Мариинско евангелие

Мариинско евангелие — средновековен македонски книжевен споменик кое потекнува од X или почетокот на XI век напишано на глаголица и пронајдено во скитот „Св. Дева Марија“ на Света Гора.

Мариинско евангелие
Руска државна библиотека
Страна од Мариинското евангелие
Година на изработка	Крајот на Х или почетокот на XI век
Материјал	пергамент
Големина	173 листа
Писмо	Глаголица

Настанокот на Мариинското евангелие некои го поврзуваат со територијата на северна Македонија, поради честата замена на со ( и сл.).^[1]

Ракопис

Ракописот потекнува од крајот на Х или почетокот на XI век и е напишан на 173 листа од пергамент со димензии 212-215х172-180 мм^[2].Без почеток и крај. Има 23 кватерниони, при што од првиот се зачувани само два листа (оние од Виена), додека рускиот дел од ракописот ги содржи следните 22 кватерниона^[2]. Целосно се зачувани кватернионите од 2 до 21, од 22^от кватернион недостасува 1 лист, а од 23^от недостасуваат 4 листа, додека листот 134 од московскиот дел на ракописот е изгубен и на негово место во XIV век е додаден лист напишан на кирилица^[2].

Писмо и записи

Писмото на ракописот е обла глаголица од македонски тип.^[2]. Според начинот на пишување на писмото се забележува дека тоа потекнува од познатата Охридска книжевна школа^[2]. Повеќето записи се кирилични, но најчесто со типикарска содржина^[2].

Правопис

Правописот на ракописот е со четири носовки и јотувана мала носовка во првична и поствокалска позиција^[2]. Буквата Ѕело се употребува на своето етимолошко место^[2]. Постои паралелна употреба на лигатурно и диграфно шт при што второто преовладува, особено во вториот дел на ракописот^[2]. Присутна е вокализација на еровите од македонски тип (замена на големиот ер со о и на малиот ер со е), како и деназализација (замена на големата носовка со чисти вокали - о и оу)^[2]. Регистрирана е архаична лексика, наследена од првобитниот кирилометодиевски превод на евангелскиот текст^[2].

Содржина

Првобитниот текст на ракописот го содржел полниот текст на четирите евангелија^[2]. Сега недостасуваат делови од Евангелието според Матеј (1-5,23) и Евангелието според Јован (18,14-29)и 21,17-25)^[2]. Виенските листови содржат дел од евангелието според Матеј (5,23-6,16)^[2].

Орнаментика

Според орнаментиката ракописот содржи знаменца, коцновки-плетенки и иницијали, со флорални елементи^[2]. Содржи и минијатури на Марко, Лука и Јован^[2].

Пронаоѓање

Ракописот е откриен во 1845 година од Виктор Григорович во скитот „Св. Дева Марија“ на Света Гора^[2]. Евангелието го добило своето име - Мариинско евангелие според местото на неговото пронаоѓање^[2]. Основниот дел на ракописот се чува во Руската државна библиотека во Москва, во збирката на Григорович под сигнатура Григ.6/Муз. 1689, а 2 листа има во Австриската национална библиотека во Виена под сигнатура Cod.slav.146^[2]. Овие листови уште пред 1845 се наоѓале во збирката на Антун Михановиќ, кој подоцна му ги подарил на Франц Миклошич^[2]. Овие два листа се последни од првиот кватернион на ракописот^[2].

Поврзано

„Мариинско евангелие“ на Ризницата ?

• Список на глаголични ракописи