Кизил (река)

Кизил или Кизилирмак (турски: Kızılırmak = „Црвена Река“), во антиката наречена Халис (старогрчки: Ἅλυς) — најдолга река во Турција што извира и завршува во земјата. Искористена е за хидроенергетски потреби и наводнување на оризови полиња, но не е пловна.

41°44′04″N 35°57′23″E

Кизил Kızılırmak
Река
Кизил кај Искилип
Земја	Турција
Притоки
- леви	Деврез, Ѓок
- десни	Делиџе
Градови	Сивас, Киршехир, Крккале
Извор
- место	Имранли, Sivas Province
- височина	2.000 м
- координати	39°48′N 38°18′E
Утока	Црно Море
- местоположба	Бафра, Самсун
- височина	0 м
- координати	41°44′04″N 35°57′23″E
Должина	1.355 км
Сливот на Кизил Сливот на Кизил
Рамсарско подрачје
Службен назив: Делта на Кизилирмак
Прогласено:	15 април 1998 [1]

Географија

Реката е долга вкупно 1.355 км.^[2] Извира во Источна Анадолија и тече на запад, свртува на југозапад, па образува широк лак. Продолжува на запад, па на северозапад, минувајќи североисточно од езерото Туз, а потоа на север и североисток, каде ѝ се придружува големата притока Делиџе. Тече цик-цак до утоката на реката Деврез, а потоа назад кон североисток, се соединува со реката Ѓок и завршува во Црното Море (41.72°N 35.95°E / 41.72; 35.95 (Устие на Кизил)). На Кизил се изградени браните „Бојабат“, „Алтанкаја“ и „Дербент“.

Историја

Хетитите реката ја нарекувале Мараш-шантија, и ја исцртувала западната граница на нивната татковина. Во класичната антика, Кизил претставувал граница помеѓу Мала Азија и остатокот од Азија, како и меѓу Понт и Пафлагонија. Крај реката се одиграла Битката кај Халис (28 мај 585  г. п.н.е.)^[3] како погранично подрачје помеѓу Лидија на запад и Медија на исток. Ова важело сè додоека лидискиот цар Крез не ја преминал реката во походот против Кир Велики во 547 г. п.н.е. Крез ја изгубил војната, и Персија се проширила сè до Егејското Море.