Марија Фјодоровна (Дагмар Данска)

Марија Фјодоровна (26 ноември 1847 – 13 октомври 1928), родена како Марија Софија Фредерика Дагмар од Данска, била данска принцеза која станала руска императорка како сопруга на императорот Александар III. Таа е една од највлијателните личности во руската историја кон крајот на 19 и почетокот на 20 век, позната по својата добротворна работа, политичка активност и улогата како мајка на последниот руски император Николај II.

Марија Фјодоровна
Императорка Марија во 1881
Empress consort of Russia
На позиција	13 март 1881 – 1 ноември 1894
Крунисување	27 мај 1883
Роден(а)	Princess Dagmar of Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg 26 ноември 1847(1847-11-26) Yellow Mansion, Copenhagen, Denmark
Починал(а)	13 октомври 1928(1928-10-13) (возр. 80) Hvidøre House, Klampenborg, Denmark
Почивалиште	October 1928 Roskilde Cathedral, Denmark 28 September 2006 Saints Peter and Paul Cathedral, Saint Petersburg, Russia (reinterment)
Сопружник	Alexander III of Russia (в. 1866; died 1894)
Деца	Nicholas II Grand Duke Alexander Grand Duke George Grand Duchess Xenia Grand Duke Michael Grand Duchess Olga
Полно име Marie Sophie Frederikke Dagmar
Династија	Glücksburg
Татко	Christian IX of Denmark
Мајка	Louise of Hesse-Kassel
Вероисповед	Russian Orthodoxy prev. Lutheranism
Потпис

Биографија

Марија Фјодоровна е родена на 26 ноември 1847 година во Жолтиот дворец во Копенхаген, Данска, како принцеза Марија Софија Фредерика Дагмар. Била четврто дете и втора ќерка на принцот Кристијан од Шлезвиг-Холштајн-Зондербург-Гликсбург (подоцна крал Кристијан IX) и Луиза фон Хесен-Касел. Нејзиното семејство, иако дел од данската аристократија, првично не било особено богато или влијателно. Сепак, нејзиниот татко станал крал на Данска во 1863 година, по смртта на кралот Фредерик VII, што го направило Кристијан IX „дедо на Европа“ поради династичките бракови на неговите деца.

Марија имала пет браќа и сестри, вклучувајќи ги: Фредерик VIII, подоцна крал на Данска, Александра, која се омажила за британскиот крал Едвард VII, Георги I, крал на Грција и Тира, војвотка на Камберленд.

Марија израснала во скромна, но интелектуална средина, каде добила добро образование, вклучувајќи јазици, музика и танц. Нејзиното детство било обележано со блиски семејни врски, а нејзините родители ја воспитале со силно чувство за должност и одговорност.

Брак и преселба во Русија

Во 1864 година, Марија била свршена за рускиот престолонаследник Николај Александрович, најстар син на императорот Александар II. Оваа свршувачка била дел од дипломатските напори за зајакнување на врските меѓу Данска и Русија. Сепак, Николај починал во 1865 година од менингитис, оставајќи ја Марија во тага. Пред неговата смрт, Николај изразил желба неговиот помлад брат Александар (подоцна Александар III) да се ожени со Марија.

На 9 ноември 1866 година, Марија се омажила за Александар Александрович во Зимскиот дворец во Санкт Петербург. Пред бракот, таа се преобратила во православието и го добила името Марија Фјодоровна. Бракот бил успешен и среќен, заснован на меѓусебна почит и љубов, што било реткост за династичките бракови од тоа време. Марија брзо се приспособила на рускиот двор, иако на почетокот имала потешкотии со јазикот и строгите дворски протоколи.

Императорка на Русија (1881–1894)

По атентатот врз Александар II во март 1881 година, Александар III станал император, а Марија Фјодоровна императорка. За разлика од нејзиниот сопруг, кој бил конзервативен и скептичен кон реформите, Марија била попрогресивна и имала поголема наклонетост кон дипломатијата и културата. Таа се вклучила во добротворни активности, особено во поддршката на болници, училишта и Црвениот крст во Русија. Нејзината харизма и топлина ја направиле многу популарна меѓу рускиот народ.

Марија била активна во социјалните и културните аспекти на дворот, организирајќи балови, добротворни настани и поддржувајќи уметници. Таа, исто така, имала влијание врз нејзиниот сопруг во одредени политички одлуки, иако тој главно се потпирал на сопствените советници. Нејзините напори биле насочени кон зајакнување на монархијата и стабилноста на империјата.

Вдовица императорка и последни години

По ненадејната смрт на нејзиниот сопруг Александар III во 1894 година од бубрежна болест, Марија станала вдовица императорка на 47-годишна возраст. Нејзиниот син Николај II го наследил престолот, но Марија често била во несогласување со неговите одлуки, особено со влијанието на императрицата Александра Фјодоровна и Григориј Распутин. Таа се обидувала да го советува Николај, но нејзиното влијание било ограничено.

За време на Првата светска војна (1914–1918), Марија продолжувала со своите добротворни активности, помагајќи во организацијата на воени болници и поддршка на војниците. По Февруарската револуција во 1917 година и абдикацијата на Николај II, таа била принудена да го напушти Санкт Петербург. Живеела во Крим под заштита на Белата армија пред да избега од Русија во 1919 година.

Егзил

Марија прво се засолнила во Лондон кај нејзиниот зет, кралот Едвард VII, а подоцна се вратила во Данска, каде живеела во вила во Хвидоре, близу Копенхаген. И покрај загубата на нејзините два сина (Николај и Михаил) и трагедијата на руската револуција, таа останала активна во добротворни организации на руската емиграција. Никогаш не ја признала смртта на семејството на Николај II, надевајќи се дека тие преживеале.

Марија Фјодоровна починала на 13 октомври 1928 година во Хвидоре, Данска, на 80-годишна возраст. Во 2006 година, нејзините останки биле пренесени во Русија и погребани во катедралата Петар и Павле во Санкт Петербург, покрај нејзиниот сопруг Александар III, исполнувајќи ја нејзината последна желба.