Gandì

Gandì (Gandín in Insübregh) l'è un cumün de la Val Seriana che 'l se tröa a vint-quater chilometer de Berghem a 550 meter sura 'l nivel del mar. El cünta 5 434 abitant (dato del Desember 2015^[1]), cont ona süperfis de 29,1 km² e ona densità de popolaziun de 187 ab./km².

Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada.

Gandì Comun
Gandì - Sœmeanza
Dats aministrativ
Stat	Italia
Rejon	Lombardia
Provinça	Berghem
Capolœg	Gandino
Politega
Sindeg
Orgen lejislativ	Consili comunal
Territore
Coordinade	45°48′42″N 9°54′11″E
OSM	46185
Voltituden	553 m s.l.m
Superfix	29,03 km²
Abitants	5 121 ab. (1º genar 2023)
Densitaa	176.4 ab./km²
Confin	Cazzà, Léf, Sùer, Énden, Ranzanìch, Casnìch, Serét, Clüsù, Pèa, Ruèta e Nòsa
Fus orari	UTC+01:00 e UTC+02:00
Varie
Prefiss	035
Codex postal	24024
Sigla autom.	BG
Codex ISTAT	016108
Codex catastal	D905
Sant protetor	Ponsian I
Cl. climatega
Cl. sismega
Localizazion
Gandì - Localizazion
Sit istituzional

L'Istoria del Paes

Gandì 'l par che 'l gh'abia i so redis in de la prima mitaa del quint secul inans de Crist. El prenzipi del so clu istoregh, Gandì 'l ghe l'ha 'vüü in de l'etaa de mezz: l'è del 6 de Lüj de l'an 1233 l'at de emanzipassiun, cunt el qual el popul gandines el s'è ciapaa la libertaa di duè füdataj. El palpee de l'at, lungh un bel 6,5 meter, l'è ancamò tegnüü in paes al didincö.

Düranta la segunda guera mundiala, in di agn de l'ucüpassiun di nazi-fascista, hin staa scundüü a Gandì di Giüdee vegnüü de föra. La gent che l'ha tolt part a chel' uperassiun de jüd chi l'è stada tanta e, anca se 'l paes l'è staa restelaa di fascista pü völt, la red de prutessiun l'è restada franca e de Giüdee n'è 'gnüü depurtaa gnanca vün. El 25 de avril del 1948, i Giüdee traa al segür a Gandì, gh'han daa al cumün un palpee de rengrassiament. El 9 de avust del 2004, l'Istitüt Yad Vashem de Gerüsalem el gh'ha daa al Vincenzo Rudelli, al Giovanni Servalli e ai spus Francesco Lorenzo e Maria Chiara Nodari e Bortolo e Battistina Ongaro, la volta unurifescensa de giüst intra i nassiun.^[2]

Lengua

La parlada de Gandin l'è vöna de quij parlad lumbard un puu particular già che, tra l'olter, l'ha mantegnüü, fin al didincö, la cumbinassiun cunsunantega "pl", "cl", "fl", "bl" (plöf, "claf", "glazz", "flur", "blàa", inscambi di püssee cumün "piöf", "ciaf", "giazz", "fiur", "biàa") e 'l spustament vucalegh de "a" a "e" ("egua" inscambi di püssee cumün "agua" u "acqua"): düü trat tipegh e cumünabej del Rumanc e del Lumbard Alpin.^[3]

Evulusiù demogràfega

L'andament del nümer dei abitant del cumün de Gandìn l'è mostraa in de la tabela chì suta

Abitant censid

Galleria de Foto

• 
  Palass Loverini
• 
  Panurama
• 
  Vedüda de la Baselega