Вильнюс

Ви́льнюс (лит. Vilnius [ˈvʲɪlʲɲʊs] сонсох^ⓘ, 1918 он хүртэл— Ви́льна, 1919—1939 онуудад — Ви́льно, польшоор. Wilno) —Бүгд Найрамдах Литва Улсын нийслэл.

Вильнюс
Нийслэл
Вильнюсийн хуучин хот Вильнюсийн сүм ба түүний хонхны цамхаг Гедиминийн цамхаг Вильнюсийн төв бизнес дүүрэг Ерөнхийлөгчийн ордон Гэгээн Терезагийн сүм Хотын захиргааны талбай
Далбаа Сүлд Бренд тэмдэг
Хоч:  Литвын Иерусалим,[1] Умардын Ром,[2] Умардын Афин,[3] Шинэ Вавилони,[4]
Уриа:  Unitas, Justitia, Spes (Латин: Эв нэгдэл, Шударга ёс, Итгэл найдвар)
Вильнюсийн интерактив газрын зураг
Вильнюс Литва дахь байршил Литва дахь байршил Вильнюс Балт дахь байршил Балтын орнууд дахь байршил Вильнюс Европ дахь байршил Европ дахь байршил
Солбицол: 54°41′14″N 25°16′48″E
Улс	Литва
Хошуу	Вильнюс хошуу
Хотын захиргаа	Вильнюс хотын захиргаа
Анх дурдагдсан	1323
Хотын эрх олгогдсон	1387
Засаг захиргаа
• Төрөл	Хотын дарга–зөвлөлийн засгийн газар
• Биет	Вильнюс хотын зөвлөл
• Хотын дарга	Валдас Бенкунскас
Газар нутаг
• Нийслэл	401 км2 (155 бээр2)
• Хотын нутаг	350 км2 (140 бээр2)
• Бөөгнөрөл	9,730 км2 (3,760 бээр2)
Өндөр	112 м (367 фут)
Хүн ам  (7 сарын 1, 2023)[5]
• Нийслэл	593,436
• Байр	(ЕХ-д 35-д)
• Нягтрал	1,560/км2 (4,000/бээр2)
• Хотын нутаг	716,856[6]
• Нягтрал	2,000/км2 (5,000/бээр2)
• Бөөгнөрөл	853,656[7][8]
• Нягтрал	93/км2 (240/бээр2)
ДНБ [9][10]
• Бөөгнөрөл	€29.4 тэрбум ($31 тэрбум) (2022)
• Нэг хүнд ноогдох	€35,300 ($37,200) (2022)
Цагийн бүс	UTC+2 (ДЕЦ)
• Зун (ЗЦ)	UTC+3 (ДЕЗЦ)
Шуудангийн код	01001–14191
Бүсийн дугаар	(+370) 5
Хотын төсөв	€1.3 тэрбум
ХХИ (2021)	0.913[11] – маш өндөр
Уур амьсгал	Dfb
Вэб сайт	vilnius.lt
ЮНЕСКО-ийн Дэлхийн Өв
Албан нэр	Вильнюс хотын түүхэн төв
Төрөл	Соёлын
Шалгуур	ii, iv
Бүртгэгдсэн	1994 (18-р чуулган)
Эшлэл ду.	[12]
ЮНЕСКО-гийн бүс	Европ

Хүн ам — 581 475 хүн (2023 он), нийт улсын хүн амын 22 % юм. Үүнээс 67,1 % литвачууд , 15,4 % польшууд, 9,7 % оросууд, 2,7% беларус (2021 он) байдаг байна.

1323 онд Литвын Их ван Гедимин (латин: Gedeminne, Gedeminnus; 1275 –1341) латин хэл дээр илгээсэн захидалдаа Вильнаг нийслэл хот гэж анх дурдсан байдаг боловч үүнээс өмнө байгуулагдсан гэдэг. Олон зууны турш - Литвын Их Гүнт улсын гол хот, 1569 оноос хойш Польш-Литвын хамтын нөхөрлөлийн хамгийн том хотуудын нэг байв. 1795 онд Польш-Литвын хамтын нөхөрлөл гурав дахь хуваагдсаны дараа Оросын нэг хэсэг болсон бөгөөд 1918 он хүртэл Вильна гэж нэрлэгддэг байв. 1922-1939 онд Вилна нэрээр Польшийн нэг хэсэг байв. 1939 оноос хойш Вильнюс нэрээр Бүгд Найрамдах Литва Улсын дараа нь 1940 оны 8-р сарын 3-нд ЗХУ Литва улсын өөртнөө нэгтгэж тус хот нийслэл нь болсон.

1990 оны 3-р сарын 11-нд Вильнюс хотод Литвын ЗСБНХУ-ын Дээд зөвлөл Литвын улсын тусгаар тогтнолыг сэргээж буй тухай шийдвэрийг батлаж Бүгд Найрамдах Литва улсын нийслэл хот болсон байна.

Уур амьсгал

Вильнюс
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     41   -4 -9     38   -2 -8     39   3 -4     46   11 2     62   18 8     77   21 11     78   22 12     72   22 12     65   16 8     53   10 3     57   4 -1     55   -1 -5 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: wetterkontor.de[13]

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Вильнюс 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) −3.5 −1.7 3.3 10.7 18.2 21.1 22.1 21.6 16.4 10.2 3.5 −0.5 Ø 10.2 Мин. Температур (°C) −8.7 −7.6 −3.8 1.6 7.5 10.8 12.3 11.5 7.7 3.4 −0.9 −5.2 Ø 2.4 Тунадас (мм) 41 38 39 46 62 77 78 72 65 53 57 55 Σ 683 Нартай цаг (h/d) 1.2 2.5 3.8 5.5 7.8 7.7 7.1 7.0 4.7 3.0 1.1 0.8 Ø 4.4 Бороотой өдөр (d) 10 9 9 10 9 10 11 10 11 9 12 12 Σ 122 Агаарын чийгшил (%) 88 86 81 73 66 68 71 75 81 85 89 90 Ø 79.4 Т е м п е р а т у р −3.5 −8.7 −1.7 −7.6 3.3 −3.8 10.7 1.6 18.2 7.5 21.1 10.8 22.1 12.3 21.6 11.5 16.4 7.7 10.2 3.4 3.5 −0.9 −0.5 −5.2 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 41 38 39 46 62 77 78 72 65 53 57 55   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: wetterkontor.de[14]

Цахим холбоос

 Commons: Вильнюс – Викимедиа дуу дүрсний сан

• Хотын албан ёсны цахим хуудас