Кралот Карол I (1839–1914), роден како Карл Ајтел Фридрих Зефиринус Лудвиг од Хоенцолерн-Зигмаринген, бил првиот крал на Романија и една од клучните фигури во создавањето на модерната романска држава. Неговото 48-годишно владеење (1866–1914) е најдолгото во романската историја и е обележано со значајни воени, економски и културни достигнувања. Тој ја водел Романија кон независност, ја модернизирал нејзината економија и воспоставил династија што владеела до 1947 година.
Принцот Карл од Хоенцолерн-Зигмаринген, на 6 години
Карол I е роден на 20 април 1839 година во Зигмаринген, во Кнежевството Хоенцолерн-Зигмаринген, дел од Прусија (денес дел од Германија). Тој потекнувал од католичката гранка на династијата Хоенцолерн, позната по својата воена и политичка традиција. Неговиот татко, Карл Антон, бил кнез на Хоенцолерн-Зигмаринген, а неговата мајка, Жозефина од Баден, била поврзана со француската династија Бонапарт. Карол бил воспитан во строг воен и дисциплиниран дух, типичен за пруската аристократија. Студирал во Дрезден и се приклучил на пруската армија, каде што станал офицер, стекнувајќи искуство во воените и административните работи.
Во 1850 година, неговиот татко абдицирал од кнежевската титула, а кнежевството било анектирано од Прусија, што го оставило Карол без директна наследна титула. Ова го направило подготвен да прифати нови предизвици, вклучително и повикот да стане владетел на Романија.
Remove ads
Избор за кнез на Романија
Романија и околните држави околу 1866 година.
Во 1866 година, Романија (тогаш позната како Обединети Романски Кнежевства) била во политичка криза. Претходниот владетел, Александру Јоан Куза, бил соборен поради неговите авторитарни реформи и тензии со моќните земјопоседници. Романските политичари, предводени од Јон К. Браќану, барале странски кнез за да ја стабилизираат земјата и да ја зајакнат нејзината позиција меѓу европските сили. Првично, понудата била упатена до Филип од Фландрија, брат на белгискиот крал Леополд II, но тој ја одбил. По препорака на Наполеон III, францускиот император, и со поддршка од Ото фон Бизмарк, прускиот премиер, Карол бил избран за кнез на 20 април 1866 година, на неговиот 27-ми роденден.
Карол пристигнал во Романија на 10 мај 1866 година, патувајќи инкогнито низ Австрија поради политичките тензии меѓу Прусија и Австрија. Тој бил дочекан во Букурешт со ентузијазам, иако зборувал само француски, бидејќи сè уште не го владеел романскиот јазик. Наскоро го усвоил романското име „Карол“ и се заколнал да ги почитува законите на Романија и да ја заштитува нејзината територијална целовитост.
Remove ads
Рани години на владеење (1866–1881)
Раните години од владеењето на Карол биле предизвикувачки. Романија била сè уште под номинална османлиска власт, а земјата била економски и политички нестабилна. Карол, како Германец во земја со силно франкофилско расположение, се соочил со недоверба. За време на Француско-пруската војна (1870–1871), неговото германско потекло предизвикало антипатија, а во 1870 година радикалните либерали во Плоешти организирале бунт (познат како „Република Плоешти“), обидувајќи се да го соборат. Бунтот бил задушен за помалку од 24 часа, но Карол сериозно размислувал за абдикација.
Сепак, Карол постепено ја консолидирал својата власт преку сојуз со конзервативците, што предизвикало тензии со либералите предводени од Браќану и К.А. Росети. Во 1866 година, романскиот парламент ја усвоил Уставот од 1866 година, еден од најнапредните во тоа време, кој гарантирал приватна сопственост, слобода на говор и печат, и укинување на смртната казна во мирнодопски услови. Сепак, уставот забранувал државјанство за нехристијани, што главно ги погодило Евреите.
Руско-турската војна и независност (1877–1878)
Романија и околните држави во 1878, после Берлинскиот договор и меѓународното признание на романската независност.
Клучен момент во владеењето на Карол I бил Руско-турската војна (1877-1878), во која Романија се вклучила на страната на Русија против Османлиското Царство. Карол лично ги предводел романските трупи, преземајќи ја командата на руско-романската армија за време на опсадата на Плевен. Неговото воено лидерство му донело почит и го зајакнало неговиот авторитет. По победата, Романија ја прогласила својата независност на 9 мај 1877 година, а со Берлинскиот договор од 1878 година била признаена како суверена држава. Како дел од договорот, Романија ја добила Северна Добруџа, но морала да ја предаде јужна Бесарабија на Русија, што предизвикало незадоволство.
Remove ads
Прогласување за крал (1881)
На 15 март 1881 година, романскиот парламент ја прогласил Романија за кралство, а Карол бил крунисан за прв крал на 10 мај 1881 година. Круната, позната како „Челична круна“, била изработена од челик од заробено османлиски топ во Плевен, симболизирајќи ја борбата за независност. Неговата сопруга, Елизабета од Вид, станала првата кралица на Романија. Карол бил крунисан во Букурешт, а неговото владеење како крал означило ново поглавје во романската историја.
Remove ads
Модернизација на Романија
Карол I бил посветен на модернизацијата на Романија по западен модел, но неговото владеење било обележен и со предизвици поради руралниот карактер на земјата.
Економски развој: Карол го поттикнувал развојот на индустријата, трговијата и финансиите. Тој наредил изградба на првиот постојан мост преку Дунав помеѓу Фетешти и Чернавода, проектиран од романскиот инженер Ангел Салигни. Мостот, кој бил најдолг во Европа во тоа време, ја поврзал новопридобената Добруџа со остатокот од земјата. Карол, исто така, ја поддржувал изградбата на железници и урбаниот развој во Букурешт.Замокот ПелешВоена реформа: Како поранешен пруски офицер, Карол го реорганизирал романската армија, правејќи ја една од најдисциплинираните во регионот. Неговиот авторитет во воените прашања бил неприкосновен.
Културни иницијативи: Карол го изградил замокот Пелеш во Синаја, во германски стил, кој станал еден од најубавите замоци во Европа и популарна туристичка атракција. Тој, исто така, ја поддржувал уметноста и книжевноста, а неговата сопруга Елизабета (позната како Кармен Силва) била писателка и промоторка на културата.
Сепак, Карол бил критикуван за занемарување на руралните проблеми, особено сиромаштијата и земјишниот глад меѓу селаните. Ова кулминирало во селанското востание од 1907 година, кое било сурово задушено, со илјадници жртви.
Remove ads
Надворешна политика
Карол I бил искусен дипломат и ја водел романската надворешна политика со цел да ја заштити територијалната целовитост на земјата. Во 1883 година, тој потпишал таен сојуз со Германија и Австро-Унгарија, кој останал државна тајна до Првата светска војна. Овој сојуз бил насочен против руската експанзија, особено по загубата на Бесарабија. Карол, исто така, одржувал добри односи со другите европски сили, вклучително и Франција, поради нејзиното културно влијание во Романија.
Во 1913 година, за време на Втората балканска војна, Романија интервенирала против Бугарија и ја анектирала Јужна Добруџа по Договорот од Букурешт, со што го зацврстила регионалниот статус на земјата.
Remove ads
Личен живот
Карол се оженил со Елизабета од Вид во 1869 година, но нивниот брак бил обележан со емоционална оддалеченост. Тие имале само едно дете, принцезата Марија, која починала на четиригодишна возраст во 1874 година. Ова било голем удар за Карол, кој останал без директен наследник. Поради тоа, тој го именувал својот внук Фердинанд, син на неговиот постар брат Леополд, за наследник на престолот.
Карол бил познат по својата строгост, дисциплина и посветеност на должноста. Неговата сопруга Елизабета изјавила дека „носел круна дури и во сон“. Тој бил прецизен и се обидувал да наметне пруски вредности во романското општество, што често предизвикувало отпор кај локалното население, кое било под влијание на француската култура.
Remove ads
Последни години и смрт
Кон крајот на неговиот живот, Карол се соочил со предизвици поради избувнувањето на Првата светска војна. Тој сакал Романија да се приклучи на Централните сили (Германија и Австро-Унгарија), но романската јавност била претежно франкофилска и ја поддржувала Антантата. Ова предизвикало тензии, а неговата смрт на 10 октомври 1914 година во Синаја била удар за Тројниот сојуз, бидејќи Романија подоцна се приклучила на Антантата во 1916 година.
Карол бил погребан во манастирот Куртеа де Аржеш, традиционалното почивалиште на романските кралеви. Неговиот внук Фердинанд I го наследил престолот.
