Amerika ki te Tonga
paparahi / From Wikipedia, the free encyclopedia
He tuhipānui tēnei mō te paparahi. Tirohia ‘Tai Tonga o te Hononga-o-Amerika’ mō te wāhanga whakatetonga o te HOA.
Rahi | 17,840,000 km2 |
---|---|
Taupori | 385,742,554 (2011, 5th) |
Taupori kiato | 21.4/km2 |
Ingoa tangata | Amerika ki te Tonga |
Whenua | 12 (Mātai Whenua Tōrangapū) |
Takiwā whirinaki | 3 |
Reo | Reo Pāniora, Reo Pōtikī, Reo Quechua me ētahi atu reo maha |
Wāhiwā | UTC-2 ki UTC-5 |
Ētahi atu tāone hira | Rārangi rohe metropolitan ki Amerika-ki-te-Tonga São Paulo Lima Bogotá Rio de Janeiro Santiago Caracas Buenos Aires Salvador Brasília Fortaleza |
Ko Amerika-ki-te-Tonga tētahi paparahi ki te tuakoi uru, ā, mō te nuinga, ki te tuakoi tonga, ahakoa he wāhanga hoki tōna ki te tuakoi raki. E ai ki te tauira e whakamahia ki ngā whenua kōrero reo Pāniora me te nuinga o Amerika-ki-te-Tonga, he wāwāhanga noa iho te raro-paparahi nei o te paparahi nui o Amerika.
Rere ana te Moananui-a-Kiwa ki tōna taha hauāuru me te Moana Ranatiki ki te raki me te rāwhiti, ā, takoto ana te Moana Karipiana me te paparahi o Amerika-ki-te-Raki ki tōna māuru. Tekau mā rua ōna wehenga motuhake: Āketina, Poriwia, Parīhi, Koromōpia, Hiri, Ekuatoa, Kaiana, Parakai, Perū, Hurināme, Urukoi me Wenehūera; ā, e rua ōna wāhanga motuhaketanga-kore: Guiana Wīwī, tētahi tānga tāwāhi o Wīwī, me ngā Moutere Falklands/Malvinas, tētāhi Takiwā Piritene Tāwāhi (ahakoa ka tautohea e Āketina). Tāpiri ake ki ēnei, ka taea hokia ngā Moutere ABC o Hōrana, me Trinidad me Tobago te tautohua hei wāhanga o Amerika-ki-te-Tonga.
He rahinga whenua 17,840,000 km2 tō Amerika-ki-te-Tonga (paparahi tuawhā whai muri i a Āhia, Āwherika me Amerika-ki-te-Raki), ā, 371,090,000 ōna kainoho (tuarima whai muri i a Āhia, Āwherika, Ūropi me Amerika-ki-te-Raki). Ko Parīhi, Koromōpia, Āketina, Wenehūera me Perū ngā whenua taupori maha rawa (ā-raupapa). Noho ai te nuinga o tō te paparahi taupori ki ngā takutai hauāuru, rāwhiti hoki, he ruarua noa iho ngā kainoho ki ngā rohe ōroto, rohe whakatetonga.
Tū tiketike ana ngā Maunga Andes ki te wāhanga hauāuru o Amerika-ki-te-Tonga. Hei aronga kē, he raorao ki ngā wāhanga whiti reira rere ai ngā awa Amahona, Orinoco me Paraná. Takoto ana te nuinga o te paparahi nei ki te tai pārū. He mea tuku iho ngā ahurea, momopori o Amerika-ki-te-Tonga i ngā taunekeneke i wāenganui i ngā tāngata taketake, ngā kaiwhara Ūropi, ngā manene, me ngā pononga Āwherika. Nō te roanga o te tāmitanga, kōrero ai te nuinga o ngā wae Amerika-ki-te-Tonga i te ngā reo Pāniora, reo Potukara rānei, ā, whakaatu ai ngā hapori me ngā wehenga i ngā tikanga o te Tūpori Hauāuru.