दूर्वा

दूर्वा ही औषधी वनस्पती आहे.^[1] या वनस्पतीचे शास्त्रीय नाव Cynadon dactylon असे असून त्याचे कूळ Poaceae किंवा Gramineae हे आहे.^[2]ही वनस्पती वर्षभर उपलब्ध असते. पावसाळ्यात ही मोठ्या प्रमाणावर उगवते. सप्टेंबर-ऑक्टोबर तसेच फेब्रुवारी-मार्च या महिन्यात या वनस्पतीला फुले येतात.^[3]

दूर्वा

औषधी गुणधर्म

• दूर्वा ही शीतल गुणधर्माची वनस्पती आहे.^[4]
• उष्णतेमुळे नाकातून रक्त आल्यास नाकात दुर्वांचा रस पिळला जातो.^[5]
• त्वचेचे तेज वाढण्यासाठी दुर्वा वाटून लेप चेह-याला लावला जातो.
• मूत्र विकारांवर दूर्वारस उपयुक्त ठरतो.
• रक्तशुद्धीसाठी दूर्वारस पोटात घेतला जातो.^[6]

धार्मिक महत्त्व

दूर्वा वाहून पूजा केलेला गणपती

हिंदू धर्मात या वनस्पतीला धार्मिक विधींमध्ये विशेष महत्त्वाचे स्थान आहे.^[3] गणपतीच्या पूजेत हिचा वापर करतात,^[7] कारण या गणपतीला प्रिय आहेत असे मानले जाते.^[8] दुर्वा वनस्पतीचा विवाह वडाच्या झाडाशी करण्याची परंपरा हिंदू जीवनशैलीत आहे.^[9][10]

संदर्भ

1. Śrī Gajānana darśana. Mañjirī Prakāśana. 1976.
2. Bhutya, R. K. (2011-03-01). Ayurvedic Medicinal Plants of India (Vol. 1) (इंग्रजी भाषेत). Scientific Publishers. ISBN 9789387307315.
3. Sharma, Dr Ravi Prakash, Dr Urmila. Mai Aur Mera Vyakaran B Class 10 (हिंदी भाषेत). Saraswati House Pvt Ltd. ISBN 9789352723850.
4. Pereira, Winin; Seabrook, Jeremy (2013-11-05). Asking the Earth: Farms, Forestry and Survival in India (इंग्रजी भाषेत). Routledge. ISBN 9781134062461.
5. Rāje, Prā Ya Bā (1973). Śrigaṇeśapatrī. Dhārmika Prakāśana.
6. पाण्डे, उमेश; Pandey, Umesh (2016-10-01). चमत्कारिक वनस्पतियॉं: Chamatkarik Vanaspatiyan (Hindi Sahitya) (हिंदी भाषेत). Bhartiya Sahitya Inc. ISBN 9781613016060.
7. Gaṇeśapurāṇa: Upāsanākhaṇḍa (इंग्रजी भाषेत). Otto Harrassowitz Verlag. 1995. ISBN 9783447036474.
8. Sadaiv, Shashikant (101-01-01). Vrat-Upvas Ke Dharmik Aur Vaigyanik Adhar (हिंदी भाषेत). Prabhat Prakashan. ISBN 9789387980556. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
9. Pereira, Winin; Seabrook, Jeremy (2013-11-05). Asking the Earth: Farms, Forestry and Survival in India (इंग्रजी भाषेत). Routledge. ISBN 9781134062461.
10. GopalaKrishna, B. T. (2013-02-01). Festivals and Dalits (इंग्रजी भाषेत). Lulu.com. ISBN 9781300682622.