Сончево вртење
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Сончевото вртење варира во зависност од географската ширина. Сонцето не е цврсто тело, туку е составено од гасовита плазма. Различни географски широчини ротираат во различни периоди. Изворот на ова диференцијално вртење е област на тековно истражување во сончевата астрономија.[1] Забележувано е дека брзината на вртење на површината е најбрза на екваторот (широчина φ = 0°) и се намалува како што се зголемува географската ширина. Вртежниот период на Сонцето е 25,67 дена на екваторот и 33,40 дена на 75 степени географска ширина.[2]
Карингтоновото вртење на 9 август 2024, 23:18:15 (UTC), било CR 2287.
Remove ads
Површинско вртење како равенка

Диференцијалната стапка на вртење на фотосферата може да биде приближно пресметана со равенката:
каде е аголната брзина во степени на ден, е сончевата ширина, A е аголна брзина на екваторот, а B, C се константи кои го контролираат намалувањето на брзината со зголемување на географската ширина. Вредностите на A, B и C се разликуваат во зависност од техниките што се користени за да биде изврши мерењето, како и од проучуваниот временски период.[3] Тековен комплет на прифатени просечни вредности[4] е:
Remove ads
Сидерално вртење
На екваторот, вртежниот период на Сонцето е 24,47 дена. Ова е нарекуван период на сидерално вртење и не треба да биде мешано со синодскиот вртежен период од 26,24 дена, што е време за фиксна особина на Сонцето да врти во истата привидна положба како што е гледано од Земјата (вртењето на Земјата е во иста насока како и вртењето на Сонцето). Синодичниот период е подолг затоа што Сонцето мора да врти за сидерален период плус дополнителна количина поради орбиталното движење на Земјата околу Сонцето. Забележете дека астрофизичката книжевност вообичаено не го користи периодот на екваторско вртење, туку често ја користи дефиницијата за Карингтоново вртење: период на синодско вртење од 27,2753 дена или сидерален период од 25,38 дена. Овој избран период отприлика одговара со повратното вртење на географска широчина од 26° северно или југ, што е во согласност со вообичаената географска ширина на сончевите дамки и соодветната периодична сончева активност. Кога Сонцето се гледа од „север“ (над северниот пол на Земјата), сончевото вртење е спротивно од стрелките на часовникот (на исток). На лице кое стои на Северниот Пол на Земјата во времето на рамноденица, сончевите дамки изгледаат како да се движат од лево кон десно низ лицето на Сонцето.
Во стонихурстските хелиографски координати, левата страна на лицето на Сонцето е нарекувана Исток, а десната страна на лицето на Сонцето е нарекувано Запад. Затоа, се вели дека сончевите дамки се движат низ лицето на Сонцето од исток кон запад.
Бартелсов вртежен број
Бартелсовиот вртежен број е низно броење кое ги нумерира привидните вртења на Сонцето гледано од Земјата и е користен за следење на одредени повторливи или променливи обрасци на сончевата активност. За таа цел, секое вртење има должина од точно 27 дена, блиску до синодската Карингтоновата стапка на вртење. Јулиус Бартелс произволно го доделил првиот ден на вртење до 8 февруари 1832 година. Серискиот број служи како еден вид календар за означување на периодите на повторување на сончевите и геофизичките параметри.
Карингтоново вртење
Карингтоново вртење е систем за споредување на местоположби на Сонцето во одреден временски период, овозможувајќи следење на групи сончеви дамки или повторно појавување на избуви во подоцнежно време.
Бидејќи сончевото вртење е променлива според географската ширина, длабочина и време, секој таков систем е нужно произволен и прави споредбата значајна само во умерени временски периоди. Сончевото вртење е земено за 27,2753 дена (види подолу) за целите на Карингтоновите вртења. Секоја вртење на Сонцето според оваа шема добива единствен број наречен Карингтонов број на вртење, почнувајќи од 9 ноември 1853 година. (Бартелсовиот број на вртење[5] е слична шема за одбројување која користи период од точно 27 дена и започнува од 8 февруари 1832 година.)
Хелиографската должина на сончевата особина конвенционално се однесува на нејзиното аголно растојание во однос на средишниот меридијан што го поминува радијалната линија Сонце-Земја. „Карингтоновата должина“ на истата особина се однесува на произволна фиксна референтна точка на замислено круто вртење, како што првично била дефинирана од Ричард Кристофер Карингтон.
Карингтон ја одредил стапката на вртење на Сонцето од сончевите дамки со мала географска ширина во 1850-тите и стигнал на 25,38 дена за периодот на сидералното вртење. Сидералното вртење се мери во однос на ѕвездите, но бидејќи Земјата кружи околу Сонцето, овој период го гледаме како 27,2753 дена.
Можно е да биде конструиран дијаграм со должина на сончевите дамки хоризонтално и време вертикално. Географската должина се мери со времето на преминување на средишниот меридијан и врз основа на Карингтоновите вртења. Во секое вртење, нацртана под претходните, повеќето сончеви дамки или други феномени повторно ќе се појават директно под истиот феномен на претходното вртење. Може да има мали наноси лево или десно во подолги временски периоди.
Бартелсовиот „музички дијаграм“ или кондеграмската спирала се други техники за изразување на приближната 27-дневна периодичност на различни појави кои потекнуваат од сончевата површина.
Почеток на Карингтоновото вртење
Почетни датуми на нов синодичен број на сончево вртење според Карингтон.
Remove ads
Користење на сончеви дамки за мерење на вртење
Константите на вртење се измерени со мерење на движењето на различни особини („трагачи“) на сончевата површина. Први и најкористени трагачи се сончевите дамки. Иако сончевите дамки биле забележани уште од античко време, дури кога телескопот стапил во употреба, биле забележани тие да се вртат со Сонцето, и на тој начин можел да биде дефиниран периодот на сончевото вртење. Англискиот научник Томас Хариот веројатно бил првиот што ги набљудувал сончевите дамки телескопски како што е потврдено од цртежот во неговата тетратка од 8 декември 1610 година и првите објавени набљудувања (јуни 1611 година) со наслов „De Maculis in Sole Observatis, et Apparente earum cum Sole Conversion Narratio“ („Раскажување на точки забележани на Сонцето и нивното очигледно вртење со Сонцето“) биле од Јоханес Фабрициус кој систематски ги набљудувал точките неколку месеци и го забележал и нивното движење низ сончевиот диск. Ова може да биде сметано за прв набљудувачки доказ за сончевото вртење. Кристоф Шајнер („Rosa Ursine sive solis“, книга 4, дел 2, 1630) бил првиот што ја измерил стапката на екваторското вртење на Сонцето и забележа дека ротацијата на повисоките географски широчини е побавна, па затоа може да биде сметан за откривач на сончевото диференцијално вртење.
Секое мерење дава малку поинаков одговор, што ги дава горенаведените стандардни отстапувања (прикажано како +/−). Сент Џон (1918) бил можеби првиот што ги сумирал објавените стапки на вртење на Сонцето и заклучил дека разликите во низите измерени во различни години тешко може да бидат припишани на лично набљудување или на месни нарушувања на Сонцето и веројатно се должат на времето варијации во брзината на вртење, а Хубрехт (1915) бил првиот што открил дека двете сончевихемисфери вртат поинаку. Студијата на податоците од магнетографот покажала синодичен период во согласност со другите студии од 26,24 дена на екваторот и скоро 38 дена на половите.[6]

Remove ads
Внатрешно сончево вртење
До појавата на хелиосеизмологијата, проучувањето на брановите осцилации на Сонцето, многу малку се знаеше за внатрешното вртење на Сонцето. Било сметано дека диференцијалниот профил на површината се протега во сончевата внатрешност како вртежни цилиндри со постојан аголен импулс.[7] Преку хелиосеизмологијата сега се знае дека тоа не е случај и е пронајден профилот на вртење на Сонцето. На површината, Сонцето полека врти на половите и брзо на екваторот. Овој профил се протега на приближно радијални линии низ зоната на сончевата конвекција до внатрешноста. На тахоклина, вртење нагло се менува во вртење на цврстото тело во зоната на сончевото зрачење.[8]
Remove ads
Поврзано
- Диференцијално вртење кај ѕвездите
- Сончеви координатни системи
- Магнетохидродинамика
- Орбитален период
- Тахоклина
Наводи
Дополнителна книжевност
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads