferrara e una quai part de la provincia de Bologna (con denter el sò cap-loeugh, e fin al fium Siller, perchè de poeu la scomenza la Romagna). L'emilian l'è parlad anca in d'una quai part de la provincia de Rovigh, e precisament in quel'area ciamada la Transpadana Ferraresa, che fina al 1815 la fasiva part del Istat de la Gesa e in de la provincia de Mantua, foeura che per el Volt Mantoan, e anca ind la provincia de Cremona (Casalasch) e ind i comun de la provincia de Lod tacad a Piasenza (San Roch, Caseli Landi e Guardamei)
 |
Quest articol chì l'è scrivud in lombard, con la Noeuva Ortografia Lombarda |
L'Emilian l'è anca parlad in Toscana, in tuta la Provincia de Massa-Carrara (indoa a gh'è fort influenze del ligurin) e in vari frazzion del comun de Sambuca Pistojesa.
'Na koiné emiliana l'è no esistida par secoi, donca tute i variant i gh'han di tradizzion in de per lor, ma di prim proget de koiné e ortografia unifegada inn stad fad a la fin di an 2010 (Koiné Emijana).
Remove ads
Variant dialetai
- Grup ocidental (cont di carateristeghe insubreghe, ligurine e piemontes)
- Dialet piasentin
- Dialet oltrapadan (de transizzion cont el Lombard): parlad in de l'Oltrapò Paves sota de Voghera.
- Dialet bobies: parlad a Bobi e in del su territori.
- Dialet parmesan
- Dialet casalasch
- Grup central (emilian pussee pur)
- Grup oriental (cont di carateristeghe romagnœule)
- Grup setentrional (cont di carateristeghe venete)
- Grup meridional (cont di carateristeghe toscane e ligurine)
Remove ads
Esempi de lengua
- Lombard ocidental (NOL): El scorbat l'eva rubad de una fenestra un toch de formai; scrusciad in scima a un arbor, l’era ’dree a magnàll, quand che la golp l'ha vedud; la gh'eva propi na fam de lov.
- Paves: Al crov l'aviva rubaa da una finestra un toch ad furmagg; pugiaa ins la sima de un'albra, l'era lì par mangiàssal, quand la vulp l'ha vist; la gh'aviva propi fam.
- Cremones (mis’c lombard-emilian): El curnàcc l'ìva rubàat da 'na finèstra 'n tòch de furmàgg/furmàj. Pugiàat insìma a 'na piànta, l'éra lé lé per mangiàssel, quand la vulp la l'ha vist; la gh'ìva fam dal bòon.
- Emilian ocidental:
- Bobies: U crov l'eva robä da ona fnestra on toch ad formai. Pugiä en sima a ona pianta, l'era pront a mangiässol, quand ra vulp a l'ha vist: a gh'eva propi ona fam da lu.
- Casalasch: Al curnàcc l’äva rubä da ‘na fnëstra ‘n tòch ad furmàj. Pugiäa ‘nsüma a ‘na piänta l’éra lê lê par mangiäa-l, quänd la vulp al l’ha vêst. La gh’äva pròpia 'na bèla fàm.
- Parmesan: Al corv l'äva robä da 'na finestra 'n toch äd formai. Pozä in sima a 'na pianta, l'era lì lì par magnärsel, quanda la volpa l'al veda; la gh'äva fam dabon.
- Piasentin: Al crov l'äva rubä da 'na finestra un toch ad furmäi. Pugiä in sima a un ärbul, l'era lì par mangiäl, quand la vulp al l'ha vist; la gh'äva dabon fam a bota.
- Emilian central:
- Carpesan: Al corev l'iva tolt da 'na fnestra un p'caun 'd furmai; pugè in sema a 'n älber l'era praunt a magnärsel quand 'na volpa al vdé; la gh'iva dimondi fam.
- Modenes: Al corv l'aviva rubä da 'na fnestra un toch ed furmai; apolaiä in dla zema d'un älber, l'era lè lè da magnärel, quànd la voipa al vëdd; l'éra dimondi famäda.
- Regian: Al crov l'iva rubä da 'na fnestra un pess ed furmai; pularä in sema a un älber, l'era lé lé per magnärel, quànd la vòulpa al ved; la gh'iva propria la lova.
- Emilian nord-oriental:
- Ferares: Al corav l'eva rubâ da 'na fnestra un pezz ad furmai; pugiâ ad sora 'n arbul, l'era pront par magnarsal, quand la volp al l'ha vist; la gh'eva propria fam.
- Finales: Al corav l'iva rubâ da na fnestra un pcon ad furmai; pugiâ in vetta a n'arbul, l'era pront a magnarsal, quando la volp la l'ha vist; la gh'iva propria fam.
- Guastales: Al curnach l'ava ciavâ da 'na fnestra un toch ad furmai; pustâ in sima a 'n arbul, l'rra prunt par magnaral, quand la vulp a l'ha vist; la gh'ava fam dimondi.
- Mantuan: La curnacia l'eva rubâ da 'na fnestra 'n toch ad formai; pustaa in sima a 'na pianta, l'era prunt par magnarsal, quand la vulp la l'ha vist; la gh'eva propria fam.
- Mirandoles: Al corv 'l iva rubâ da na fnèstra un pcon ad furmai; pugiâ in sima a 'n albar, l'era pront a magnarsal, quand la volp la l'ha vist; la gh'iva propria fam.
- Emilian sud-oriental:
- Argentan: Al corv l'eva ciavä da 'na fnestra un con ad furmai; pugiä in veta a 'n ärbul, l'ira dria a magnäral, quänd la volp al vedd; l'ira purassè afamäda.
- Bolognes: Al corv l'aveva rubä da una fnestra un pzulen ed furmai; apugiä in vëtta a un alber, l'era drî par magnärel, quand la vaulp al le vest; l'aveva propi una gran sghessa.
- Centes: Al corv l'aviva guzzä un pcòn/tòch ed furmai ed 'na fnestra. Pugiä in veta a 'n älber, l'era pront par magnäral/magnärsal, quänd la vaulp l'eva catä, la gh'aviva 'na bela gossà.
- Comaces: Al corv l'eva rubâ da 'na fnastra un toch at furmaj; apugiâ at sauvra un ärbal, l'ira praunt a magnärsel, quand la vaulp la l'ha vëst; l'ira propri (daveira) afamâ.
- Emilian meridional:
- Cararin: 'L corv i avev robat da 'na fnè 'n toch d' formai; sitat 'nt la zima 'd 'n alber, i er lì lì p'r magnars'l, ma pò la golpa i l'ha vist; a l'avev propi fama.
- Lunigianes de sora: Al crou eu rubà da 'na fnestra an toch ad formagg; asdà an cima a 'na pianta, a l'era pront a mangiarsal, quand a 'na gorpa a l'ha vist; a gh'eu propri fama.
- Lunigianes de sota: 'R crovo ghi avé robà da 'na fnestré 'n toco 'd formaghio; acovà 'nt la zime 'd 'n arbro, ghi eré lì lì p'r manghiarslo, quand ei ch'la gorpe i l'ha mirà; l'ere davero afamà.
Remove ads
Vos corelade
Ligam de foeura
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads