Повратна заменка

Повратна заменка^[1] — заменка која е претходена од, и се однесува на, именка, придавка, прилог или заменка во една дел-реченица. Според теоријата на генеративната граматика, повратната заменка е анафора која мора да биде врзана со нејзиниот претходник. Во некои јазици има разлика меѓу повратни и неповратни заменки, но точните услови за да се одреди дали нешто е врзано или не зависи од јазикот.

Примери
Забележуваш дека се обвинуваш самиот себеси! Себеси си купив една тетратка.

Во македонскиот јазик повратни заменки се: „себе[се]“ — „се“, „себе[си]“ — „си“.

Повратни заменки во јазиците

Англиски

Во англискиот јазик како повратни заменки се користат:

• I (јас) - myself
• you (ти) - yourself
• he (тој) - himself
• she (таа) - herself
• it (тоа) - itself
• we (ние) - ourselves
• you (вие) - yourselves
• they (тие) - themselves

Сите повратни заменки се преведуваат на македонски со „себе[си]“ — „се“, „себе[си]“ — „си“.

Бугарски

повратни заменки акузатив датив целосно кратко целосно кратко себеси се на себеси си

Присвојно-повратни целосно кратко м.р. ж.р. с.р. мн. неоп. опр. неоп. опр. неоп. опр. неоп. опр. свой своят/своя своя своята свое своето свои своите си

Латински

За прво и второ лице латинскиот ги користи обичните форми на заменките. Повратните заменки се деклинираат по падежи, освен за номинатив и вокатив.

	еднина или множина
	м.р.	ж.р.	с.р.
номинатив	—
вокатив	—
акузатив	sē, sēsē
генитив	suī
датив	sibi
аблатив	sē, sēsē
локатив	sē, sēsē

Македонски

акузатив		датив
целосна	кратка	целосна	кратка
себе	се	себе	си

Во македонскиот постои и алтернативна целосна форма „себеси“, која се користи за нагласување. Покрај наведените повратни заменки, во македонскиот може да се искористат и присвојните заменки, како во примерите:

• Ана ѝ ја даде нејзината книга на Марија.
• Ана ѝ ја даде својата книга на Марија.

Словенечки

• Ana je dala Mariji njeno knjigo. (Ана ѝ ја дала на Марија нејзината книга.)
• Ana je dala Mariji svojo knjigo. (Ана ѝ ја дала на Марија својата книга.)

Српски

Примери за повратни заменки во српскиот (но и во хрватскиот, босанскиот, црногорскиот и српскохрватскиот) се:

• Ana je dala Mariji njenu knjigu. (Ана ѝ ја дала на Марија нејзината книга.)
• Ana je dala Mariji svoju knjigu. (Ана ѝ ја дала на Марија својата книга.)

Унгарски

• Beszélek magamról. (Јас зборувам за себе.)
• Beszélsz magadról. (Ти зборуваш за себеси.)
• Beszél magáról. (Тој (таа, тоа) зборува за себеси.)
• Beszélünk magunkról. (Ние зборуваме за себеси.)
• Beszéltek magatokról. (Вие зборувате за себеси.)
• Beszélnek magukról. (Тие зборуваат за себеси.)

Хрватски

Облиците на повратните заменки во хрватскиот јазик (но и во српскиот, босанскиот, црногорскиот и српскохрватскиот) по падежи се:

padež	ном./вок.	ген.	дат.	аку.	лок.	инс.
целосно		sebe	sebi	sebe	sebi	sobom
кратко		se	si	se	/	/

Поврзано

• Заменка
• Заменки во македонскиот јазик