Васил Златарски

Васил Николов Златарски (14 ноември 1866 – 15 декември 1935) е еден од најистакнатите бугарски историчари, медиевисти, археолози и епиграфи, сметан за патријарх на бугарската историографија. Неговиот монументален труд „Историја на бугарската држава во средните векови“ во три тома останува едно од најзначајните достигнувања во бугарската историска наука, поставувајќи ги темелите за систематско проучување на средновековната бугарска историја. Златарски е првиот предавач по историја на Софискиот универзитет кој се занимавал со систематска научна дејност, а неговото наследство продолжува да влијае врз бугарската медиевистика.

Васил Златарски
Роден(а)	14 ноември 1866(1866-11-14) O.S. Велико Трново, Османлиска империја (present-day Bulgaria)
Починал(а)	15 декември 1935(1935-12-15) (возр. 69) Софија, Царство Бугарија
Почивалиште	Central Sofia Cemetery 42°42.754′N 23°20.025′E
Националност	Bulgarian
Занимање	историчар
Сопружник	Славка Маркова
Роднини	Georgi Zlatarski (brother)
Академска заднина
Установа	Saint Petersburg University Berlin University
Академска работа
Установи	Sofia University Bulgarian Academy of Sciences

Ран живот и образование

Васил Златарски е роден на 14 ноември 1866 година во Велико Трново, во семејството на учителот Никола Златарски (1823–1875), познат како Никола Златарски, и Анастасија Каранџулова. Неговиот татко бил активен учесник во црковно-националните борби на Бугарите во Османската Империја и еден од истакнатите дејци во Трново. По смртта на татко му, семејството се соочило со финансиски тешкотии, но Васил успеал да добие добро образование благодарение на поддршката од роднини и локалната заедница.

Златарски завршил средно образование во Велико Трново, а потоа се запишал во Петропавловската духовна семинарија во Лјаскивец, каде што покажал голем интерес за историјата и филологијата. Во 1887 година, благодарение на стипендија од бугарската влада, заминал да студира во Русија, на Историско-филолошкиот факултет на Универзитетот во Санкт Петербург. Таму учел кај реномирани професори како Василиј Кључевски и Константин Бестужев-Рјумин, кои имале големо влијание врз неговото научно формирање. По дипломирањето во 1891 година, Златарски продолжил со постдипломски студии во Берлин, каде што се специјализирал во византиска историја и археологија под менторство на познатиот византолог Карл Крумбахер.

Академска кариера

По враќањето во Бугарија во 1893 година, Златарски бил назначен за учител во Првата машка гимназија во Софија. Во 1895 година станал предавач по бугарска историја на Софискиот универзитет „Св. Климент Охридски“, каде што подоцна бил избран за редовен професор (1901) и декан на Историско-филолошкиот факултет. Тој бил првиот бугарски историчар кој вовел систематски пристап во изучувањето на националната историја, комбинирајќи извори од бугарски, византиски, латински и други архивски материјали.

Златарски бил активен член на Бугарска академија на науките (БАН), каде што од 1901 година бил дописен член, а од 1904 година – редовен академик. Тој бил и долгогодишен секретар на Историско-филолошкиот оддел на Академијата, придонесувајќи за развојот на научните истражувања во Бугарија.

Научен придонес

Најзначајниот труд на Златарски е „Историја на бугарската држава во средните векови“, објавен во три тома помеѓу 1918 и 1940 година (последниот том бил објавен постхумно). Ова дело е првото сеопфатно и научно засновано истражување на бугарската средновековна историја, опфаќајќи го периодот од основањето на Првата бугарска држава (681) до падот под османска власт (1396). Златарски детално анализирал голем број извори, вклучувајќи византиски хроники, старобугарски натписи и археолошки наоди, со што поставил стандарди за историската методологија во Бугарија.

Последни години и смрт

Во последните години од својот живот, Златарски продолжил интензивно да работи на своите научни проекти, и покрај влошеното здравје. Тој починал на 15 декември 1935 година во Софија, на 69-годишна возраст. Неговата смрт била голема загуба за бугарската наука, но неговото дело продолжило да се изучува и да служи како основа за идните генерации историчари.