Mecànega quantìstega

La mecànica quantìstica o fìzica quantìstica l'è la teurìa che decrìf el comportamènt de la matéria, de la radiasiù e le interasiù 'ntra le dò, con atensiù particolàr ai fenòmeni tìpich de la scàla de longhèse o de energìa atòmica e subatomica.^[1]

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

El fìzich todèsch Max Planck (1858-1947) l'è stat el prim a descrìer el concèt de "quanto" endel sò stüde del 1900 "Ueber die Elementarquanta der Materie und der Elektrizität" (Entùren ai quanti elementar de la matéria e de l'eletricità)

Come caraterìstica fondamentàl, la mecànica quantìstica la descrìf la radiasiù^[2] e la matéria^[3] tat come fenòmeno ondulatóre che come partezèla, al contràre de la mecànica clàsica, endoche per ezèmpe la lùce l'è discriìda apéna come ónda o l'eletrù apéna come 'na partezèla elementàr. Chèsta proprietà difìcil de entöéser, ciamàda dualismo onda-partezèla,^[4] l'è a l'urìgin de töcc i falimèncc de töte le teurìe clàsiche svelöpàde 'nfìna al sècol XIX. La relasiù 'ntra natüra ondulatòria e natüra corpusculàr de le partezèle l'è definìda endel "prensépe de complementarità" e formalizàda endel prensépe de endeterminasiù del Heisenberg^[5].