Кралство Југославија
From Wikipedia, the free encyclopedia
Кралство Југославија (српскохрватски: Kraljevina Jugoslavija / Краљевина Југославија; словенечки: Kraljevina Jugoslavija) — држава во Југоисточна и Средна Европа која постоела од 1918 до 1941 година. Од 1918 до 1929 година официјално била наречена Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (српско-хрватски: Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca/Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца; словенечки: Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev) или неговата скратена форма Кралство СХС (Kraljevina SHS/Краљевина СХС), но терминот „Југославија“ било неговото колоквијално име поради неговото потекло. Официјалното име на државата било сменето во „Кралство Југославија“ од страна на кралот Александар I на 3 октомври 1929 година.
Кралство на Србите, Хрватите и Словенците (1918–1929) Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev Кралство Југославија (1929–1941) Kraljevina Jugoslavija Краљевина Југославија | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Гесло Jedan narod, jedan kralj, jedna država Један народ, један краљ, једна држава „Една нација, еден крал, една земја“ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Химна Химна на Кралство Југославија Химна Краљевине Југославије Himna Kraljevine Jugoslavije | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Кралство Југославија во 1930 година | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Главен град | Белград | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Јазици | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Уредување |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Крал | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1918–1921 | Петар I | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1921–1934 | Александар I | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1934–1941 | Петар II[b] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Принц-регент | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1918–1921 | принц Александар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1934–1941 | принц Павле | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Премиер | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1918–1919 (прв) | Стојан Протиќ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1941 (последен) | Душан Симовиќ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Законодавство | Народно претставништво (1919–1920) НАционално Собрание[c] (1920–1941) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Горен дом | Сенат (од 1931) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Долен дом | Комора на пратеници (од 1931) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Историски период | Меѓувоен период • Втора светска војна | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Создавање | 1 декември 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Видовденски устав | 28 јуни 1921 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Шестојануарска диктатура | 6 јануари 1929 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Устав од 1931 | 3 септември1931 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Атентат врз кралот | 9 октомври 1934 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Влада во егзил | април 1941 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | Укинување на монархијата | 29 ноември1945 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Површина | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1941 [1] | 247542 км² | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Население | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1918 [2] | 12,017,323 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
- | 1931 [3] | 13,934,000 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Валута |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a. | ^ српскохрватскиот и словенечкиот се посебни јазици, но тоа не било официјално прифатено или универзално прифатено во тоа време, а „српско-хрватско-словенечкиот“ бил прогласен за единствен официјален јазик („српско-хрватско-словенски“ или „српско-хрватско-словенски“ преведено и „српскоатословенски“). Во практиката функционирал како српско-хрватски.[4][5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
b. | ^ Петар II, сè уште малолетен, бил прогласен за возрасен со воен удар. Набргу по неговото преземање на кралската власт, Југославија била окупирана од Оската и младиот крал заминал во егзил. Во 1944 година го прифатил формирањето на Демократска Федеративна Југославија. Тој бил сменет од југословенскиот парламент во 1945 година. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
c. | ^ Еднодомен до 1931 година. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Прелиминарното кралство било формирано во 1918 година со спојување на привремената Држава на Словенците, Хрватите и Србите (самата формирана од териториите на поранешна Австроунгарија, опфаќајќи ја денешна Босна и Херцеговина и поголемиот дел од денешна Хрватска и Словенија) и Банат, Бачка и Барања (кои биле дел од Кралството Унгарија во рамките на Австроунгарија) со поранешното независно Кралство Србија. Истата година, Кралството Црна Гора исто така го прогласило своето обединување со Србија, додека регионите на Косово и Вардарска Македонија станале дел од Србија пред обединувањето.[6]
Со државата управувала српската династија Караѓорѓевиќ, која претходно владеела со Кралството Србија под Петар I од 1903 година (по Мајскиот државен удар) наваму. Петар I станал првиот крал на Југославија до неговата смрт во 1921 година. Него го наследил неговиот син Александар I, кој бил регент на неговиот татко. Тој бил познат како „Александар Обединител“, а кралството го преименувал во „Југославија“ во 1929 година. Тој бил убиен во Марсеј од страна на Владо Черноземски, член на Внатрешната македонска револуционерна организација (ВМОРО), за време на неговата посета на Франција во 1934 година. Круната му била предадена на неговиот 11-годишен син Петар. Братучедот на Александар, Павле, владеел како регент на принцот до 1941 година, кога Петар II станал полнолетен.[7] Кралското семејство побегнало за Лондон истата година, пред земјата да биде нападната од Силите на Оската.
Во април 1941 година, земјата била окупирана и поделена од силите на Оската. Во Лондон била формирана кралска влада во егзил, признаена од Обединетото Кралство, а подоцна и од сите сојузници. Во 1944 година, по притисок од британскиот премиер Винстон Черчил, кралот ја признал владата на Демократска Федеративна Југославија како легитимна влада. Таа била основана на 2 ноември по потпишувањето на Договорот од Вис од страна на Иван Шубашиќ (во име на Кралството) и Јосип Броз Тито (во име на југословенските партизани).[8]