Теодорих Велики

Теодорих Велики (454–526) бил крал на Остроготите (475–526), владетел на Италија (493–526) и еден од најзначајните владетели на доцната антика. Познат е по својата способност да го обедини германското и римското наследство, создавајќи стабилна држава во Италија по падот на Западното Римско Царство.

Теодорих
Medallion (or triple solidus) featuring Theodoric, ок. AD 491–501[б 1]
Крал на Остроготите
На престол	471 – 30 август 526
Претходник	Теодемир
Наследник	Аталарик
Крал на Италија
На престол	15 март 493 – 30 август 526
Претходник	Одоакар
Наследник	Аталарик
Крал на Визиготите
На престол	511 – 30 август 526
Претходник	Гезалех
Наследник	Амаларих
Роден(а)	454 near Carnuntum (now in Lower Austria), Western Roman Empire
Починал(а)	30 август 526(526-08-30) (возр. 71–72) Равена, Ostrogothic Kingdom
Сопружник	Audofleda
Деца	Amalasuintha Theodegotha Ostrogotho
Династија	Amali
Татко	Theodemir
Мајка	Ereleuva
Вероисповед	Аријанско христијанство

Ран живот и потекло

Теодорих е роден околу 454 година во Панонија (денешна Унгарија) во кралското семејство на Остроготите од династијата Амали. Неговиот татко бил кралот Тиудимир, а мајка му Ерелиева. Како дете, на возраст од осум години, Теодорих бил испратен во Константинопол како заложник за да се обезбеди сојуз меѓу Остроготите и Источната Римска Империја (Византија). Таму поминал околу десет години, добивајќи римско образование и запознавајќи се со византиската политика и култура.

По враќањето кај своите луѓе, Теодорих брзо се истакнал како воен лидер. Во 474 година, по смртта на неговиот татко, станал крал на Остроготите.

Освојување на Италија

Во 488 година, византискиот император Зенон го испратил Теодорих да ја освои Италија од Одоакар, кој го соборил последниот западноримски император Ромул Августул во 476 година. Теодорих ја прифатил задачата, делумно за да ги пресели своите луѓе од Балканот и да избегне конфликти со Византија.

По неколку години војна (489–493), Теодорих го победил Одоакар. Во 493 година, по опсада на Равена, Теодорих го поканил Одоакар на мировни преговори, но го убил за време на гозба, со што ја презел контролата врз Италија.

Владеење во Италија

Теодорих владеел како крал на Остроготите, но формално признавал надмоќ на византискиот император. Неговата титула била rex (крал), но тој се однесувал како римски владетел, зачувувајќи ги римските институции, сенатот и администрацијата. Неговата престолнина била Равена.

Теодорих се стремел да создаде хармонија меѓу готското и римското население. Готите биле аријански христијани, додека Римјаните биле католици, но тој промовирал верска толеранција. Назначувал римски аристократи, како Касиодор и Боетиј, на високи административни позиции.

Под негово владеење, Италија доживеала период на стабилност и економски напредок. Тој вложувал во обнова на римската инфраструктура, како патишта, акведукти и јавни згради. Равена станала центар на уметност и архитектура, со значајни споменици како базиликата Сан Витале.

Надворешна политика

Теодорих одржувал сложени дипломатски односи со соседните германски кралства (Франки, Вандали, Визиготи) и со Византија. Тој често користел брачни сојузи за да ги зајакне своите позиции, женејќи ги своите ќерки за кралеви на други германски племиња.

Кон крајот на неговото владеење, односите со Византија се влошиле поради верски и политички тензии, особено по заострувањето на односите меѓу аријанските Готи и католичките Римјани.

Последни години и смрт

Во подоцнежните години, Теодорих станал сè попараноичен, особено по откривањето на наводни заговори против него. Тој го затворил и погубил филозофот Боетиј (525) и други римски сенатори, што предизвикало незадоволство кај римската аристократија.

Теодорих починал во 526 година во Равена, наводно од дизентерија. По неговата смрт, неговата ќерка Амаласунта станала регент за нејзиниот син Аталерих, но кралството брзо паднало во нестабилност.

Белешки

1. Whether this is a coin at all or a medallion to be only worn around the neck is debated by historians, due to its weight, detail and thickness.^[1] The Late Latin inscription of Предлошка:Sqc also confounds, with "princis" possibly meaning, "princ[eps] i[nvictus] s[emper]" (roughly, 'ever-unconquered leader').^[2] This medallion/coin found in Morro d’Alba portrays Theodoric in Roman imperial costume, bearing traditional emblems such as the orb and Victory, yet retaina Gothic features like a mustache and long hair. Historian Hans-Ulrich Wiemer interprets this as propaganda that presents Theodoric as both a Roman-style ruler and a Gothic warlord, reinforcing his authority among both populations.^[3]