Хари Белафонте
американски пејач и глумец (1927–2023) From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Хари Белафонте (англ: Harry Belafonte; роден како Харолд Џорџ Беланфанти Помладиот; 1 март 1927 г. – 25 април 2023) ― американски пејач, глумец и активист за граѓански права, кој во 1950-тите и 1960-тите ја популаризирал калипсо музиката ширум светот. Албумот на Белафонте, Calypso (1956) била прва долгометражна плоча продадена во над милион примероци од соло изведувач.[1]
Најпознати песни на Белафонте се: „Day-O (The Banana Boat Song)“, „Jump in the Line (Shake, Senora)“, „Jamaica Farewell“ и „ Mary's Boy Child“. Хари Белафонте глумел и во филмови како: Кармен Џонс (1954), Остров во сонцето (анг: Island in the Sun; 1957), Odds Against Tomorrow (1959), Buck and the Preacher (1972) и Uptown Saturday Night (1974). Последна улога во игран филм ја имал во Црн член на Кју Клукс Клан од режисерот Спајк Ли (2018).
Белафонте за свој ментор го сметал музичарот и активист за граѓански права, Пол Робсон, а за време на Движењето за граѓански права во 1950-тите и 1960-тите бил близок и доверлив човек на Мартин Лутер Кинг. Тој бил гласен критичар на политиките на администрациите на Џорџ Буш и Доналд Трамп. Белафонте бил амбасадор на познати личности за проблемите поврзани со малолетничка правда при Американската унија за граѓански слободи.[2]
Белафонте освоил три Греми награди (меѓу кои и Греми награда за животно дело), награда Еми,[3] и награда Тони. Во 1989 година, добил признание од Кенедиевот центар. Во 1994 добил Национален медал за уметност, а во 2014 година на 6-тото доделување на наградите на гувернерите на Академијата и хуманитарната награда Џин Хершолт.[4] Во 2022 година бил примен во Куќата на славата на рокенролот.[5] Тој е еден од ретките уметници кои добиле Еми, Греми, Оскар и Тони (EGOT), иако Оскар освоил во неконкурентна категорија.
Remove ads
Живот и кариера
Белафонте е роден како Харолд Џорџ Беланфанти Помладиот[6] на 1 март 1927 година, во Харлем, Њујорк.[7][8][9] Неговите родители имале јамајканско потекло, но има и тврдења дека неговиот татко потекнува од Мартиник.[10] Во Харлем живеел во афроамериканско гето, а во 1935 година со неговата мајка и двајцата постари браќа се преселил во Јамајка. Во 1939 година семејството се вратило во Њујорк, каде што посетувал средно училиште.[11]
За време на Втората светска војна бил член на американската морнарица.[12] Во 1940-тите, добил билети за да го посети американскиот театар „Негро“. Тој се заљубил во уметничката форма и се спријателил и со Сидни Поатје. Кон крајот на 1940-тите, Белафонте земал часови по глума во драмска работилница во Њујорк каде што ментор му бил влијателниот германски режисер Ервин Пискатор, каде што истовремено часови земале и Марлон Брандо, Тони Кертис, Валтер Матау, Беа Артур и Поатје.[13] Подоцна, тој ја добил наградата Тони за учеството во Бродвејската ревија, Алманахот на Џон Мареј Андерсон (1954).[14]
Музичка кариера
Белафонте својата музичка кариера ја започнал како клупски пејач во Њујорк за да ги плати часовите по глума.[15] Во неговиот прв настап пред публика, бил поддржан од групата на Чарли Паркер, во која меѓу другите биле вклучени и самиот Чарли Паркер, Макс Роуч и Мајлс Дејвис.[16] Кариерата ја започнал како поп-пејач на дискографската куќа Roost во 1949 година, но набрзо многу се заинтересирал за фолк музиката. Во 1953 година потпишал договор со RCA Victor, и редовно снимал со таа издавачката куќа до 1974 година.[17] На 27 април 1953 година, го објавил неговиот прв сингл, „Matilda“; оваа песна подоцна станала меѓу неговите најбарани песни во настапите пред публика и била изведена во речиси сите негови настапи во живо.[17]
Белафонте на музичката сцена се пробил со албумот Calypso (1956) кој станал прво ЛП во светот продадено во над милион примероци за една година.[18] Албумот се наоѓа на четврто место на Билбордовата листа од „Топ-100 албуми“ затоа што поминал поминал триесет и една недела на прво место, педесет и осум недели во топ-10 и вкупно деведесет и девет недели на американската топ листа.[19] Со албумот американската публика се запознала со калипсо музиката (која потекнува од Тринидад и Тобаго од почетокот на 19 век), а Белафонте беше наречен „Кралот на калипсото“.[20]
Иако бил најпознат по калипсо музиката, Белафонте имал свои песни кои опфаќаат различни жанрови, како: блуз, фолк, госпел, шоу мелодии и американски стандарди.
Белафонте бил прв Американец од Јамајка кој освоил Еми, за Revlon Revue: Tonight with Belafonte (1959).[3] Во 1959 и 1960 година снимил два албума во живо; биле снимени во Карнеги Хол и уживале критички и комерцијален успех. Од албумот од 1959 година, песната „Hava Nagila“ станала една од неговите најпознати песни.[21] Во 1961 година, бил меѓу музичарите ангажирани од Френк Синатра кои требало да настапат забавата по повод инаугурацијата на претседателот Џон Ф. Кенеди, на која исто така настапиле и Ела Фицџералд, Махалија Џексон и други.[22] Истата година, RCA Victor објавил уште еден албум со калипсо музика, Jump Up Calypso. На неговиот албум Midnight Special (1962) на хармоника свирел еден млад хармоникаш по име Боб Дилан.[23]
Откако Битлси и другите ѕвезди од Британија почнале да доминираат на американските поп-листи, комерцијалниот успех на Белафонте почнал да опаѓа; Belafonte at The Greek Theatre од 1964 година бил негов последен албум кој се пласирал во Топ-40 на Билборд. Белафонте добил Греми награди за албумите Swing Dat Hammer (1960) и An Evening with Belafonte/Makeba (1965). Тематика на албумот од 1965 година биле политичките проблеми со кои се соочувале црните Јужноафриканци за време на апартхејдот.
Во текот на 1960-тите, Белафонте се појавувал на ТВ емисии заедно со уметници како Џули Ендрјус, Петула Кларк, Лена Хорн и Нана Мускури. Во 1967 година, Белафонте бил прв некласичен уметник кој имал концерт во престижниот Саратога (SPAC) во северниот дел на Њујорк,[24] набрзо потоа таму концерти одржале Doors, 5th Dimension, The Who, и Џенис Џоплин.
Филмска кариера
_cropped.jpg)
Белафонте глумел во многу филмови. Негова прва филмска улога била во Светлиот пат (1953), во која глумел со Дороти Дендриџ.[25] Двајцата потоа глумеле во хит-мјузиклот од Ото Премингер, Кармен Џонс (1954). Иронично е тоа што, во филмот оперски пејач ги пее деловите на Белафонте и на Дендриџ, затоа што нивните гласови биле сметани за несоодветни за нивните улоги.[13][25]
Подоцна Белафонте добил неколку (тогаш) контроверзни филмски улоги. Во Островот на сонцето (1957), има навестувања за афера помеѓу ликот на Белафонте и ликот кој го играла Џоан Фонтен;[26] во филмот глумеле и Џејмс Мејсон, Дендриџ, Џоан Колинс, Мајкл Рени и Џон Џастин. Во 1959 година, глумел и го продуцирал (преку неговата компанија HarBel Productions) „Оdds Against Tomorrow “ од режисерот Роберт Вајс, во кој глуми ограбувач на банка кој се здружува со расистички настроен партнер (Роберт Рајан). Тој исто така глумел со Ингер Стивенс во „Светот, телото и ѓаволот“. [27] На Белафонте му била понудена улогата на Порги во Премингеровата Порги и Бес, каде што повторно би глумел со Дендриџ, но ја одбил улогата бидејќи бил против расните стереотипи; улогата ја играл Сидни Поатје.[28][29]
Личен живот
Белафонте и Маргерит Бирд биле во брак од 1948 до 1957 година. Имале две ќерки: Адриен и Шари. Тие се разделиле кога Бирд била бремена со Шари. Белафонте имал афера со глумицата Џоан Колинс за време на снимањето на филмот Остров во сонцето.[30]
На 8 март 1957 година, Белафонте се оженил со својата втора сопруга Џули Робинсон, поранешна танчерка од компанијата Кетрин Данам, која имала еврејско потекло. Имале две деца: Џина и Дејвид.[31] По 47 години брак,[32] Белафонте и Робинсон се развеле во 2004 година. Во април 2008 година,се оженил со Памела Френк, фотограф.[33]
Белафонте починал од конгестивна срцева слабост во неговиот дом на Менхетен на 25 април 2023 година, на 96-годишна возраст.[10]
Remove ads
Дискографија
- Објавил преку 50 оригинални албуми
- Список на неговите албуми на AllMusic
Филмографија
Филм
Театар
Награди и признанија
Белафонте е носител на EGOT, има добиено три Греми награди, Еми награда,[3] награда Тони,[44] и, во 2014 година, хуманитарна награда Џин Хершолт од Академијата за филмски уметности и науки.[45]
Тој, исто така, добил многу признанија, вклучувајќи ги почестите од Центарот Кенеди во 1989 година, Националниот медал за уметности во 1994 година и бил примен во Рокенрол Куќата на славните во 2022 година.[5]
Remove ads
Наводи
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads