वेरूळ

वेरुळ हे महाराष्ट्राच्या छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील गाव आहे. वेरूळ लेणी येथून जवळ आहेत. वेरूळ हे छत्रपती संभाजीनगरहून २५ कि.मी. अंतरावर आहे. घृष्णेश्वर हे १२वे ज्योतिर्लिंग मंदिर येथे आहे. वेरूळ हे गाव जैन राजा एलापुरा यांच्या नावापासून एलोरा हे नाव पडले आहे.^{[ संदर्भ हवा ]}

विकिपीडियातील इतिहासविषयक लेखात पाळावयाचे लेखनसंकेत

वेरूळ ही राष्ट्रकूट मराठा राजवंशाची राजधानी होती राष्ट्रकूट मराठा राजवंशाचे मूळ वेरुळ हे होते, इथेच राष्ट्रकुट मराठा सम्राट कृष्णराज प्रथम यांनी कैलास मंदिर पैठणच्या कोकस नावाच्या शिल्पकार कडून बनवून घेतले. राष्ट्रकूट मराठा सम्राट दंतीदुर्ग यांनी नंतर महाराष्ट्र कर्नाटक सीमेवरील मान्यखेड ला राष्ट्रकूट साम्राज्याची दुसरी राजधानी बनवली. आजच्या मराठ्यांच्या 96 कुळातील राष्ट्रकूट, राठोड, शंखपाळ, आंग्रे, माने, घाटगे यात 6 कुळातील मराठा हे राष्ट्रकुटांचे वंशज आहेत.^[१]

छत्रपती शिवाजी महाराजांचं मूळ गाव अशीही याची ओळख सांगितली जाते. शिवाजी महाराजांचे वडील शहाजीराजे भोसले यांच्या वेरूळच्या गढीबद्दलची ही गोष्ट. वेरूळ हे शहाजीराजे भोसले यांचं मूळ गाव. आजही वेरूळात शहाजी राजांचे वडील आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांचे आजोबा मालोजीराजे भोसले यांच्या गढीचे अवशेष पाहायला मिळतात.

दरवर्षी १८ मार्चला वेरूळ इथे शहाजीराजांच्या जयंतीचा कार्यक्रम केला जातो. २३ जानेवारी १६६४ रोजी बंगळूरजवळील होदेगिरीच्या जंगलात शहाजीराजे शिकारीसाठी गेले असता घोड्यावरून पडून त्यांचा मृत्यू झाला, असे दाखले इतिहासात दिले जातात.