Ден на македонската револуционерна борба

Ден на македонската револуционерна борба — државен празник кој се празнува на 23 октомври во Република Македонија.^[1] Празникот се празнува од 2007 година кога бил донесен и изгласан новиот закон за државни празници.^[2][3] Денот е неработен.^[4]

Ден на македонската револуционерна борба
Плакат по повод првата прослава на празникот
Наречен и	Ден на револуционерната борба
Го празнува(ат)	Македонија
Значење	основање на македонската револуционерна организација во Солун
Датум	23 октомври
Прослава	сенароден собир, концерти, спортски настани, доделување награди
Обичаи	положување на венци
Поврзано	Илинден

Историска позадина

Празникот се празнува по повод основањето на Македонската револуционерна организација во Солун. Имено на 23 октомври 1893 година во куќата на солунскиот книжар Иван Хаџи Николов во Солун се собрале шестмина млади мажи за да ги ставаат основите на тоа, коешто ќе стане симбол и знаме на борбите на Македонците за слобода. Основоположниците биле: Христо Татарчев, Даме Груев, Петар Поп Арсов, Иван Хаџи Николов, Антон Димитров и Христо Батанџиев. Тие основаат конспиративна група, нарекувајќи ја македонски револуционерен комитет.

Организацијата се борела за ослободување на Македонија со сопствени сили, без помош од надвор. Формирањето на МРО значело почеток на организираното македонско револуционерно движење кое преку Илинден 1903 и Крушевската република, а потоа преку НОБ резултира со создавање современа самостојна македонска држава. Овој датум се поврзува со организираната борба на македонскиот народ и народите кои живееле во Македонија за формирање независна држава. Во политичка смисла, борбата за автономија значела формирање самостојна држава и затоа 23 октомври симболизира континуитет на македонската борба за независност.^[5]

Основачите на Македонскиот револуционерен комитет

Контроверзност

Дневниот весник „Вест“ со насловна страна на тема контроверзност на празникот

Бидејќи овој ден се смета за основање на ВМРО, македонската јавност идејата за овој ден да се прогласи за државен празник била прифатена со резерва. Македонската опозиција на чело со СДСМ била најмногу против прославата, бидејќи сметала дека партискиот роденден на ВМРО-ДПМНЕ не смее да се слави како државен празник.^[6]. Некои првоборци и преродбеници сметаат исто така дека тоа е празник во служба на големобугарската идеја.^[7]

Прослава

Во чест на Денот на Македонската револуционерна борба низ цела Македонија се случуваат разни свечености, концерти, спортски натревари. Официјалната свечена академија се одржува во Македонската Опера и Балет, каде се обраќаат високите државни лица и историчари од МАНУ.

Центарот за култура „Кочо Рацин“ во Кичево организирал изложба на фотографии и средба со кичевските писатели. Изложбата била насловена како „Фото сафари 2008“ и биле презентирани педесетина фотографии од 36 автори направени на поголем број локации во земјава под менторство на Сара Лин - уредник за фотографија во списанието National Geographic.^[8]

Во Битола се положуваат венци на споменикот на НОАВМ и споменикот на илинденците.^[9] Вечерта пред празникот студентите организираат манифестација наречена „Студентска комитска вечер“ на која се изведуваат монодрами и се прави заеднички коктел.^[10]

Празнични цитати

„На утрешниот ден 23 октомври пред 114 години во Солун е испишана вечната страна на Македонизмот. Овој ден денеска го славиме како - Ден на револуционерната борба. Овој ден секој Македонец го слави како ден кога е вкоренета идејата за конечно ослободување на Македонија и втемелување на националниот идентитет. Овој датум генерации пред нас го славеле, денеска и ние овде собрани се присетуваме на храбрите дела на нашите предци, а 23 октомври ќе го слават и идните генерации, зошто тој претставува коренот на нашата држава.“

—Горан Арсовски, претседател на советот на општина Кисела Вода

„Ова е голем дел за македонскиот народ. Овде сите заедно треба да ја почувствуваме гордоста на нашите прадедовци и дедовци кои токму од ВМРО и револуционерната идеја ја црпеле својата морална и физичка сила. Љубовта кон Македонија, за нив била поголема од љубовта кон соспствениот живот. Нивната саможртва, нивната верба во господа, нивниот посветеност, нивните зборови кои сега се паметници на нашиот пат, нивните оставени аманети, се само еден мал дел кој не обврзува нас и генарациите кои доаѓаат по нас, да се присетуваме и да ја славиме нашата историја.“

—Џорџе Арсов, градоначалник на општина Кисела Вода

Награда „23 Октомври“

Главна статија: Награда „23 Октомври“

Поради важноста на историскиот настан на 23 октомври, Владата на Република Македонија во чест на празникот востанови доделување на наградата „23 Октомври“.^[11] Таа се доделува како највисоко признание за долгогодишни остварувања во областа на науката, културата, образованието, заштитата и промоција на државните интереси, вредности и културно-историското наследство на Македонија. Во една година наградата може да се додели најмногу на пет лица. Паричниот износ на наградата изнесува 10 просечни плати исплатени во последните три месеци од тековната година. Први добитници на наградата се етнологот Танас Вражиновски, Тахир Зајази, истакнат педагог и методичар и Гане Тодоровски, афирмиран поет, критичар, преведувач, и книжевен полемичар.^[12] Наградата се доделува во Свечената сала на Собранието на Република Македонија.^[13]