Јурумлери

Јурумлери — село во Општина Гази Баба, во околината на градот Скопје.

Јурумлери
Поглед на дел од селото Јурумлери
Јурумлери Местоположба на Јурумлери во Македонија Јурумлери на карта
Координати 41°58′1″N 21°33′24″E
Општина	Гази Баба
Население	3.256 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1047
Шифра на КО	25069, 25569
Надм. вис.	227 м
Јурумлери на општинската карта Атарот на Јурумлери во рамките на општината
Јурумлери на Ризницата

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во Скопското Поле, на 7 километри источно од Скопје и 43 километри северно од Велес, во југоисточниот дел на подрачјето на Општина Гази Баба и на десната страна од патот Скопје-Велес. Селото е рамничарско, на надморска височина од 227 метри.

Историја

За настанокот на селото и неговото име е забележана една легенда дека Хавзи-паша од Скопје на почетокот на XIX век тука доселил Грци од епирскиот град Јанина кои биле вешти во правењето шалитра^[2]. По нив селото го добило името (веројатно од турскиот назив за нив). Потоа тие бргу исчезнале, голем дел изумреле, а некои се преселиле во Скопје.

Во XIX век, селото е дел од нахијата Чаирско Поле (Блатија) во Скопската каза во Отоманското Царство.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 542 —     1953 637 +17.5% 1961 1.057 +65.9% 1971 1.246 +17.9% 1981 2.061 +65.4%	Година Нас. ±% 1991 3.256 +58.0% 1994 3.326 +2.1% 2002 2.983 −10.3% 2021 3.256 +9.2%

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото е заведено под името Урумлер и било христијанско, каде имало 26 христијански домаќинства. На овој попис биле забележани 90 мажи христијани, со 10 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 92 жители.^[3]

Стефан Верковиќ во 1857 го бележи со 154 жители.^[4]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Јурумлери живееле 285 жители, од кои 180 Турци и 95 Македонци.^[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Јурумлери имало 80 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија во 1931 година, селото имало 150 Македонци и 25 до 50 други жители.^[7]

Јурумлери е мошне големо село, со значителна емиграција на населението. Така, тоа во 1961 година имало 1.057 жители, од кои 846 биле Македонци, 34 Албанци, 2 Турци, 19 Срби и 156 останати, а во 1994 година бројот се зголемил на 3.326 жители, од кои 2.865 биле Македонци, 28 Албанци, 308 Роми, 4 Власи, 69 Срби и 52 останати.

На пописот од 2002 година, селото имало 2.983 жители, од кои 2.523 Македонци, 25 Албанци, 331 Ром, 2 Власи, 58 Срби и 43 останати.^[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 3.256 жители, од кои 2.522 Македонци, 54 Албанци, 342 Роми, 7 Власи, 62 Срби, 15 останати и 254 лица без податоци.^[9]

На табелата е прикажан националниот состав на населението низ сите пописни години:^[10]

Година	Македонци	Албанци	Турци	Роми	Власи	Срби	Бошњаци	Ост.	б.п.	Вкупно
1948	—	—	—	—	—	—	—	—	—	542
1953	506	23	3	92	—	8	...	3	—	637
1961	846	34	2	...	...	19	...	156	—	1.057
1971	1.012	14	—	168	...	28	...	24	—	1.246
1981	1.728	12	—	237	—	50	...	34	—	2.061
1991	2.745	28	—	306	1	72	—	104	—	3.256
1994	2.865	28	—	308	4	69	—	52	—	3.326
2002	2.523	25	—	331	2	58	—	43	—	2.983
2021	2.522	54	—	342	7	62	—	15	254	3.256

Родови

Јурумлери е мешано село.

Според истражувањата од 1953 година родови во селото се:

Македонски

• Доселеници: Робевци (5 к.) најстар македонски род во селото. Доселени се во првата половина на XIX век од селото Булачани на Скопска Црна Гора, таму имале кумови наречени Јаневи; Савески (2 к.) доселени се во XIX век, но не знаат од каде точно; Дуњечковци (2 к.) доселени се во XIX век од Долно Лисиче. Една нивна гранка прешла во Јурумлери, а од таму во Кадино; Корабџиовци (2 к.) доселени се, но не знаат од каде точно; Кумановци (2 к.) доселени се од селото Идризово. А таму од селото Матејче кај Куманово. Имаат роднини во Идризово, Трубарево и Мралино; Јовевчиња (2 к.) доселени се од Горно Водно; Стојанови (1 к.) и Илијоски (4 к.) доселени се од селото Идризово во текот на Првата светска војна; Ѓечовци (4 к.) доселени се од Драчево, а таму од Драчевица. Во Драчево имаат роднини; Ицкови (4 к.) доселени се во 1922 година од селото Раштак. Таму припаѓале на родот Николови. По преданието овој род потекнувал од предок Албанец-католик од околината на Скадар во северна Албанија. Од таму предците се доселиле во селото Рашче, па потоа некој предок заминал во Раштак. Го знаат следното родословие: Стојан (жив на 40 г. во 1953 година) Димитрија-Димо-Ристо-Ѓорче, кој прешол од Рашче во Раштак. Николови поради тоа што порано биле католици го имаат прекарот латини; Гурмешови (3 к.) доселени се во 1923 година од селото Кучевиште на Скопска Црна Гора. Таму имале роднини; Емширови (1 к.) доселени се во 1925 година од селото Кучевиште; Патлиџанои (3 к.) доселени се во 1925 година од селото Горно Соње. Таму имале роднини, подалечно потекло од Кумановско; Пунџови (3 к.) доселени се во 1925 година од селото Горно Соње; Спасови (3 к.) доселени се во 1937 година од селото Горно Соње. Таму биле староседелци; Водњани (2 к.) доселени се во 1930 година од Горно Водно, таму имале роднини; Калајџиови (3 к.) доселени се во 1942 година од селото Раштак. Они се деленици од Ицкови; Стојкови (1 к.) доселени се во 1942 година од селото Раштак; Младеновчиња (1 к.), Тутуној (1 к.), Бачови (2 к.) и Младенови (2 к.) доселени се во 1942 и 1944 година од Горно Соње; Пупунчеви (1 к.) доселени се во 1945 година од селото Раштак; Караманови (1 к.) и Ѓевкови (1 к.) доселени се во 1947 година од селото Раштак; Јосифои (1 к.) доселени се во 1945 година од селото Горно Соње. Таму имале роднини, подалечно потекло од Дебарско; Николеи (1 к.) и они се од Горно Соње; Пометкои (1 к.) доселени се од Сопиште. Таму биле староседелци; Петкоски (1 к.) доселени се од селото Орах кај Куманово.

Ромски

• Доселеници: Селимовци (2 к.), Дурчевци (4 к.), Бафтијарови (2 к.), Џемаилови (2 к.), Идризови (3 к.), Беќирови (1 к.), Дестанови (1 к.) и Шаин Алија (1 к.) овде живеат уште од турско време.

Албански

• Доселеници: Муслиови (1 к.) и Реџепови (1 к.) доселени се во различен период од Косово. Нивното потекло е ромско, Маљоци; Демирови (1 к.) доселени се во 1933 година од Скопје. А таму се доселени во 1920 година од селото Мало Пољцу кај Штимле во Косово; Цуц Нуа (2 к.) они се Албанци католици. Доселени се од селото Градешница кај Призрен. Брачни врски одржувале со католиците во околината на Гнилане во Косово.

Срби

• Доселеници: Бранковиќи (1 к.) доселени се во 1935 година од селото Попчица во сврљишки округ.^[11]

Општествени установи

Црквата „Св. Петар и Павле“ во Јурумлери

• Црква „Св.Петар и Павле“^[12]

Самоуправа и политика

Културни и природни знаменитости

Редовни настани

Личности

Родени

• Душан Николовски (р. 27 мај 1947) - македонски рударски инженер, професор и поранешен пратеник во Собранието на Македонија.
• Ивана Младеновска (р.9 април 1986) - македонска сликарка.
• Благоја Гочевски (1920-?) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ

Култура и спорт

• ФК Нова Колонија

Иселеништво

Наводи

1. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle
2. Поп-Јовановски Апостол Македонски народни легенди.НИО „Студентски збор“, Скопје, 1986 г. стр.91
3. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle
4. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle
5. Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 207.
6. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.116-117.
7. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle
8. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
9. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
10. Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). База на податоци МАКСтат Архивирано на 10 декември 2021 г.. Државен завод за статистика.
11. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle
12. Грешка во Lua во Модул:Citation/CS1, ред 834: Argument map not defined for this variable: NameListStyle^{[мртва врска]}

Надворешни врски

• Јурумлери на Ризницата