Карл IX (Шведска)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Карл IX, исто така Карл (4 октомври 1550 – 30 октомври 1611 година), владеел како крал на Шведска од 1604 година до неговата смрт. Тој бил најмладиот син на кралот Густав I (вл. 1523–1560) и на неговата втора сопруга, Маргарет Лејонхуфвуд, брат на кралот Ерик XIV и на кралот Јован III, и вујко на Сигизмунд, кој станал крал и на Шведска и на Полска. По волја на неговиот татко, Карл го примил, по пат на апанажа, Војводството Седерманланд, кое ги вклучувало провинциите Нерке и Вермланд; но тој не стекнал вистинскa сопственост на нив, тоа го остварил дури по падот на Ерик и наследувањето на тронот на Јован во 1568 година.
И Карл и еден од неговите претходници, Ерик XIV (вл. 1560–1568), ги зеле нивните кралски броеви според фиктивната историја на Шведска. Тој всушност бил третиот шведски крал наречен Карл.
Тој дошол на тронот бранејќи ја протестантската кауза за време на сè понапнатите времиња на религиозни судири меѓу конкурентните секти на христијанството. Нешто повеќе од една деценија по неговата смрт, тие повторно ќе се разгорат во Триесетгодишната војна од 1618-1648 година. Овие конфликти веќе ја предизвикале династичката расправија вкоренета во верската слобода што го соборила внукот на Карл (Сигизмунд III) и го донела Карл да владее како крал на Шведска.
Неговото владеење го означило почетокот на последното поглавје (од некои датиран 1648) и на реформацијата и на контрареформацијата. Со смртта на неговиот брат Јован III од Шведска во ноември 1592 година, шведскиот престол отишол кај неговиот внук, хабсбуршкиот сојузник Сигизмунд од Полска и Шведска. За време на овие напнати политички времиња, Карл со паника гледал на наследството на тронот протестантска Шведска од страна на неговиот побожен римо-католички внук. Следеле неколку години верски контроверзии и раздор.
Додека кралот Сигизмунд престојувал во Полска, Карл и шведскиот совет за тајни владееле во името на Сигизмунд. По разни прелиминарни прелистувања, Риксдагот на имотите го принудил Сигизмунд да го абдицира тронот на Карл IX во 1595 година. Со ова на крајот започнало речиси седум децениско спорадично војување бидејќи двете линии на поделениот Дом на Васа продолжиле да се обидуваат да ја обноват заедницата помеѓу полскиот и шведскиот престол со спротивставени контра-барања и династички војни.
Сосема веројатно, династичкиот исход меѓу шведските и полските претставници на Домот на Васа ги влошило и радикализирало подоцнежните дејствија на европските католички принцови во германските држави, како што е Едиктот за враќање од 1629 година. Всушност, тоа ја влошило европската политика до напуштање или спречување на решавање на настаните со дипломатијата и компромисот за време на огромното крвопролевање во Триесетгодишната војна.