Енвер Хоџа

From Wikipedia, the free encyclopedia

Енвер Хоџа
Remove ads

Енвер Хоџа (Ѓирокастро, 16 октомври 1908 - Тирана, 11 април 1985 ), бил албански политичар и државник, од 1948 година прв секретар на ЦК на Албанската работничка партија. Тој бил врховен предводител на Народна Република Албанија од крајот на Втората светска војна до неговата смрт. Исто така бил и премиер на Албанија во периодот од 1944 до 1945 година.

Thumb
Енвер Хоџа

Ран живот и образование

Енвер Хоџа е роден на 16 октомври 1908 година во Ѓирокастро, град во јужна Албанија, во близина на границата со Грција. Неговиот татко, Халил Хоџа, бил трговец со текстил кој често патувал низ Европа, додека неговиот стрико, Хисен Хоџа, имал значително влијание врз младиот Енвер, особено во однос на албанскиот национализам. Хоџа потекнувал од муслиманско семејство од беговската класа, но самиот тој подоцна се декларирал како атеист, во согласност со комунистичката идеологија.

По завршувањето на основното образование во Ѓирокастро, Хоџа се запишал во францускиот лицеј во Корча, каде што се запознал со идеите на социјализмот и марксизмот. Во 1930 година добил стипендија за студии во Франција, каде студирал природни науки на Универзитетот во Монпелје, но не ги завршил студиите. Подоцна работел во албанското конзуларство во Брисел, Белгија, каде продолжил да се занимава со марксистичка литература и да се поврзува со комунистички кругови. По враќањето во Албанија во 1936 година, работел како наставник по француски јазик во Корча.

Remove ads

Политичка кариера

Почетоци и Втората светска војна

По италијанската инвазија на Албанија во 1939 година, Хоџа се вклучил во антифашистичкото движење. Во ноември 1941 година, тој бил еден од основачите на Комунистичката партија на Албанија (подоцна преименувана во Партија на трудот). Во 1943 година, на возраст од 34 години, бил избран за прв секретар на партијата, позиција што ја задржал до крајот на животот. За време на Втората светска војна, Хоџа предводел герилски отпор против италијанските и германските окупатори, организирајќи го Народноослободителното движење на Албанија. Неговото лидерство во отпорот му обезбедило значителна популарност и политичка моќ.

По ослободувањето на Албанија во ноември 1944 година, Хоџа ја консолидирал власта, воспоставувајќи комунистичка влада. Тој станал премиер на привремената влада, а подоцна и министер за надворешни работи и одбрана.

Владеење и политика

Хоџа го моделирал своето владеење според сталинистичкиот систем на Советскиот Сојуз, воведувајќи централизирана економија, национализација на индустријата и колективизација на земјоделството. Неговиот режим се карактеризирал со строг политички надзор, ограничување на слободите и масовна пропаганда. Хоџа бил особено познат по својата параноја и репресии против политичките противници, вклучувајќи ги и сопствените соработници. Многумина биле егзекутирани или затворени под обвиненија за „ревизионизам“ или „предавство“.

Thumb
Мао Це Тунг и Хоџа

Албанија под Хоџа станала една од најизолираните држави во светот. По раскинувањето на односите со Југославија во 1948 година, поради несогласувањата со Тито, Хоџа се приближил до Советскиот Сојуз. Меѓутоа, по смртта на Сталин во 1953 година и политиката на десталинизација на Хрушчов, Хоџа ги прекинал односите и со СССР во 1961 година, обвинувајќи го за „ревизионизам“. Албанија потоа се свртела кон Кина на Мао Цедунг, но и овој сојуз завршил во 1978 година, кога Хоџа ја обвинил Кина за отстапување од марксизмот. Ова довело до речиси целосна изолација на Албанија од меѓународната заедница.

Еден од најконтроверзните аспекти на неговото владеење бил прогласувањето на Албанија за првата атеистичка држава во светот во 1967 година. Религијата била забранета, црквите и џамиите биле уништени или пренаменети, а свештениците биле прогонувани. Хоџа исто така иницирал изградба на илјадници бункери низ земјата, како дел од неговата опсесија со одбрана од надворешни закани.

Remove ads

Личен живот

Енвер Хоџа бил оженет со Неџмије Хоџа (1921–2020), исто така активна комунистичка политичарка, која имала значително влијание во албанската политика. Неџмије, родена во Битола, била член на Комунистичката партија од нејзиното основање и останала влијателна фигура дури и по смртта на Хоџа. Двојката имала три деца: два сина, Илир и Сокол, и една ќерка, Пранвера.

Смрт и наследство

Енвер Хоџа починал на 11 април 1985 година во Тирана од срцев удар, по долгогодишни здравствени проблеми поврзани со дијабетес и срцеви заболувања. По неговата смрт, власта ја презел Рамиз Алија, кој започнал постепена либерализација на режимот. Комунистичкиот систем во Албанија се уринал во 1991 година, а земјата се отворила кон демократијата и пазарната економија.

Наследството на Хоџа останува контроверзно. За некои, тој е симбол на албанскиот национализам и отпорот против странската доминација, додека за други е диктатор одговорен за економската стагнација, изолацијата и кршењето на човековите права. Неговите политики довеле до сиромаштија и заостанатост, а илјадниците бункери и денес стојат како потсетник на неговата параноична визија за одбрана. Документи и изложби, како оние во музејот во Тирана, ги прикажуваат суровостите на неговиот режим, вклучувајќи ги масовните чистки и прогонствата.

Remove ads

Надворешни врски

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads