Слава (празник)

Слава — обредно одбележување на одреден празничен ден поврзан со православен христијански календар, исто така може да биде обележување на името на светецот и оној кој го носи неговото име. Распространета е во Србија, Црна Гора, Република Српска, Македонија, како и кај католички семејства во Бока Которска, Конавли, јужна Херцеговина, Далмација, во северна Албанија, како и кај муслиманските семејства во Босна и Херцеговина и Санџак, кај Горанците и Јањевците.

Ритуална свеќа и погача веднаш до иконата

Славата е секогаш поврзана со денот на некој светец и може да биде домашна — крсна слава, именден — крсно име, или селска слава. Обредни елементи и дејствијата поврзани со слава се богати и укажуваат на зачуваните митолошки одлики на елементи од древната, паганска вера на Словените, пред сè на почитување на култот на предците.

Историјат

Запис на старо стабло од липа

Првите податоци за овој вид обичај се забележани уште во 11 век. Постојат повеќе истражувачки пристапи кои славата ја поврзуваат со време на прифаќање на христијанството, но и задржување на дел од прастарата словенска вера во сопствен пантеон и благо изедначување на ликовите и делата на христијанските светители со прастари божества и натприродни битија, како и обележување на култот на предците, но и славење на семејството и неговите вредности и одавање почит кон натприродното. Пренесување на славата од колено на колено пак укажува на грижата за очувување на традиционалните вредности и сеќавање на потеклото.

Се верува дека славата (светецот чија слава се слави) го штити семејството и домот. Славата се менувала само во посебни прилики, но и тогаш останувал завет за палење свеќи и одење во црква на претходната слава. Слава на населението или селото вообичаено се обележувала околу црквата, старите свети стебла запис, или на местата на кои се сметале свети и често биле обележувани со крст.