Зурванизам

Зурванизам — сега веќе изумрена гранка на зороастризмот што го гледала Зурван како врвно божество на времето и просторот. Според ова верување, Зурван ги создал боговите близнаци — Ахура Мазда, богот на доброто, и Ангра Мајњу, богот на злото. Оваа идеја се разликува од маздаизмот, преживеаниот вид зороастризам, кој учи дека или Ахура Мазда и Ангра Мајњу се главни богови или дека Ахура Мазда сам го создал Ангра Мајњу.^[1]

Зурван е суштество што се бори против злите сили.

Зурван се сметал за извор и на доброто и на злото. Оваа идеја е слична на предисламската арапска замисла за судбоносното време. Зурванизмот се сосредоточувал на создавањето, судбината и крајот на светот, но неговото потекло останува неизвесно и сè уште се расправа од научниците. Идејата за времето како божествено суштество се појавува и во други култури. На пример, во грчката митологија, Хрон го претставува времето, иако понекогаш се меша со титанот Крон.^[2]

Историја

За потеклото на култот на Зурван сè уште се расправа. Некои веруваат дека зурванизмот се развил во рамките на зороастризмот како одговор на промените во религијата за време на доцната епоха на Ахеменидите. Други мислат дека Зурван бил постаро божество што постоело пред зороастризмот и подоцна било додадено кон него. Третото гледиште претполага дека зурванизмот настанал од влијанието на вавилонските и акадските религии врз зороастризмот.^[3]