Уэльс

Энэ хуудас нь улсын тухай өгүүлнэ. хэрэглээг, "Уэльс (салаа утга)"-с харна уу.

Уэльс (уэл. Cymru, англи. Wales) нь Нэгдсэн Вант Улсын бүрэлдэхүүн орнуудын нэг^[12] бөгөөд зүүн талаараа Англи улстай хиллэдэг бол баруун талаараа Атлантын далай болон Ирландын тэнгисээр хүрээлэгдэнэ. Гурван сая гаруй хүн амын дийлэнх нь Уэльс болон Англи хэлээр ярьдаг. Уэльс хэлний тухайд дурдвал Уэльсийн соёл иргэншлийн хамгийн үнэт зүйл гэгддэг байх ба сүүлийн энэ хэлээрээ яригсадын тоо 20 хувь болон аажмаар буурч буй гэх дүгнэлт бий.^[13][14]

Уэльс Cymru (Уэльс) Wales (Англи)
Төрийн далбаа Хааны тэмдэг
Төрийн дуулал: "Hen Wlad Fy Nhadau" ("Эцэг өвгөдөөс өвлөсөн нутаг")
Уэльс улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) – Их Британи (ногоон)
Төлөв	Улс
Нийслэл ба томоохон хот	Кардифф 51°29′N 3°11′W
Албан ёсны хэл	Англи хэл Уэльс хэл
Угсаатны бүлгүүд (2021)	94.0% Цагаан 2.9% Ази 1.6% Холимог 0.9% Хар 0.6% бусад
Шашин (2021)	46.5% шашингүй 43.6% Христ 2.2% Ислам 0.4% Хиндүизм 0.3% Буддизм 0.7% бусад 6.3% хариулаагүй
Ард түмний нэршил	Уэльсчүүд
Бүрэн эрхт улс Хуулийн харьяалал	Их Британи Англи ба Уэльс
Төр засаг	Үндсэн хуульт хаант засгийн нэг хэсэг, шилжүүлсэн парламентын хууль тогтоох засаг
• Хаан	III Чарльз
• Тэргүүн сайд	Марк Дрейкфорд
Их Британийн Парламент
• Төрийн нарийн бичгийн дарга	Дэвид Дэвис
• Төлөөлөгчдийн танхим	40 гишүүд (650-аас)
Хууль тогтоох байгууллага	Сенедд
Үүсэл
• Гриффидд ап Лливелин нэгтгэсэн	1057[1]
• Ридланы статут[2]	3 сарын 3, 1284 он
• Уэльс дахь хуулийн тухай акт[3]	1543
• 1967 оны Уэльс хэлний тухай акт[4]	7 сарын 27, 1967 он
• Шилжүүлэлт[5]	31 July 1998
Газар нутаг
• Total	20,779 км2
Хүн ам
• 2022 тооцоо	3,267,501[6]
• 2021 тооллого	3,107,500[7]
• Нягтаршил	150/км2
ННӨ	2020[8] тооцоо
• Нийт	£67 тэрбум
• Нэг хүнд ноогдох	£21,010[9]
ДНБ (нэрлэсэн)	тооцоо
• Нийт	£75.7 тэрбум (2020)[10]
ХХИ (2019)	▲ 0.901[11] маш өндөр
Мөнгөний нэгж	Фунт стерлинг (GBP)
Цагийн бүс	UTC (GMT)
• Зуны цаг (ЗЦ)	UTC+1 (Британийн Зуны Цаг)
Огнооны формат	өө/сс/жжжж (МЭ)
Жолооны тал	зүүн
Утасны томьёо	+44
Домэйн нэр	.wales .cymru [a]
Вэбсайт wales.com
^  .wales ба .cymru хоёуулаа ccTLD биш, харин GeoTLD юм, Уэльс болон Уэльстэй холбоотой бүх хүмүүст ашиглах боломжтой. Их Британийн нэг хэсэг тул .uk-г мөн ашигладаг. ISO 3166-1 нь GB, гэхдээ .gb хэрэглэгдэдгүй.

Төмөр зэвсгийн үе болон дундад зууны он жилүүдэд Уэльсчүүд Селтик, Бритоны нутаг дэвсгэр амьдардаг байсан байна. Уэльс бие даасан нэгдэл болох замналаа 5 дугаар зуунд буюу Ромын Эзэнт гүрэн харьяалалдаа байсан Британийг чөлөөлсөн үеээс эхлэлтэй гэж үздэг.^[15][16][17] 13 дугаар зуунд I Эдуард хаан Лливелинд ялагдал хүлээсэний дараа Англо-Норманчууд эзлэгдсэн Уэлсийн нутаг дэвсгэр дээр бүтэн зууны туршид амьдарч байжээ. Хожим нь Уэльс Английн бүрэлдэхүүнд нэгдсэн бөгөөд 1535-1542 оны Уэльсийн Англитай байгуулсан санамж бичгийн хүрээнд Англи-Уэльсийн хуулийг баталж одоог хүртэл засвар хийгдсээр хүчин төгөлдөр мөрдөгдсөөр буй. Уэльсийн улс төрийн амьдрал 19 дүгээр зуунд эрчимтэй явагдаж байсан бөгөөд 1881 онд дээд Уэльсийн дээд эрх мэдэлтнүүд болох Английн парламентийн бүлгэм далд ухуулга гэгч нэрийн доор хүний эрх, эрх чөлөөнд халдсан хэд хэдэн хуулийн заалт, тогтоолыг баталж байсан нь түүхэнд тодоор бичигддэг ажээ.

Уэльсийн парламент -ийн анхны сайд Марк Дрэйкфорд; 2021 оны 5-р сар

1955 онд нийслэл Кардифф хотыг зарлан тунхагласан бөгөөд 317,500 хүн амтай тус хот тухайн үеийн хамгийн их оршин суугчтай хот болж байжээ. Чулуун нүүрсний дэлхийд хамгийн их баялаг нөөцтэй гэгдэх Уэльсчүүд^[18] анхлан Дэлхийн нэгдүгээр дайны үеүүдэд Лондон, Ливерпүүл хотуудаар дамжуулан дэлхийн зах зээлд гаргаж байжээ.^[19] Суонси, Ньюпорт гэж том хотууд байдаг.